De Nederlandse beeldenaars van 1586-1626

DE NEDERLANDSE BEELDENAARS 21
niet een werkelijke rozenobel van Hare Majesteit, van wier politieke en militaire
steun op dat ogenblik het voortbestaan van de Republiek afhankelijk was, maar
een frauduleuze naslag vervaardigd op naam van de Prinses van Chimay in de
verfoeide munt te GorinchemlO, die in de ordonnantie nog eens uitdrukkelijk
als hagemunt veroordeeld werd. De letters M PR C (Maria, prinses van Chimay)
zijn op de plaats waar ET.HIB(ernia) hoort te staan, duidelijk leesbaar (afb. 9),
al was voor het publiek deze kryptische aanduiding natuurlijk niet begrijpelijk.
Wel heeft deze gruwelijke vergissing na enige tijd de aandacht getrokken. In
later verschenen drukken van deze Beeldenaer (nog steeds met jaartal 1586) is
het houtblokje zorgvuldig gecorrigeerd: het geïncrimineerde stukje van het
omschrift werd uitgestoken en vervangen door een ingelijmd stukje met de
goede letters (afb. 10).H.
Minder ernstig zijn een aantal andere vergissingen, waarbij de munten niet
onjuist zijn afgebeeld, maar verkeerd zijn geclassificeerd, zodat zij ook in een
verkeerde tariefgroep terechtkwamen. Vrij begrijpelijk is, dat een enkele maal
Italiaanse dukaten en pistoletten, die zo'n bonte variatie van afbeeldingen vertonen,
door elkaar gehaald werden: een dukaat van Siena staat tussen de
pistoletten, een pistolet van Urbino tussen de dukaten; ook is een goudgulden
van Breslau tussen de dukaten geraakt. Merkwaardiger is het geval van
de castiliaan, de gouden munt van Spanje die aan de in 1492 ingevoerde dukaten
van hoger gehalte en waarde voorafging. Het stuk wordt terecht duidelijk van de
ongeveer even grote dubbele dukaten onderscheiden, maar de afbeelding van de
halve castiliaan verschijnt tussen de enkele dukaten en wordt dus te hoog gewaardeerd.
Ook hebben de samenstellers van de tarieven blijkbaar niet geweten
dat het zeldzame, eerste grote Spaanse zilverstuk een waarde had van 10
realen (de waardeaanduiding X werd ook over het hoofd gezien), zodat het stuk
als 8 realen gerangschikt werd. Tenslotte verschijnt tussen de Utrechtse Davidsguldens
steeds, zonder dat het stuk als kleiner herkend werd, de halve Davidsgulden
van 1492. Geen van deze vergissingen is overigens in 1586 gemaakt: zij
komen alle al evenzo in de Zuid-Nederlandse boekjes voor. Een andere bron van
vergissingen was overigens in deze tijd geëlimineerd. In de oudere drukken van