De Nederlandse beeldenaars van 1586-1626

24 H.ENNO VAN GELDER
Tegenover deze 35 nieuwe afbeeldingen werden 27 afbeeldingen uit de vorige
editie weggelaten. Het plakkaat van de Staten van Holland, waarbij de nieuwe
Beeldenaer onmiddellijk aansloot, beoogde nl. onder meer het veelsoortige
kleingeld te weren en te vervangen door de Hollandse schellingen en kleinere
munten van 1601. Het kleine geld van andere gewesten werd dus als binnen
Holland verboden uit koerslijst en Beeldenaer gelicht en tevens werd een aanzienlijk
deel van de kleinere munten uit de tijd van de Bourgondische vorsten
geschrapt.
Voor de toegevoegde muntsoorten moesten natuurlijk nieuwe houtsneden
vervaardigd worden, die duidelijk van een andere hand zijn dan die van 1586.
Alleen voor de Friese florijnen had Hendricxs ze al in huis, omdat deze afgebeeld
waren geweest in een Hollandse verbodsplakkaat van 1601. De munten
van de Aartshertogen werden nagetekend naar de afbeeldingen die in een Zuid-
Nederlands tarief van 1601 hadden gestaan. De overige houtsneden zullen direct
naar de munten getekend zijn. Hierbij is een enkele fout niet uitgebleven. De
tekenaar kan geen verwijt gemaakt worden van de onjuiste munttekens op de
dubbele en enkele dukaat van de Aartshertogen, want die stonden al op de Antwerpse
tekeningen. Belangrijker is dat als Franse quart d'écu, behalve een
correcte munt van Hendrik IV, ook een sol van Hendrik II werd getekend, die
weliswaar even groot is, maar veel minder waard; de fout werd overigens weldra
ontdekt en de afbeelding is reeds in 1606 weer weggelaten. Wel een vergissing
van de tekenaar is waarschijnlijk een Westfriese stuiver met het onbestaanbare
jaartal 1586; ook deze werd later door een nieuwe met het correcte jaartal 1599
vervangen.
Beeldenaers 1606-1615
In 1606 werd door de Staten-Generaal na jarenlange bespreking een nieuwe
algemene regeling voor het muntwezen afgekondigd. Deze vereiste ook weer een
nieuwe editie van de Beeldenaer, omdat enerzijds een aantal nieuwe muntsoorten
voor de gehele Republiek werd ingevoerd en anderzijds de specifiek
Hollandse regeling betreffende het kleingeld, die in die van 1604 was verwerkt,
verviel. De nieuwe uitgave draagt niet meer het adres van Aelbrecht Hendricxs,
die in 1605 zijn functies van drukker van de Generaliteit en van Holland had
neergelegd^, maar van diens schoonzoon en opvolger Hillebrandt Jacobsz. van
Wouw. Op het titelblad verschijnt, omdat het nu weer een plakkaat van de
Staten-Generaal betreft, in een vignet de Generaliteitsleeuw met kroon, zwaard
en pijlenbundel. De titel 15 luidt thans:
Beeldenaer ofte Figuer- boeck, dienende op de nieuwe Ordonnantie van der
munte, gearresteert ende uytgegeven by de Mogende Edele Heeren (sinds 1610:
Hooge ende Moogende Heeren) de Staten-Generael der Vereenichde Nederlanden,
op den 21en Martij Anno 1606, in welcke gerepresenteert zijn alle de
Figueren van Goude ende silvere munte cours ende ganck hebbende in crachte