Het dossier kerkklanken kunt u hier downloaden als - Kerk Laren

groot als die van de Paus in Rome. Lodewijk XIV laat zich
een groot lustslot bouwen te Versailles en uiteraard is er
een kapel met een orgel. Daarnaast wordt er ook een
orgel gebouwd voor de Dauphin met als doel de 'nietreligieuze'
muziek. Het Franse klassieke orgel kende een
waar hoogtepunt in het midden van de 17de eeuw. Een
zeer verfijnde registratie kwam tot stand. Voor het eerst
in de geschiedenis resulteerde de orgelbouw in een
pracht van kleur, effecten en samenspel. Dat deze Franse
school wellicht heel de Europese orgelbouw heeft beïnvloed,
zal niemand betwijfelen. Ook de orgelliteratuur
in Frankrijk is zeer karakteristiek. De belangrijkste componisten
staan in dienst van de Zonnekoning. Het orgel
kan ingedeeld worden in het 'Grand Orgue', 'Positif' en
het 'Récit'. Er zijn nog een paar Franse orgels die overblijven
zoals het Grand Orgue gebouwd door Dom François
Bédos de Celles (1709 – 1779) te Bordeaux.
Gottfried Silbermann was één van die orgelbouwers, die
in Parijs vol bewondering de Franse school proefde. Later,
toen hij terugkeerde naar Duitsland, zou hij onder
invloed van het Parijse orgel de Duitse orgelbouw laten
uitgroeien. Naast Silberman moet men de componist en
organist J.S. Bach vermelden, daar zijn werken furore
maakten op de orgels van Silbermann. Dit wordt wel algemeen
aangenomen maar het is waarschijnlijk niet het
geval, Bach moest niets hebben van de 1/5 kommastemming
van Silbermann en had meer waardering voor het
werk van Hildebrand.
De invloed van Frankrijk op Duitsland was echter niet zo
verregaand dat de Duitse orgelbouw een imitatie van de
Franse zou zijn. Bach had grondige kritiek op de Franse
orgelbouw: de cimbels en de mixturen waren volgens
hem niet scherp en hoog genoeg. Vandaar dat het Duitse
orgel een zeer scherpe en doordringende klank mee
kreeg. Het bijzondere van een Duits orgel, en meer bepaald
van een Silbermann-orgel, lag in de eenheid van
het instrument, zonder dat het afbreuk deed aan de polyfone
schrijfwijze van Bachs composities.
Romantiek
Op het einde van de 18e-eeuw is het orgel volledig klaar
voor de Romantiek en dit onder andere dankzij Dom Bédos
die een compleet werk schreef: L'art du Facteur
d'Orgues (1766) dat nog jaren zal dienen al basis voor
restauraties en nieuwbouw. Het bouwen van orgels is
een grote kunst geworden. Alle evolutie die had geleid
tot de pracht en de praal van het Franse hof, zou later
zeker nog van pas komen zelfs al kwam er een politieke
aardverschuiving op 14 juli 1789. De Franse Revolutie
breekt uit en s leept geheel Europa mee. De eeuwige
macht van de kerk wordt ter discussie gesteld en kunst is
nu een zaak van iedereen. De Franse kunstwereld zal pas
opbloeien met het keizerrijk dat Napoleon Bonaparte
uitroept. Parijs blijft de stad van het licht en de kunst.
In deze prille nieuwe maatschappij worden de grote namen
uit de romantiek geboren. Deze periode, die in de
Sturm und Drang-mentaliteit zijn wortels heeft, bloeit
gedurende de 19de eeuw in geheel Europa. De romantiek
betekende voor de orgelmuziek het uitbouwen van
crescendo's en decrescendo's. Dit bracht enkele nieuwe
technische veranderingen met zich mee. Een eerste vernieuwing
was het fortissimo-pedaal. Dit was een pedaal
waarmee men in één klap een aantal registers kon aan-
of afzetten. Een tweede vernieuwing bestond reeds in
de Spaanse orgelbouw, maar werd in de Romantiek verder
uitgebouwd: de ontwikkeling van een zwelkast. Dit
was een ges loten kast met een aparte windlade die in
een zeer snel tempo kon geopend worden, zodat een
crescendo-effect werd bereikt.
Het orgel evolueert mee met de symfonische muziek en
groeit uit tot het 'Orgue Monumental'. Orgelkasten verdwenen
en in de plaats daarvan kwamen pijpvlakken in
een vrije opstelling. Deze enorme projecten konden niet
meer voorzien worden van een mechanische tractuur,
zodat we terecht kwamen bij de pneumatiek. Dit was
wellicht de grootste uitvinding van de orgelbouwers in
de late 19de eeuw . Elke bouwmeester ging er prat op
een eigen systeem te ontwikkelen met de daaraan verbonden
documenten van het octrooibureau.
De klank wordt veranderd door systematisch meer en
meer aliquoten weg te laten of te vervangen door vulwerken.
De gehele registratie bestaat dus voornamelijk
uit 2-4-8-16-32voeters die een stabiele klank geven. De
tongwerken worden verbeterd en worden talrijker. Er
worden orgels gebouwd met alle stijlen door elkaar, het
chamadewerk dat zo typerend is voor een Spaans orgel,
wordt nu geïntroduceerd in het Franse orgel. Het klavier
groeit verder uit zodat het resultaat meer iets weg heeft
van een symfonisch orkest dan een solo instrument.
20e en 21e eeuw
Het controversiële karakter van de 20e eeuw had ook
zijn gevolgen in de orgelbouw. Men kan twee richtingen
onderscheiden. Een eerste richting geloofde steevast in
de grote vernieuwingen van de pneumatische en de elektrische
tractuur. Deze technieken brachten op alle ge-