centraal wonen - Kenniscentrum Vlaamse Steden
centraal wonen - Kenniscentrum Vlaamse Steden
centraal wonen - Kenniscentrum Vlaamse Steden
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Introductie & stedelijk beleid<br />
Sofie Deberdt<br />
Samenhuizen vzw - Brussel<br />
5 december 2012
1. Wat ?<br />
2. Voorbeelden en meerwaarde<br />
3. Knelpunten<br />
4. Acties en Samenhuizen vzw<br />
Samenhuizen 12-2012
1. Types samenhuizen : twee basisvormen<br />
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong> en cohousing<br />
traditioneel<br />
<strong>wonen</strong><br />
woningdelen :<br />
gemeenschapshuis<br />
en woongroep<br />
1<br />
Samenhuizen 12-2012
Terminologie<br />
gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
intentional community (US, UK), collaborative housing, communal housing (US, UK),<br />
woongemeenschap (NL, B-VL), samenhuizen (B-VL), habitat collectif (B-W), habitat participatif (F),<br />
partizipative wohnformen, gemeinschaftliches wohnen (D), bogemenskap (S), …<br />
Autonome woonsten<br />
en gemeenschappelijke voorzieningen<br />
beperkte gemeensch.<br />
delen<br />
tuin, garage, wasplaats,<br />
en eventueel tuinhuis,<br />
clubhuis, atelier, …<br />
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong> (NL, B-VL),<br />
habitat groupé (F, B-W),<br />
self-developed<br />
condominium (US),<br />
atrium-siedlung (D), …<br />
twee units :<br />
kangoeroe<strong>wonen</strong> (NL, B-<br />
VL), maison kangourou (F,<br />
B-W) , duo-<strong>wonen</strong> (NL),<br />
homeshare (US), granny<br />
flats (UK, US), …<br />
uitgebreide<br />
gemeensch. delen<br />
tuin, garages, washuis,<br />
+ eetzaal, keuken,<br />
zithoek, hobby,<br />
speelkamer, atelier,<br />
logeerkamers, e.a. …<br />
cohousing<br />
cohousing (US, UK, B, IT)<br />
co-voisinage (FR),<br />
cohabitat (CA),<br />
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong> (NL),<br />
boffaelleskaeber (DK) ,<br />
kollektivhus (S),<br />
Bofellesskap (N)<br />
gemeinschaftliche<br />
wohnformen (D)<br />
klein (6-15 units) :<br />
mini-cohousing (US)<br />
Huishouden ten dele<br />
samen<br />
meestal 3 à 8 units<br />
vaak samen eten<br />
gemeenschapshuis<br />
gemeenschapshuis (B-VL),<br />
student coop (US),<br />
co-location (F, B-W)<br />
duurzaam:<br />
woongroep (NL, B-VL),<br />
wooncollectief (NL), …<br />
‘friends-<strong>wonen</strong>’ (B-VL),<br />
share house (US, AUS),<br />
wohngruppe(D), ...<br />
Privé kamer(s)<br />
in een groete woonst<br />
Huishouden volledig<br />
samen<br />
meestal > 8 units<br />
meestal samen eten<br />
leefgemeenschap<br />
commune (UK, US, B-VL),<br />
leefgemeenschap (NL, B-<br />
VL)<br />
communauté (F, B-W),<br />
comune (IT),<br />
kommune (D, AU, DK),<br />
kommun (S),<br />
…<br />
1<br />
Samenhuizen 12-2012
2. voorbeelden<br />
Keimblatt<br />
(Oostenrijk)<br />
Laken (B)<br />
gemeenschapshuis en woongroep<br />
Haniahof<br />
(NL)<br />
Peninsula (USA)<br />
2<br />
Samenhuizen 19-9-2012
woongroep<br />
K73 (St-Agatha-Berchem)<br />
4 bewoners<br />
Samenhuren<br />
jongvolwassenen<br />
Andromeda (Woluwe)<br />
5 bewoners - huur - senioren<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
De Haringrokerij<br />
(Antwerpen)<br />
11 woonsten<br />
mede-eigendom<br />
gemengde leeftijden<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
De 3 Torekens<br />
