standaard hygiëne en infectiepreventie - KNOV

KONINKLIJKE NEDERLANDSE
ORGANISATIE VAN VERLOSKUNDIGEN
Eerste bad [8.2.2]
Zolang de pasgeborene nog moederlijk bloed op zijn lichaam heeft, kan hij degenen die hem verzorgen,
besmetten.
Aanbeveling 39
• Verwijder postpartum het bloed van de moeder dat op de huid van de pasgeborene zit: door afvegen of
door het kind te baden. Draag hierbij niet-steriele handschoenen (cave water in de handschoenen bij het
baden).
Navelverzorging [8.2.3]
De incidentie van navelinfecties (omphalitis) in ontwikkelde landen is niet precies bekend, maar laag.
De veroorzaker is waarschijnlijk meestal de Staphylococcus aureu, die via de handen van zorgverleners wordt
overgedragen.
Het aanbrengen van een desinfectans of een antibioticum op de navelstomp leidt niet tot minder infecties dan
wanneer de navelstomp gewoon schoon wordt gehouden (natural drying). Wel is de mate van kolonisatie met
micro-organismen na desinfectie significant lager. Omdat deze kolonisatie tot het fysiologische proces behoort,
duurt het door desinfectie langer voordat de navelstomp afvalt. Daardoor bestaat er ook langer een porte
d’entrée voor micro-organismen.
Bij het gebruik van zinkpoeder is de tijd tot het afvallen van de navelstomp significant korter. Het
Farmacotherapeutisch Kompas raadt echter het gebruik van dit poeder bij nattende aandoeningen en open
wonden af. Op basis van deze kennis heeft de werkgroep beslist het gebruik van zinkpoeder niet aan te bevelen.
Aanbeveling 40
• Gebruik bij de verzorging van de navel geen desinfectantia.
Hielprik [8.2.4]
Het afnemen van capillair bloed bij de pasgeborene geschiedt bijna altijd in de hiel. Complicaties die beschreven
worden na een hielprik zijn voor het grootste deel infectieus van aard: cellulitis, perichondritis, osteomyelitis en
abcessen. Deze complicaties werden gevonden bij kinderen die in het ziekenhuis verbleven. Experts op het
gebied van infectiepreventie in Nederland en ook de Inspectie voor de gezondheidszorg stellen dat het desinfecteren
van de hiel in de thuissituatie niet geïndiceerd is.
Bij gebruik van een jenner ontstaan significant vaker ontstekingsverschijnselen dan bij gebruik van een
vaccinostyle. Met de jenner moest daarnaast 2,6 keer zo vaak geprikt worden om voldoende bloed te krijgen.
De hielprik kan dus het beste met een vaccinostyle worden gegeven. Als het nodig is om een tweede keer te
prikken, moet dit met een nieuwe vaccinostyle gebeuren.
Aanbeveling 41
• Geef de hielprik door middel van een vaccinostyle. Desinfectie vooraf is niet nodig.
Borstvoeding en kolven [8.2.5]
Mastitis wordt in de meeste gevallen overgebracht door Staphylococcus aureus, die zich in de mondkeelholte van
de pasgeborene bevindt. De handen van zijn verzorgers (moeder of zorgverlener) zijn in de meeste gevallen de
vehicula van deze bacterie naar de pasgeborene. Via een meestal kleine laesie kan dit micro-organisme de borst
35