standaard hygiëne en infectiepreventie - KNOV

KONINKLIJKE NEDERLANDSE
ORGANISATIE VAN VERLOSKUNDIGEN
Desinfectie is daarnaast ook aangewezen voor oppervlakken en non-critical items waar bloed of bloedbevattend
materiaal, pus of besmet secreet op terechtgekomen is.
Desinfecteren kan op twee manieren: thermisch en chemisch.
Thermische desinfectie, uitkoken, is een effectieve methode voor metalen instrumenten die in de eerstelijns
zorg worden gebruikt en die de verloskundige niet voor invasieve ingrepen gebruikt. Uitkoken in ruim water,
gedurende 1 minuut, doodt alle vegetatieve bacteriën, schimmels en gisten en de meeste mycobacteriën en
virussen. Uitkoken gedurende 10 minuten doodt alle micro-organismen behalve bacteriesporen.
Bij chemische desinfectie wordt gebruik gemaakt van chemische desinfectantia zoals alcohol en chloor.
De werkzaamheid van het desinfectans is afhankelijk van de concentratie, het werkingsspectrum, de inwerktijd
en de reinheidsgraad van het te desinfecteren materiaal. Daarnaast zijn de vragen van belang of het desinfectans
geen schadelijke werking heeft op het materiaal, wat de toxiciteit voor de gebruiker en het gebruiksgemak is,
wat de kosten zijn en wat de invloed op het milieu is. De meest gebruikte desinfectantia, zoals chloorpreparaten
en ethanol, vormen geen risico voor het milieu en mag men in de gebruikelijke oplossingen lozen op het riool.
Sommige producten zijn voorzien van het KCA-logo (Klein Chemisch Afval, kliko-container met kruis erdoor)
en moeten als klein chemisch afval afgevoerd worden.
Desinfectie wordt altijd voorafgegaan door reiniging (zie hoofdstuk 5.2) [7.5.1]. Als men bij een semi-critical
item de keuze heeft tussen desinfectie en sterilisatie heeft dit laatste de voorkeur.
Aanbeveling 20 beschrijft hoe desinfectie plaatsvindt.
Critical items [7.5.3][7.6.3]
Op critical items, dus instrumenten en medische hulpmiddelen die in aanraking komen met steriele weefsels,
steriele holten of de bloedbaan, mogen zich geen micro-organismen bevinden. Daarom is sterilisatie vereist.
In de verloskundige praktijk geldt dit voor instrumenten uit de partusset en de (ont)hechtset. Na sterilisatie is
de kans op een resterend levensvatbaar organisme kleiner dan één op een miljoen.
Ook sterilisatie wordt voorafgegaan door reiniging, dus eerst reinigen en vervolgens steriliseren. Voor zeer fijne
instrumenten en voor lastig te reinigen instrumenten wordt reiniging m.b.v. ultrageluid geadviseerd: ultrasone
reiniging. Deze instrumenten zijn immers niet goed te reinigen onder de kraan of met een borsteltje. Bij ultrasone
reiniging worden de instrumenten ondergedompeld in een bak met reinigingsvloeistof. Vervolgens brengt
geluidsenergie de vloeistof in trilling, waardoor de verontreinigingen los laten. Daarna wordt het losgetrilde vuil
weggespoeld met voldoende koud leidingwater. Het reinigen van zacht plastic en rubber kan niet met ultrageluid.
Als de zorgverlener de instrumenten niet direct na gebruik reinigt, moeten ze, ondergedompeld in een
inactiverings- of bewaarvloeistof, worden bewaard en getransporteerd. Dit voorkomt dat het vuil zal indrogen,
wat vervolgens het decontaminatieproces bemoeilijkt. Overigens blijft het instrumentarium bij en na verblijf in
de inactiveringsvloeistof nog steeds potentieel besmettelijk materiaal en moet het met de vereiste voorzorgsmaatregelen
worden behandeld.
Sterilisatie kan op verschillende manieren gebeuren: chemisch, door droge verhitting of door vochtige verhitting
[7.6.3]. Chemische sterilisatie is voor de eerstelijns verloskundige praktijk niet relevant.
Sterilisatie door droge verhitting (m.b.v. een heteluchtsterilisator) maakt gebruik van hete lucht. In vergelijking
met sterilisatie door vochtige verhitting kleven er aan steriliseren door droge verhitting veel nadelen waarvan
hier slechts enkele genoemd worden.
• Het kost tijd voordat de warmte de gehele lading is binnengedrongen; daardoor is er geen eenduidigheid
over de duur van de benodigde sterilisatietijd.
26