(Antwerpen)<br />
8 woonsten<br />
mede-eigendom<br />
gemengde leeftijden<br />
2<br />
Samenhuizen 19-9-2012
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
Huiself (Lebbeke)<br />
5 woonsten<br />
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
Biplan, Haren/Brussel<br />
6 woonsten<br />
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
mede-eigendom<br />
52<br />
Samenhuizen 12-2012
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
CotéKanaL<br />
(Brussel)<br />
17 woonsten<br />
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
mede-eigendom<br />
gemengde leeftijden<br />
25<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
De Molen van Rotselaar<br />
12 woonsten<br />
mede-eigendom<br />
gemengde leeftijden<br />
25<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
<strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
Meerhem (Gent)<br />
8 woonsten<br />
mede-eigendom<br />
verbouwde school<br />
2<br />
Samenhuizen 19-9-2012
cohousing<br />
Trudeslund<br />
(Denemarken)<br />
33 woonsten<br />
mede-eigendom<br />
gemengde leeftijden<br />
2<br />
Samenhuizen 19-9-2012
cohousing<br />
Ecovillage Ithaca<br />
Ithaca NY (USA)<br />
2 x 30 woonsten<br />
mede-eigendom<br />
gemengde leeftijden<br />
3 e fase<br />
in aanbouw<br />
25<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
cohousing<br />
22 woonsten<br />
gemengde leeftijden<br />
juridisch : mede-eigendom<br />
La Grande Cense (Clabecq, B)<br />
52<br />
Samenhuizen 12-2012
cohousing<br />
Vinderhoute (B)<br />
17 woonsten<br />
mede-eigendom<br />
gemengde leeftijden<br />
2<br />
Samenhuizen 19-9-2012
Abbeyfield (senioren)<br />
Entre Voisins<br />
(Etterbeek, B)<br />
8 woonsten<br />
Martin-Pêcheur<br />
(Watermaal-Bosvoorde, B)<br />
8 woonsten<br />
5 2<br />
Samenhuizen 12-2012
Diverse initiatieven<br />
Woonerf De Speye<br />
(Poperinge, B)<br />
4 woonsten<br />
Carpe Diem<br />
(Diksmuide, B)<br />
4 woonsten<br />
25 2<br />
Samenhuizen 12-2012
Meerwaarde van samenhuizen<br />
voor bewoners, gemeenschap en leefmilieu<br />
ecologisch<br />
praktisch<br />
sociaal<br />
maatschappelijk<br />
25<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
Praktische meerwaarde<br />
voor de bewoners<br />
• delen van ruimte en middelen<br />
(wasmachine, grasmaaier, atelier, …)<br />
• tijdswinst (onderhoud, maaltijden, …)<br />
• opvang kinderen (bijzonder voor<br />
één-oudergezinnen)<br />
• leren van elkaar (rolmodellen, kennis<br />
en vaardigheden delen)<br />
25<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
Sociale meerwaarde voor de bewoners<br />
• samenhorigheid, contact, gezelschap (tegen<br />
verzuring,vereenzaming)<br />
• steun, opvang, hulp<br />
• gezamenlijke activiteiten<br />
• grotere veiligheid en veiligheidsgevoel door sociale controle<br />
2<br />
Samenhuizen 19-9-2012
Maatschappelijke meerwaarde<br />
• samenhang van het buurtleven, integratie in de wijk, uitstraling<br />
• verhoging van levenskwaliteit en gezondheid (Roseto effect)<br />
• integratie en ondersteuning senioren en zorgbehoevenden<br />
• zelfontwikkeling, leren sociaal functioneren<br />
• bewust burgerschap, democratie van onderaf<br />
• reconversie van bestaande gebouwen<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
Maatschappelijke meerwaarde<br />
• samenhang van het buurtleven, integratie in de wijk, uitstraling<br />
• verhoging van levenskwaliteit en gezondheid (Roseto effect)<br />
• integratie en ondersteuning senioren en zorgbehoevenden<br />
• zelfontwikkeling, leren sociaal functioneren<br />
• bewust burgerschap, democratie van onderaf<br />
• reconversie van bestaande gebouwen<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
Ecologische meerwaarde<br />
• ecologisch verantwoord gebruik<br />
van de ruimte, compact bouwen<br />
Klassieke verkaveling vs. cohousing<br />
beide 34 woonsten<br />
(Cohousing Windsong, CA)<br />
verharding<br />
ruimtegebruik<br />
rioleringen<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
Ecologische meerwaarde<br />
• betaalbare eco-bio opties : materialen, waterbeheer, energie<br />
• afvalbeheer, wijkcompostering, hergebruik<br />
• autodelen, Local Exchange and Trading System, …<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
Ontwikkeling en beheer door de bewoners<br />
AANLOOP<br />
KOPEN<br />
BOUWEN<br />
WONEN<br />
BEHEER<br />
2<br />
Samenhuizen 12-2012
Groepstraject STAPPENPLAN SAMENHUIZEN PROJECT © Samenhuizen 2012<br />
VISIE GROEP PLAATS BOUW JURIDISCH FINANC.<br />
VISIE<br />
aanzet vanuit<br />
initiatiefgroep<br />
GROEP<br />
vormen<br />
uit uit bestaande<br />
of of nieuwe<br />
groep<br />
beschikbare of of<br />
nog te te zoeken<br />
SITE<br />
Groepsstructuur,<br />
Beslissingsprocedures,<br />
Conflicthantering<br />
Financieel experts<br />
(adviseur, banken,<br />
boekhouder, ...) ...)<br />
kiezen<br />
Architect<br />
kiezen<br />
Juridisch adviseur<br />
(notaris, ...) ...) kiezen<br />
Nagaan van<br />
financiële<br />
middelen<br />
van de de groep<br />
Site zoeken<br />
en en<br />
eventueel<br />
optie<br />
nemen<br />
Criteria en en procedure<br />
voor aansluiting<br />
nieuwe leden<br />
Urbanisatie<br />
en en<br />
reglementen<br />
Haalbaarheidsstudie<br />
architecturaal<br />
(samen met financ.<br />
haalbaarheidsstudie)<br />
Juridische structuur<br />
Startfase<br />
(visietekst, charter,<br />
initiële overeenkomst)<br />
Financiële<br />
haalbaarheidsstudi<br />
e<br />
(budget en en raming)<br />
en en financiëel<br />
beleid<br />
(kostenverdeling)<br />
Bekendmaking<br />
en en groep<br />
vergroten<br />
Site verwerven<br />
(huren, kopen,<br />
erfpacht, .) .)<br />
Ruimtelijke<br />
ontwerp<br />
(programma<br />
van eisen)<br />
& aanvraag<br />
Financiering<br />
en en leningen<br />
Visie<br />
uitwerken<br />
en/of<br />
bijschaven<br />
Kontakten met<br />
Lokale/Regionale<br />
Overheid<br />
Aannemer(s)<br />
kiezen en en<br />
contracteren<br />
Juridische structuur<br />
Bouwfase<br />
(burgerlijke<br />
maatschap, …) …)<br />
Interne<br />
communicatie,<br />
cohesie, sociale<br />
activiteiten, ... ...<br />
Zelfbouw<br />
(hoeveel,<br />
wat,<br />
hoe,<br />
wanneer)<br />
Premies,<br />
subsidies<br />
en en eventuele<br />
sponsoring<br />
Plans en en<br />
bouwaanvraag<br />
Toekomstige<br />
buren<br />
contacteren<br />
(evt. info-avond)<br />
Bewoonbaar<br />
maken<br />
(inrichten,<br />
verbouwen,<br />
bouwen…)<br />
Juridische structuur<br />
Bewoning<br />
(huren, eigendom,<br />
verdeling, .) .)<br />
Boekhouding<br />
(bijdragen van<br />
deelnemers,<br />
betalingen, .) .)<br />
422<br />
Samenhuizen 12-2012
Potentieel : van niche naar mainstream<br />
Peiling Universiteit Roskilde (DK):<br />
interesse bij 32% van de alleenstaande ouders<br />
