Rudolf Steiners rassenleer - Antroposofia

industrieproducten, goedkoop, maar slecht, konden na-apen. In feite bevestigde Steiner dit
cliché’. 62
Mijn commentaar: De lompe clichés zijn bekend en bestaan ook nog in onze tijd. Toch kun je
je afvragen hoe ze dan aan hun oude cultuur, hun schrift en hun architectuur kwamen. En de
Japanse kunst en sterker nog, hun hele cultuur, zou niets authentieks hebben? In ieder geval
hebben ze die niet van West Europa overgenomen (er is zeker invloed geweest vanuit China,
maar de Japanse cultuur heeft zich op een volstrekt eigen manier ontwikkeld). Bovendien
hebben wij (dat realiseren we ons niet zo vaak) veel uit het verre oosten overgenomen, zoals
de bril of het buskruit. De boekdrukkunst is onafhankelijk van Azië bij ons uitgevonden, maar
bestond daar al veel eerder. Zo kun je wel even doorgaan. En dan die opmerkingen waar de
commissie het niet over heeft (staat wel afgedrukt in het rapport, maar de commissie acht het
kennelijk niet nodig om daarop in te gaan). Maar dat is ook nogal wat. We moeten dus
begrijpen dat de Europeanen, omdat ze zo weinig van de zon ontvangen, zelf hun eigenlijke
menselijkheid moesten ontwikkelen? En dat ze daarom initiatiefrijker zouden zijn dan andere
rassen, omdat ze alles zelf moeten uitvinden? Dat is ook nogal een statement, niet geheel
onbelangrijk binnen de context van deze voordracht en binnen de context van de antroposofie.
Dit is namelijk wel iets wezenlijks, dat vooruitloopt op iets dat nog in deze lezing gaat komen.
De Europeanen zijn namelijk het werkelijke scheppende ras en de dragers van de
cultuurperiodes van de na-Atlantische tijd, zoals we verderop veel explicieter krijgen
meegedeeld. Dus die opmerkingen in dit citaat zijn geen onbelangrijk detail.
Het volgende citaat is weer een verhandeling over het bottenstelsel, zoals we dat eerder
hebben gezien bij de beschrijvingen van de indianen:
(cit. 129, cat. 2) Nun, sehen Sie, das hängt aber mit der ganzen übrigen Ausbildung des
Menschen zusammen. Denken Sie sich einmal solch einen schwarzen Menschen. Der
entwickelt besonders das Triebleben, also dasjenige, was im Innern kocht. Das gibt viel
Asche. Die Asche, die setzt sich dann in den Knochen ab. Dadurch wird er mehr in den
Knochen ausgebildet sein als derjenige, der der weißen Rasse angehört. Der verwendet
dasjenige, was er im Innern hat, mehr auf das Blut. Daher werden seine Knochen feiner
ausgebildet sein. Also der Neger hat grob ausgebildete Knochen, der Europäer hat
feiner ausgebildete Knochen. Und das, was Asiaten sind, die gelbe Rasse, die stehen in
der Mitte drinnen.
Jetzt Können Sie, wenn Sie den Japaner anschauen, an der ganze Art und Weise, wie er
dasteht und geht, sehen: er ist in seinem Knochenbau so, daß er zwischen dem Europäer
und dem Afrikaner mitten drinnen steht. Die Afrikaner haben diese starke Knochen, die
immer ausschlagen. Der Europäer, der hat mehr das Blutsystem. Der Japaner, der hat
eigentlich alles das, was auf den Atem und vom Atem aus in die Blutzirkulation wirkt.
63 (einde citaat 129)
Hier worden Steiners ‘drastische beelden’, waarvan ‘hij het gebruik niet schuwde’ (waarvoor
de commissie ons eerder waarschuwde) wel heel letterlijk toegepast. Zo letterlijk dat je je
kunt afvragen of er nog sprake van ‘beeldspraak’ is. Het idee dat de botten van de ‘neger’ zo
zwaar zouden zijn (is dat zo?), omdat de as van het inwendige vuurtje op de beenderen zou
neerslaan, wat moeten we daarmee? Want wat zegt de commissie over citaat 129?
62 Eindrapport, p. 388
63 Steiner, Vom Leben des Menschen, p. 60