LokaLe duurzame energie in nederLand

iNspirErENdE
lEssEN uit dE praktijk
Door Anne Stijkel, Siward Zomer en Frank Boon (Energielokaal 'Wij krijgen Kippen')
Samen lokaal duurzaam energie opwekken: het werkt! Op allerlei plaatsen
in Nederland en Europa wekken mensen gezamenlijk weer lokaal duurzame
energie op, of overwegen dat te gaan doen. Omdat je samen zoveel meer
kunt bereiken. Zij hanteren verschillende vormen van samen ondernemen.
Als coöperatie, bv of stichting, of door gezamenlijk in te kopen of aan te
besteden.
In de eerste editie van dit boek, in 2011, beschrijven
we ‘best practices’ van negen ‘klassiekers’: de
Windvogel, NHEC (Noorhollandse Energie
Coöperatie, Texel Energie, Thermobello,
windproject Kubbeweg, biomassa Beetsterzwaag,
Mijnwater Heerlen, BOERzoektBUUR en Energie-U.
Die best practices staan nog als een huis.
Lessen als: het belang van een stip op de horizon
(je grotere doel) naast hele concrete haalbare
stappen; zorg voor mededragers van je idee;
accentueer en bouw voort op de lokale identiteit,
zodat het ‘van ons’ wordt; begin bij de inhoud
niet bij de organisatievorm (dit ontvouwt
zich gedurende de rit); communiceer over de
meerwaarde van samen doen, bouw vanuit een
houding van vertrouwen en commitment en kies
daarbij goede partners; maak duidelijke afspraken
en ga het gewoon DOEN.
Maar ook: neem de tijd, bouw ondernemerschap
in en zorg voor een gezonde financiering, ook op
termijn, want met enthousiasme alleen kom je
er niet. Neem risico’s en verdeel de risico’s goed.
Op pagina 142 meer hierover in “Starten: de zeven
facetten voor succes”.
126
In deze P-NUTS-editie 2013 delen we kennis
en inspiratie van twee recente (doe- en leer-)
praktijken van samen lokaal duurzame energie
opwekken:
• Wij krijgen Kippen (2010-2012): een doe-
en leerproject in Nederland, met focus op
stadsdeel Amsterdam Zuid, gesubsidieerd door
de nationale overheid in het kader van het
Innovatieprogramma Klimaatneutrale Steden.
Doel: aan de hand van 30-50 opkomende nieuwe
lokale duurzame energie-initiatieven de proces-
en systeeminnovaties in beeld te brengen en de
opgedane kennis te delen met anderen.
• RESCOOP (2011-2013): een Europees onderzoeks-
en begeleidingsprogramma om, met de
coöperatieve principes in de hand, de ‘best
practices’ uit de verschillende landen te
identificeren en de kennis te delen met anderen.
WaarOM casE 1 duurzaaM EN lOkaal?
dE (ONtdEkkiNGs-)rEis
vaN ‘Wij krijGEN kippEN’
In 2013 komen ze er echt: 200 kippen
op een van de toplocaties in Nederland:
de Zuidas!
Waarom? Omdat ‘Wij krijgen Kippen’ inmiddels
een begrip is geworden: kippen en lokale
duurzame energie. Een metafoor die raakt aan
emotie, aan het gevoel van samen werken aan
iets moois, iets nieuws: Nederland over op lokale
duurzame energie. Een vitale gemeenschap van
mensen en organisaties die de vervulling van hun
(energie-)behoeftes gezamenlijk in eigen hand
willen nemen. Omdat je er alleen niet komt, omdat
het samen veel leuker is of pragmatischer, omdat
je het gevoel hebt dat de overheid en de markt
niet goed (genoeg) voor jou en/of het milieu zorgt
– motieven te over, maar één doel: “duurzame
energie, wij maken het mee!”
ontstaat een hybride organisatie van ZZP-ers die
het projectvoorstel samen hebben uitgedacht
met de milieumedewerkers en wethouder van
Stadsdeel Zuid. Daar zit de kracht, daar zit ook de
ingewikkeldheid. Er samen uitkomen, terwijl de
culturen zo verschillen: creatief kansen pakken en
snel schakelen versus procedures en protocollen,
aanbestedingsregels en verantwoordingsplicht.
50 initiatieven: vinden, verbinden,
committeren
Oproepen via stadsdeelkrant en netwerken
leiden al gauw tot een lijst van 200 (!) rijpe en
groene ideeën van mensen en organisaties en
bedrijven die wel ‘iets’ willen met duurzame
energie. Initiatieven die elk in een verschillende
fase zitten en vaak zelf nog niet precies weten wat
zij willen. Samen een community vormen, wat wij
aanvankelijk hadden bedacht, blijkt dan niet de
Januari 2010. Thuisbasis –of uitvalsbasis- en eerste wens te zijn. Ook initiatieven selecteren
ontvanger van de subsidie, is stadsdeel Amsterdam is nog niet aan de orde. We sluiten in eerste
Zuid. Een stadsdeel met 132.000 inwoners en instantie met 20 mensen/organisaties die echt
16.000 bedrijven; met grote kantoren op de wat willen een intentieovereenkomst om samen
Zuidas, evenementenlocatie de RAI en ‘echte’ een traject van twee jaar in te gaan om samen te
Amsterdamse buurten als De Pijp, Rivierenbuurt, leren. Het idee dat alle initiatiefnemers samen
Museumbuurt en het woonbotencomplex aan de oplopen laten we al snel vallen. Initiatieven willen
Nieuwe Meer. Elk met een totaal eigen identiteit. ‘op maat’ worden bediend. We volgen de vraag
Veel gestapelde bouw met weinig mogelijkheden door ‘op maat’ themagerichte expertmeetings te
om zonnepanelen op eigen dak te zetten of bieden over o.a. financieringsmogelijkheden en
windmolens in eigen tuin. Met daarnaast ook businesscases opstellen, over organisatievormen
organisatorische moeilijkheden omdat VvE’s, en juridische haken en ogen. Er tekenen zich
corporaties, huurders en particuliere verhuurders clusters van initiatieven af die met dezelfde
mee (zullen) moeten werken. Om nog maar niet thematiek, problematiek of vragen zitten zodat
te spreken van de financiële, juridische en fiscale wij –wederom op maat- clusterbijeenkomsten
moeilijkheden (denk bijvoorbeeld aan virtueel verzorgen voor speciale doelgroepen zoals
salderen). We krijgen het vertrouwen van de huurders/verhuurders, VvE's, mensen die inzetten
nationale overheid: geen resultaatverplichting, op windenergie, bedrijven die iets met/voor hun
wel inspanningsverplichting. Zelf stellen we medewerkers, klanten en/of omwonenden willen
1 wel Dat een meldde doel: het 50 Centraal initiatieven Bureau die voor samen de Statistiek lokaal in februari 2008. etc. Ook Na zijn twee de gemakkelijk jaar zijn er winbare maar liefst 35 ‘werkende’
energie energievoorraden willen opwekken in Europa rond van het de jaar grond 2050 krijgen op. Dit betekent dat initiatieven we, als we niets wat doen, we uitgebreid grotendeels met afhankelijk elkaar hebben
en worden daarvan van leren…. energiebronnen Werk aan van andere de winkel! continenten. Er (Door het opraken gevierd van op het 12 december aardgas mist 2012. Nederland (zie kaart op de
overigens een inkomstenbron van ruim 3 9 miljard per jaar. Een nieuwe ‘cash cow’ zou welkom zijn.)
127