voor cohousing<br />
Peiling Harris Interactive voor Gecina (F):<br />
interesse bij 32% van de bevolking<br />
(bij18-24jaar is dit 44%)<br />
Peiling OIVO-CRIOC (B):<br />
interesse bij 23,6% van de bevolking voor huisdelen<br />
Peiling Metlife voor AARP Health Care (USA):<br />
interesse bij 34% van de 50-65jarigen<br />
om te leven in een cohousing-like setting<br />
Stel slechts 5% van de <strong>Vlaamse</strong> bevolking<br />
dit is 300.000 bewoners in ca 8.000 projecten<br />
⇒ interesse gegarandeerd voor 25 projecten per gemeente<br />
(van elk gemiddeld 40 personen)<br />
52<br />
Samenhuizen 12-2012
3. Algemene knelpunten<br />
- relatief onbekend<br />
- vooroordelen<br />
- rechtsongelijkheid door verschillende interpretatie<br />
wetgeving op lokaal vlak<br />
- niet opgenomen in wetteksten, enkel zorg<strong>wonen</strong><br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
Knelpunten ervaren, algemeen<br />
Enquête nav “Samenhuizen in België” 2010<br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
Knelpunten ervaren, woningdelen<br />
Enquête nav “Samenhuizen in België” 2010<br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
Knelpunten ervaren, cohousing en <strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong><br />
Enquête nav “Samenhuizen in België” 2010<br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
Knelpunten woningdelen<br />
Voornamelijk in de huursector<br />
– inschrijving in de gemeente<br />
– uitkeringen, sociale zekerheid, leefloon<br />
(alleenstaanden worden als samen<strong>wonen</strong>d beschouwd)<br />
– ruimtelijke ordening / stedenbouw bvb opsplitsing<br />
– huurcontracten<br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
Knelpunten cohousing en <strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong> (1)<br />
Voornamelijk in de koopsector<br />
– vooral stedenbouwkundig<br />
– in concurrentie met projectontwikkelaars (nieuwbouw),<br />
financieel en beslissingskracht<br />
– bestemming (renovatie)<br />
– financieel moeilijke aanloopfase<br />
– lange aanloopfase, drempel te hoog, slaagkansen laag<br />
– organisatie van de groep: van droom tot werkelijkheid<br />
– durven aanspreken van begeleiding, van experten,<br />
complementair aan de interne competenties<br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
Knelpunten cohousing en <strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong> (2)<br />
– site vinden en verwerven<br />
– premiestelsel niet afgestemd op samenhuizen<br />
moeten bewezen worden met individuele uitgaven,<br />
opsplitsen van facturen<br />
ook bvb dakisolatie niet voor verhuurders + per dak en<br />
niet per wooneenheid<br />
– bij beschermd erfgoed in principe 'meer mogelijk', maar geen<br />
evident proces<br />
– juridisch nog weinig expertise in Vlaanderen<br />
– reflex naar ondersteuning vanuit steden, sociale<br />
huisvestingsmaatschappijen en autonome gemeentebedrijven blijft<br />
beperkt<br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
Knelpunten cohousing en <strong>centraal</strong> <strong>wonen</strong> (3)<br />
– betrekken van bescheiden inkomenscategorieën, gemengde<br />
groepen, gemengd project huur-koop<br />
– grond- en pandendecreet: weinig ervaring hoe dit zou moeten<br />
gerealiseerd worden (% sociale woningen)<br />
– nutsvoorzieningen soms verplicht individueel aan te sluiten,<br />
