De Nederlandse beeldenaars van 1586-1626

36 H. ENNO VAN GELDER
as source material. As a consequence of the fact that a good deal of material was used that was
traditional already in 1586, and that later editions were revised to a very limited degree only, they
give a very incomplete picture of the circulation in the year of issue of each edition. For each woodcut
one has to check when it was drawn for the First time after coins which really circulated; in a
number of cases the woodcuts even turn out to have been made not after existing coins, but after
coin designs, which were sometimes not realised.
The appendixes contain:
1. list of Ordinances concerning the coinage, 1586-1645, with the respective Beeldenaers and
Manualen;
2. development of the rates of exchange of the most important coin types;
3. the number of woodcuts in the successive Beeldenaers;
4. systematically arranged contents of the Beeldenaer of 1586;
5. changesin the contents of the Beeldenaers of 1604-1626.
Noten
1. De genoemde plakkaten zijn alle afzonderlijk gedrukt. Zij zijn verder bijeen te vinden in :
Nederlantsche Munt- boeck, vervattende de voornaemste Placcaten ende Ordonnantien de
Munte en het Muntwesen betreffende ... 1586-1645, Jan Jansen, Amsterdam 1645 en in deel II
van het Groot placaet-boek van Cau en Scheltus, 's-Gravenhage 1658.
2. Over de periode tot 1540: H. Enno van Gelder, Les plus anciens tarifs monétaires illustrés des
Pays-Bas./UVS Centennial Volume, New York 1958, p. 239-272.
3. Over de periode 1540-1580: H. Enno van Gelder, De Wisselaarsinstructie van 1580, RBN
116(1970), p. 245-267.
4. Overzicht: E.W. Moes, De Amsterdamsche boekdrukkers en uitgevers in de 16e eeuw I, Amsterdam
1900, p. 164-173.
5. Moes II, Amsterdam 1907, p. 45-50.
6. Er bestaat ook een zeldzame uitgave op het ouderwetse kleine formaat: C.P. Burger, in Het
Boek 14 (1925), p. 351 (niet bij Moes).
7. Resolutien der Staten-Generaal 1585-1587, edJapikse(RGP47), 's-Gravenhage 1921, p. 230 en
470 vlg.
8. Hierdoor is de sinds 1604 optredende dubbele afbeelding van de Bourgondische rijksdaalder
1567 veroorzaakt: de éne stamt uit een reeks afbeeldingen van rijksdaalders uit 1575, de ander
uit de gedrukte aankondiging van 1567.
9. De eerste tarieven met meer dan incidentele illustratie verschenen in Frankrijk in 1541 (A.
Engel et R. Serrure, Répertoire des sources imprimées de la numismatique francaise, Supplément,
Paris 1889, p. 43), in het Duitse Rijk in 1572 (M. von Bahrfeldt, Niedersachsisches
MünzarchivII, Haïle 1928, p. 227).
10. Zie De Geuzenpenning 21(1971), p. 53.
11. In 1604 werd ook de te Gorinchem geslagen frank van koning Antonie van Portugal als Franse
frank afgebeeld.