De Nederlandse beeldenaars van 1586-1626

34 H. ENNO VAN GELDER
anderd dienst gedaan tot en met de Beeldenaer van 1622. Pas in 1626 werd deze
reeks op de hiervoor uiteengezette wijze grotendeels nieuw opgezet.
De gehele reeks van de Beeldenaers die tussen 1586 en 1626 in de Republiek
zijn uitgegeven, maakt dan ook een enigszins bedriegelijk homogene indruk.
De talrijke nieuwe afbeeldingen die geleidelijk zijn toegevoegd, hebben in
hoofdzaak betrekking op Nederlandse muntsoorten, die in de loop van deze
periode voor het eerst geslagen of toegelaten zijn. Anderzijds zijn, behalve bij de
omvangrijke zuivering van 1619/1622, slechts in zeer beperkte mate afbeeldingen
afgevoerd, wederom voornamelijk van Nederlandse munten, die door
wetgevende maatregelen uitdrukkelijk verboden werden. Voor de buitenlandse
munten is het omvangrijke illustratiemateriaal dat oorspronkelijk in het
midden van de 16e eeuw vervaardigd was, voortdurend ongewijzigd gehandhaafd,
zonder dat in de praktijk niet meer relevante afbeeldingen uitgeschift
werden of nieuwe typen bijgetekend. De al sterk uitgedunde Beeldenaer van
1626 bevat dan ook nog op een totaal van 384 afbeeldingen 162 houtsneden die
al in die van 1586 waren afgedrukt, die van 1619 zelfs bijna 450 stuks.
Dit dient terdege in het oog gehouden te worden, wanneer men uit de
Beeldenaers conclusies wil trekken betreffende de toestand van de muntcirculatie
in ons land. Het voorkomen van een bepaalde afbeelding betekent
natuurlijk wel formeel dat de munt officieel als gangbaar betaalmiddel gebruikt
kon worden; allerminst mag daar echter uit afgeleid worden dat de munt ook
werkelijk in het jaar dat op het titelblad van de Beeldenaer voorkomt in de
Nederlandse omloop gesignaleerd was. In ieder voorkomend geval dient de herkomst
van de afbeelding nagegaan te worden en dan zal veelal blijken dat de
houtsnede al tientallen jaren eerder vervaardigd was: aangenomen mag slechts
worden dat de munt in de tijd van de eerste afbeelding aan een Nederlands
deskundige onder ogen gekomen is. Anderzijds mag echter inderdaad ook ervan
uitgegaan worden dat de munt althans eenmaal in de Nederlanden aanwezig geweest
is en door een houtsnijder naar beste weten is weergegeven. Met alle reserves
betreffende onnauwkeurigheden in de afbeeldingen, waarop hiervoor al
uitvoerig de aandacht gevestigd is (en het weergeven van Nederlandse onuitgegeven
ontwerpen), mogen de houtsneden dan ook in de zeldzame gevallen dat
een ermee overeenstemmende munt nog niet in collecties of vondsten is
aangetroffen, als betrouwbare aanwijzing beschouwd worden dat het type wel
degelijk bestaan heeft21. Er zijn trouwens al heel wat munten, die in 19e eeuwse
handboeken bij gebrek aan andere gegevens naar de Beeldenaers afgetekend
werden, sedertdien teruggevonden.
SUMMARY.
After the formal secession of the Northern Netherlands from the King of Spain in 1581, the first
general Coinage Act regulating the currency of the United Provinces was proclaimed under the