collectieve aansluitingen 'bestaan' niet, een groep dreigt als bedrijf<br />
gezien te worden, als verdeler/leverancier enz<br />
3<br />
Samenhuizen 12-2012
4. Samenhuizen in het stedelijk beleid<br />
Situering<br />
Federaal<br />
Vlaams<br />
Brussel (goedgekeurde resolutie)<br />
Provincies<br />
Gemeenten, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden<br />
Stads- en streekontwikkelingsbedrijven<br />
Sociale huisvesting<br />
OCMW's<br />
Snuffelen?<br />
Of wordt het knuffelen!<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Samenhuizen in het stedelijk beleid<br />
Vijf krachtlijnen<br />
1. Creëer een positief klimaat rond goed nabuurschap, delen en lokale<br />
inspraak<br />
2. Ondersteun gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
3. Informeer over gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
4. Organiseer samenwerking en overleg rond gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
om concrete maatregelen uit te werken<br />
5. Lanceer een pilootproject in je gemeente<br />
met aandacht voor het wegwerken van de knelpunten<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Samenhuizen in het stedelijk beleid<br />
Vijf krachtlijnen<br />
1. Creëer een positief klimaat rond goed nabuurschap, delen en lokale<br />
inspraak<br />
2. Ondersteun gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
3. Informeer over gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
4. Organiseer samenwerking en overleg rond gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
om concrete maatregelen uit te werken<br />
5. Lanceer een pilootproject in je gemeente<br />
met aandacht voor het wegwerken van de knelpunten<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Ondersteun<br />
Neem gemeenschappelijk <strong>wonen</strong> op in je beleid<br />
→ in beleidsplannen<br />
→ in het woonbeleidsplan (kwaliteit, betaalbaarheid)<br />
→ hou ermee rekening bij opmaak stedenbouwkundige verordening<br />
Zorg voor continuïteit<br />
→ één ambtenaar is de contactpersoon rond het thema en coördineert de<br />
initiatieven hierrond<br />
Onderteken het charter samenhuizen, mei 2013<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Informeer<br />
Informeer de schepenen, de ambtenaren en de bewoners<br />
→ ahv vormingsactiviteiten en publicaties<br />
Studiereis voor professionelen naar Denemarken<br />
Communicatie<br />
maart 2013<br />
→ Open Dag Samenhuizen aankondigen in krantje, op de website<br />
18 mei 2013 = Open Dag Samenhuizen<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Organiseer<br />
Overleg tussen schepenen, gemeentediensten, ocmw, buurgemeenten…<br />
Relevante beleidsdomeinen:<br />
- <strong>wonen</strong>, huisvesting, ruimtelijke ordening, stedenbouw<br />
- welzijn<br />
- milieu, duurzaamheid<br />
- wijken, opbouwwerk<br />
→ vb suggestienota werkgroep samenhuizen/samenhuren<br />
lokaal sociaal beleid Gent<br />
→ afspraken maken met wijkagent (verschillen in interpretaties)<br />
→ vb werkgroep gemeenschapshuizen woondiensten Gent en Leuven<br />
Concrete maatregelen uitwerken bvb subsidie Hasselt<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Lanceer<br />
een pilootproject ism intercommunale, sociale huisvesting,…<br />
Vertrekkende vanuit<br />
→ een visie, het type samenhuizen dat de gemeente wil<br />
→ een initiatiefgroep (ondersteunen)<br />
