Rudolf Steiners rassenleer - Antroposofia

Nerven just in Hinterhirn hinein; die kreuzen sich da. Der Nerv, der geht also ins
Hinterhirn. Und weil der Neger das Hinterhirn besonders ausgebildet hat, deshalb guckt
er auch so schlau, deshalb ist er ein so schlauer Beobachter der Welt. (einde citaat 124)
Wenn man das anfängt zu verstehen, so wird einem alles klar. Aber solche Betrachtungen,
wie wir sie jetzt wieder machen, die macht die heutige Wissenschaft gar nicht. Sie versteht
daher nichts von all dem’. 48
Het is wellicht interessant om deze opmerkelijke omschrijving van de inwendige processen,
waar onze donker gekleurde medemens uit Afrika aan zou lijden te vergelijken met een
bewering uit Die Mission einzelner Volksseelen. Uit de zesde voordracht: ‘Sie sehen hier,
daß des Menschen physischer Leib von innen bestimmt wird, so bestimmt wird, daß diese
verschiedenen geistigen Wesenheiten eingreifen in die Glieder im physischen Leibe, welche
die Projektionen, die Schattenbilder der höheren Glieder sind. Wo greift nun zum Beispiel der
Merkur ein? - ich sage Merkur, um das zusammenzufassen, was sich als abnorme Geister der
Form im Merkur befindet. Er greift so ein, daß er mit anderen zusammenwirkt, namentlich in
das Drüsensystem. Er kocht in dem Drüsensystem drinnen, und da leben sich die Kräfte aus,
die durch jenes Übergewicht der Merkurkräfte entstehen, die in der äthiopischen Rasse
wirken. Alles, was der äthiopischen Rasse ihre besonderen Merkmale verleiht, das kommt
davon her, daß die Merkurkräfte in dem Drüsensystem der betreffenden Menschen kochen
und brodeln. Das kommt davon her, daß sie auskochen, was die allgemeine, gleiche
Menschengestalt zu der besonderen der äthiopischen Rasse macht mit der schwarzen
Hautfarbe, dem wolligen Haar und so weiter. Diese Modifikation der allgemeinen
Menschengestalt kommt also von diesen Kräften her’. 49 Mijn eerdere commentaar: ‘En zo
kwam, onder invloed van de planeet Mercurius, het Afrikaanse ras aan zijn zwarte huid en
zijn kroeshaar. Het lijkt mij dat hier sprake is van rassenleer, of kan iemand dit nog steeds
zien als niet meer dan een beschrijving van uiterlijke kenmerken, zoals de commissie van
Baarda?’ Waar het mij nu hier om gaat, is dat Steiner in de periode 1910-1923 kennelijk op
dezelfde manier mededelingen deed over de ‘eigenschappen van het zwarte ras’. Het lijkt mij
dat er sprake is van een sterke continuïteit en neem me niet kwalijk, in beide gevallen lijkt mij
ook sprake van een nogal bizarre, zo niet denigrerende en racistische typering (hoewel het zo
surrealistisch is dat je het nauwelijks beledigend kunt opvatten). Tot zover de passage uit Die
Mission. Wat zegt de commissie over citaat 124 uit deze arbeidersvoordracht? (over
surrealisme gesproken, maar dat zal zo blijken). De commissie:
‘Samengevat heeft een donkere huidskleur volgens Steiner de volgende betekenis voor de
mens: het licht en de warmte uit de omgeving van de mens worden totaal opgenomen. Door
de intensieve inwerking op de huid bij een bijna loodrechte zonnestand werd deze zwart (NB
Hiermee wordt dus een ander proces beschreven dan de tijdelijke verandering van de
huidskleur onder invloed van de zon in de huidige tijd). Het aandeel van de warmte en het
licht dat niet door de zintuigen kan worden waargenomen, worden dieper in de mens verteerd
door de stofwisseling. De stofwisselingspool en daardoor ook het instinct- en driftleven (het
onbewuste wilsleven dat zijn oorsprong heeft in de stofwisselingspool) zijn om die reden
extra ontwikkeld. De achterste hersenen spelen daarbij een belangrijke regulerende rol en als
gevolg van het feit dat de oogzenuwen in deze hersenen uitmonden kijkt hij ‘schlau’ uit zijn
48 Steiner, Vom Leben des Menschen, p. 55
49 Steiner, Die Mission einzelner Volksseelen, 1910 (Nachlassverwaltung, Dornach,1950), zesde voordracht, p.
116, online versie http://www.anthroposophie.net/steiner/ga/bib_steiner_ga_121_06.htm