Almelo" - Historisch Centrum Overijssel

Jacobus Revius stelde enige leegstaande huizen ter beschikking, maar al
spoedig bleek deze ruimte te klein. Vandaar dat het genootschap zich tot
de gravin richtte met het verzoek in de kerk te mogen exerceren. Dat werd
echter geweigerd. Een alternatief van de gravin werd van de hand gewezen:
een koetshuis, dermate afgelegen dat het enthousiasme van de korpsIeden
voor de wapenhandel danig op de proef zou worden gesteld. Tenslotte
kregen de schutters voor hun exercities de stadsbleken toegewezen.
Voor de wapens werd als gebruikelijk gecollecteerd. In Almelo wist men
het niet geringe bedrag van f 3000,- bijeen te brengen, terwijl jonge meisjes
nog eens f 115,- inzamelden voor de onvermijdelijke vaandels. Intussen had
het korps in januari 1784 zeven commissarissen gekozen en kort daarop
ook zijn officieren. Onder hen komen we nogal wat bekende Almelose
familienamen tegen uit de wereld van textielkooplieden en -fabrikeurs:
Bavink, Ten Cate, Schimmelpenninck.
Het Almelose exercitiegenootschap kreeg grote toeloop. In het voorjaar
van 1784 werden al direct 80 leden geteld. In het begin van het jaar daarop
waren het er 136 en kort daarna zelfs 218. Onder hen bevonden zich ook
doopsgezinden, zoals de vaandrig G. Schimmelpenninck Wzn. 20 ). Dat is
nogalopmerkelijk, omdat deze gelovigen sterk de nadruk legden op het
beginsel van weerloosheid en dan ook weigerden wapens te dragen. De
doperse kerkeraad zat met het probleem"). Na rijp beraad produceerde hij
een kanselboodschap, die op 23 mei 1784 werd voorgelezen en waarin het
principe van weerloosheid nog eens met klem werd beleden, zonder dat
overigens een veroordeling werd uitgesproken over de medebroeders die de
stap naar het exercitiegenootschap hadden gezet. Dit laatste werd er zelfs
nadrukkelijk bij gezegd. Duidelijk is dat- men enerzijds het beginsel van
weerloosheid overeind wilde houden en bovendien de voorrrechten die het
kerkgenootschap van de kant van de overheid genoot, niet graag in gevaar
zag gebracht, anderzijds de tot het vrijkorps toegetreden gemeenteleden niet
al te zeer wilde afvallen. Ook op de r.ooms-katholieken oefende het
exercitiegenootschap aantrekkingskracht uit 22 ).
Niet lang na de oprichting van het vrijkorps volgde de eerste confrontatie
met Huis Almelo. Op 14 juli 1784 verzocht het korps burgemeesters en
meente de recente verkiezingen goed te keuren. Het antwoord luidde echter
dat eerst toestemming van de gravin moest· worden verkregen. Daarop
volgde een nieuw verzoek, nu gericht aan gravin en stadsbestuur beide. De
reactie was opnieuw negatief. De vrouwe antwoordde dat geen goedkeuring
kon worden verleend: de verkiezing was immers buiten haar om geschied.
Het korps liet het er niet bij zitten. Weer dienden de officieren een rekest
in bij vrouwe, burgemeesters en gemeenslieden. Zij beloofden daarin trouw
te zullen zweren aan gravin en stadsbestuur. Ook boden zij aan, het korps
om te zetten in een stadsschutterij 'oude stijl', waarbij dan de vroegere
bepalingen voor een deel weer van kracht zouden zijn. De verkiezing van
de officieren zou echter jaarlijks door 'het volk' moeten plaatsvinden, en
vervolgens ter goedkeuring aan gravin, magistraat en meente worden
117