→ een site (aanbieden, zelf ontwikkelen of regisseren)<br />
of een combinatie<br />
Als integrale maatregel, of vanuit een van de kapstokken:<br />
- doelgroepen bv senioren, jongeren, starters, alleenstaande ouders,<br />
zorgbehoevenden<br />
- betaalbaarheid bv minder begoede en maatschappelijk kwetsbaren<br />
- buurtwerking, leefbaarheid van de wijk<br />
- welzijn, zorg<br />
- duurzaamheid<br />
bvb Tolhuislaan Gent, AG SOB ism Samenhuizen vzw<br />
bvb Thuishuis Platform Ouderenzorg Antwerpen<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Woonbeleidsplan kwaliteit, betaalbaarheid<br />
ANALYSE<br />
- gegevens rond wel-zijn, mentale gezondheid<br />
- gegevensverzameling<br />
- potentieel samenhuizen<br />
STRATEGISCHE EN OPERATIONELE DOELSTELLINGEN<br />
- informeren: artikel, infosessie<br />
- regisseren: premies, project ism sociale huisvesting<br />
- onderzoeken opdelen sites en huizen → woningen met gemeenschappelijke<br />
delen of groepswoning<br />
- kwaliteit woonomgeving: project, waardevolle zonevreemde gebouwen<br />
- levenslang <strong>wonen</strong>, alternatieven voor ouderen: informeren over bvb<br />
Abbeyfield, aanbod creëren voor ouderen in te grote huizen<br />
- promoten van samenhuizen als alternatieve woonvorm<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Meer dan 10 jaar actief (opgericht november 2000)<br />
als vrijwilligersvereniging<br />
Subsidie als sociaal-culturele beweging 2011-2015<br />
www.samenhuizen.be<br />
Missie : “Samenhuizen wil een platform en een forum zijn voor<br />
gemeenschappelijk <strong>wonen</strong> in ons land en zo een bijdrage leveren<br />
aan de verscheidenheid aan woonopties voor de bevolking in het<br />
algemeen en de realisatie van meer projecten van gemeenschappelijk<br />
<strong>wonen</strong> in het bijzonder. Vanuit kennis van zaken wil de vereniging ook<br />
actief bijdragen aan nieuw beleid dat gemeenschappelijk <strong>wonen</strong><br />
ondersteunt en stimuleert.”<br />
Activiteiten :<br />
1. Bekendmaking & sensibilisering<br />
2. Beleidsbeïnvloeding<br />
3. Informatie en kennis versterken<br />
4. Stimuleren en ondersteunen van projecten<br />
4<br />
Samenhuizen 12-2012
Activiteiten<br />
Website en oproepjes<br />
Kennis verzamelen (infotheek)<br />
en informatie verstrekken<br />
Media-aandacht verhogen<br />
Bezoeken en studiedagen<br />
Open Dag Samenhuizen<br />
(3 e zaterdag van mei)<br />
Onderzoek stimuleren<br />
Publicatie « Knelpuntennota »<br />
Publicatie « Startgids voor Samenhuizers »<br />
Onderzoek en publicatie « Samenhuizen in België »<br />
(met steun van Luchtkasteelfonds Koning Boudewijnstichting)<br />
Politieke interesse opwekken<br />
Startgroepen steunen (bvb. Pilootproject Tolhuislaan Gent)<br />
Campagne ‘Samenhuizen in lokaal beleid (+ folders, brochure)<br />
Adviescheques aan starters & bestaande groepen (LKfonds-KBS)<br />
Samenhuizen 12-2012
Uitdagingen <strong>wonen</strong> & welzijn<br />
gezinsverdunning, groeiend aantal kleine huishoudens<br />
woonmobiliteit<br />
vereenzaming, verzuring<br />
verhogen lokale veerkracht<br />
mismatch met het bestaand patrimonium<br />
betaalbaarheid van woningen<br />
duurzame ontwikkeling wijken<br />
compacter bouwen<br />
vrijwaren open ruimte<br />
vergrijzing<br />
vraag naar aangepaste woningen en zorg<br />
Samenhuizen 12-2012
www.samenhuizen.be
Change language