Rudolf Steiners rassenleer - Antroposofia

‘Diese Linie besteht auch für unsere Zeit. Der afrikanische Punkt entspricht denjenigen
Kräften der Erde, welche dem Menschen die ersten Kindheitsmerkmale aufdrücken, der
asiatische Punkt denjenigen, welche dem Menschen die Jugendmerkmale geben, und die
reifsten Merkmale drückt dem Menschen der entsprechende Punkt im europäischen Gebiete
auf. Das ist einfach eine Gesetzmäßigkeit. Da alle Menschen in verschiedenen
Reinkarnationen durch die verschiedenen Rassen durchgehen, so besteht, obgleich man uns
entgegenhalten kann, daß der Europäer gegen die schwarze und die gelbe Rasse einen
Vorsprung hat, doch keine eigentliche Benachteiligung’. 76
Zie hier hoe consistent Steiners visie op rassen was. Hij vertelt weer hetzelfde verhaal als in
1910. Hierna zegt hij iets eigenaardigs. Hij waarschuwt ervoor dat degenen die zich niet
vanuit de geest ontwikkelen Europa in het ongeluk zullen storten.
Wat moeten we hiermee? Zou hij soms vooruitlopen op het nationaalsocialisme, dat wel
uitgesproken vanuit een raciaal perspectief opereerde? Het lijkt mij voor antroposofen een
hoopvolle gedachte, maar heel waarschijnlijk is dat niet. Wat wel waarschijnlijk is, is dat hij
duidt op het gevaar van het materialisme. Want het staat tegenover het ‘iets uit de geest
ontwikkelen’. In de context van de voordracht, ook als hij het heeft over het verschil tussen
Europeanen en Amerikanen, heeft hij het over het verschil tussen de ‘geestelijke benadering’
en de ‘materialistische benadering’. En bovendien, als er iemand vanuit raseigenschappen
dacht, was het meneer Rudolf Steiner zelf wel.
De Amerikanen kunnen niet meer terugvallen op hun raseigenschappen. Maar er is wel wat
merkwaardigs aan de hand (Donnerwetter). Wij in Europa geven de antroposofie vorm vanuit
de geest. Maar de Amerikanen maken er ‘Holzpuppe’ van. (ik ken die Duitse uitdrukking niet
maar dat wijd ik meteen nederig aan mijn gebrekkige kennis van het Duits. Het betekent
letterlijk ‘houten poppen’, dus het zou wel iets mee bedoeld worden als een ‘dode kopie’ of
een surrogaat van de geïnspireerde werkelijke antroposofie. Dat ligt wel in de lijn van het
verhaal). Alles wordt daar materialistisch (dus kennelijk ook de antroposofie), zonder
bezieling. De Amerikanen zijn (nog) niet in staat om er werkelijk iets levends van te maken.
Dit zal zeker veranderen. De Amerikanen zullen het in de toekomst anders kunnen, maar nu is
nog alles een karikatuur van het Europese origineel (ook Rudolf Steiner leed aan de
vooringenomenheden naar Amerikanen, die nu nog steeds bestaat, vergelijk ook met zijn
opmerkingen over na-apende Japanners). Zo’n ramp is dat overigens nu ook weer niet, maar
waarom slechts een lading vooroordelen lanceren, als je pretendeert geesteswetenschappelijk’
bezig te zijn, of in dit specifieke geval de arbeidersklasse te verheffen tot een hoger plan?
We moeten ons echter niet laten leiden door onze vooroordelen (is dat zo, meneer Steiner?)
wanneer het de Amerikanen betreft. Het is heel makkelijk schelden op Amerikanen, alhoewel,
nog makkelijker om op apen af te geven, want apen zijn pas echt een karikatuur
(diervriendelijk, maar dat hadden we al eerder gezien). Maar toch, wie Amerikaanse boeken
leest, ziet dat er grote verschillen zijn. Er wordt voortdurend van Geest gesproken (?) maar dit
is allemaal zo grofstoffelijk (weinig subtiel) dat het eigenlijk weer materialistisch is. Daarom
heeft het spiritisme daar ook voet aan de grond gekregen, want dat is weer een lagere vorm
van ‘geesteswetenschap’. Want spiritisme richt zich op een materialistische wijze op de geest.
Maar wij moeten ons niet laten verleiden tot neerbuigendheid naar de Amerikanen. Neen, wij
moeten over gans de aardbol een beschaving stichten (?) die uit het beste van alles is
samengesteld.
Wat zeker niet moet gebeuren, zoals Prins Max von Baden 77 is overkomen, is dat wij ons
moeten laten inpakken door iemand als Woodrow Wilson, eigenlijk een Europese Amerikaan
(zeker niet ‘puur’ genoeg, of beantwoordt niet aan het sjabloon dat Steiner schetst). Maar
76 Rudolf Steiner, Die Mission einzelner Volksseelen, p. 80
77 Rudolf Steiner heft zelfs een poging gedaan om von Baden in zijn ideeën over ‘volkerenpsychologie’ te
interesseren en gaf hem een exemplaar van Die Mission einzelner Volksseelen cadeau.