Het dossier kerkklanken kunt u hier downloaden als - Kerk Laren
Het dossier kerkklanken kunt u hier downloaden als - Kerk Laren
Het dossier kerkklanken kunt u hier downloaden als - Kerk Laren
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Materiaalgebruik voor orgels<br />
Voor de bouw van orgels wordt al eeuwen traditioneel<br />
veel hout gebruikt. Hout heeft een aantal expliciete<br />
voordelen, zo is hout duurzaam, eenvoudig te bewerken<br />
en goed te combineren met andere materialen zo<strong>als</strong><br />
leer, papier (perkament) etc. Bovendien hebben veel<br />
houtsoorten goede esthetische eigenschappen.We onderscheiden<br />
twee soorten hout in de orgelbouw : constructiehout,<br />
dit wordt gebruikt voor stellingwerk, draagbalken<br />
en kastdelen en specifieke houtsoorten voor bewegende<br />
delen, edele houtsoorten voor verfraaiing etc.We<br />
noemen een aantal bekende houtsoorten met hun toepassingen.<br />
Eikenhout<br />
Houtsoort die traditioneel vaak in orgels wordt gebruikt.<br />
Eikenhout is er in vele soorten. <strong>Het</strong> Slavonische eiken<br />
was wereldberoemd vanwege de gelijkmatige structuur<br />
en dito eigenschappen. Wordt gebruikt voor windladen<br />
(cancellenraam) kassen, windkanalen en pijpen. Tegenwoordig<br />
is dit veelal Frans eiken. Vroeger werd ook<br />
Noord europees (Hollands) eiken gebruikt. Bijvoorbeeld<br />
de orgelmaker van Oeckelen paste dit toe voor zijn houten<br />
pijpen. Dit eiken was veel zachter en ongelijker van<br />
structuur <strong>als</strong> het Slavonische eiken. Amerikaans- en Japans<br />
eiken is feitelijk alleen toepasbaar voor stellingwerk<br />
en /of raamwerken en achterzijden van kassen.<br />
<strong>Het</strong> heeft een grotere neiging tot trekken en is vaak erg<br />
wild getekend. Eiken kan met kleuren door het te roken,<br />
te beitsen en/of met was te behandelen. De fraaie tekening<br />
blijft dan zichtbaar.<br />
Mahoniehout<br />
Mahonie is eveneens een houtsoort die op meerdere<br />
plaatsen in de wereld groeit. Vooral in centraal Amerika<br />
(Cuba, Jamaica, de Grote Antillen). Mahonie wordt gebruikt<br />
voor windladen (pijpenstokken, roosters en kleppenkasten)<br />
Kassen, balgen, windkanalen en pijpen. Omdat<br />
mahonie in veel grotere stammen wordt aangeleverd<br />
kan men grotere delen uit één stuk maken. Vooral voor<br />
grote orgelpijpen en voor forse kasdelen heeft dat voordelen.<br />
Bovendien heeft mahonie een rechtere stam,<br />
minder grillig <strong>als</strong> de eikenstam en mede daardoor minder<br />
afval. Mahonie laat zich goed afwerken met blanke<br />
of getinte laksoorten. Ook <strong>hier</strong> blijft de tekening mooi<br />
zichtbaar. Wanneer men mahonie toepast <strong>als</strong> pijpenstok<br />
is er een geringere kans op aantasting van de pijpvoeten<br />
door looizuur. Ook werkt mahonie nauwelijks. Daarom is<br />
het eveneens goed toepasbaar voor windkanalen en balgen.<br />
Grenenhout<br />
Grenen is weer zo’n houtsoort die in verschillende streken<br />
groeit. Beroemd was het Riga-grenen afkomstig uit<br />
de baltische staten. Mooi gelijkmatig recht hout. Werd<br />
vroeger veel gebruikt voor pijpen. Tegenwoordig is grenenhout<br />
meer een verzamelnaam voor naaldhout waarbij<br />
de kwaliteiten onderling sterk kunnen verschillen.<br />
Grenen wordt in elk geval nog steeds gebruikt voor constructies<br />
zo<strong>als</strong> lade- en balgenjukken, kas, en soms nog<br />
voor pijpen.<br />
Vurenhout<br />
Net <strong>als</strong> grenen een naaldhoutsoort, vaak grover van<br />
structuur en ook vaak met knoesten. In principe uits luitend<br />
geschikt voor draagbalken en kastdelen.<br />
Red cederhout<br />
Een houtsoort die licht is van gewicht, rood van kleur en<br />
die vrijwel niet werkt. Wordt toegepast voor speelkleppen,<br />
mechaniekdelen zo<strong>als</strong> balansen, w<strong>als</strong>en en abstracten.<br />
Oregon Pine<br />
Werd vroeger vaak toegepast voor balgen, windkanalen,<br />
jukken, pijpen en abstracten. Komt tegenwoordig minder<br />
voor.<br />
Ebbenhout<br />
Sierhoutsoort van een vrijwel zwarte kleur (soms donker<br />
bruin met zwarte strepen) wordt gebruikt voor registerknoppen,<br />
boventoetsen, bakstukken en andere decoratieve<br />
doeleinden.<br />
Palissander<br />
Wordt eveneens toegepast voor decoratieve doeleinden.<br />
Palmhout<br />
Licht gekleurde houtsoort. Werd in het verleden gebruikt<br />
<strong>als</strong> draaischijf om voorslagen van windladen te vergrendelen,<br />
ook gebruikte men het wel voor w<strong>als</strong>ramen. Tegenwoordig<br />
wordt het nog wel gebruikt voor de lichte<br />
boventoetsen waneer de ondertoetsen donker van kleur<br />
zijn (b.v. ebben of palissander) .
Change language