De Nederlandse beeldenaars van 1586-1626

DE NEDERLANDSE BEELDENAARS 11
clevende der munten als te weten Valuatien, Permissie ende Caerten van de
goude ende silvere penninghen ghevalueert ende onghevalueert met haren prijs
waerde ende ghewichte, ghelijck den Generael Meesters der munten dat bevolen
is te ordonneren".
Nog met jaartal 1586 verschenen dan ook bij Claesz. drie boekjes, die in opzet
bijzonder nauw aansluiten bij de laatste, nog voor de ongesplitste Nederlanden,
bij Willem van Parijs te Antwerpen in 1579 en 1580 verschenen muntpublikaties.
a. Placcart ende ordonantie generale, soo op den cours van den gelde als op de
policie ende discipline betreffende d'exercitie van den munte ende muntslach
... ghegheven by zijne Excellentie in den Haghe den UU. Augusti 1586.
Deze druk van 16 of 20 blz. bevat, zonder illustratie, de volledige tekst van
het plakkaat van 4 augustus. Naast de Nederlandse tekst verscheen tegelijk
ook een — thans uiterst zeldzame — Franse vertaling. Op overeenkomstige
wijze was de volledige tekst van het plakkaat van 23 november 1579 door
Van Parijs in het Nederlands en in het Frans gedrukt.
b. Beeldenaer ofte Figuerboeck dienende op die nieuwe Ordonantie van de
munte, by zijne Excell. ghearresteert ende uitghegeven den 4. Augusti 1586.
Hierin komen, zonder andere tekst dan korte bijschriften, bevattende muntsoort,
koers en gewicht, de afbeeldingen voor van alle op grond van het
nieuwe plakkaat als toegelaten te beschouwen munten, tezamen 497 houtsneden
(telkens voor- en keerzijde naast elkaar) op 52 blz. Wederom strekte
een uitgave van Van Parijs tot voorbeeld: De figuren van alle goude ende silvere
penninghen die van nu voortaen achtervolghende 't Plaecaet van den
gelde cours ende loop sullen hebben in de landen van herwaertsovere, dat 513
afbeeldingen bevatte (verder genoemd Figuren 1580).
c. Manuael ofte Handtboeck inhoudende die weerde van den marck, once,
enghelse ende aes van alle ghevalueerde ende onghevalueerde munte,
dienende den wisselaers deser vereenighde Nederlantsche provintien voor
instructie op de ordonnantie van der munte van den iiii. augusti 1586.
Ook dit derde omvangrijke werk van 96 blz. is een getrouwe adaptatie van de
zojuist genoemde bij Van Parijs verschenen uitgave: Instructie voor alle
Wisselaers ... inhoudende de weerde van de merck, once, engelsen ende aes
van alle gevalueerde penninghen (c.q. in het tweede gedeelte: van alle verboden
penninghen). Beide bevatten in afdalende volgorde van gehalte afbeeldingen
van gangbare en verboden munten met vermelding van de prijs waarvoor
de wisselaars ze moesten innemen. De Antwerpse uitgave telde 1107 afbeeldingen,
de Amsterdamse 850.
De uiterlijke vorm van de Amsterdamse publikaties wijkt van de voorbeelden,
behalve door de wat minder verzorgde druk, vooral af door het formaat^. Alle
drie hebben het normale 4° formaat, dat in Antwerpen wel voor de tekstuitgaven
zonder illustratie was gebruikt, maar niet voor de boekjes met afbeeldingen: