Aspecten van de occulte filosofie - Theosofisch Genootschap ...

DE ZES GROTE SCHOLEN VAN DE OUDEN 33
geest en het denken van de mens, in het westen bekend onder de namen
wetenschap, filosofie en religie – natuurlijk niet een of andere sektarische
godsdienst, maar religie per se. De Årambha kan worden ingedeeld bij de
wetenschappelijke zienswijze; de Pari .nåma is de filosofische visie; het
derde paar, bij Vivarta ingedeeld, is vergelijkbaar met de religieuze
manier om de waarheid te zien.
Zoals gezegd worden elk van deze drie paren vanuit het standpunt van
de esoterische filosofie als min of meer onvolkomen beschouwd omdat
elk onvolledig is. De esoterische filosofie verenigt de drie paren (of alle
zes darßana’s) tot één groots alomvattend stelsel – de esoterische filosofie
zelf – die het wezen van alle bevat en verklaart.
Nadere toelichting: de Årambha is die visie op het heelal en de oorsprong
van alles die, aangeduid als wetenschappelijk, het heelal ziet als
een ‘nieuw’ ontstaan product van al eerder bestaande kosmische intelligentie
en eerder bestaande ‘punten’ van individualiteit, of wat de esoterische
filosofie ‘monaden’ zou noemen, als een betere term dan ‘atomen’.
Hoewel zo’n opnieuw voortgebracht heelal, vanuit dit standpunt, wordt
gezien als het karmische resultaat of gevolg van een voorafgaand heelal,
het vroegere ‘zelf’ van het tegenwoordige, wordt er niettemin in deze
gedachtegang nadruk gelegd op begin, op het heelal als een ‘nieuw’ product,
zoals zelfs de wetenschappelijke opvatting van het heelal in het westen
is.
De Pari .nåma heeft veel aanrakingspunten met het standpunt van de
Årambha, maar legt niettemin nadruk op het feit van het tot aanzijn
komen van het heelal, met alles wat het bevat, als een voortbrengsel van
krachten, entiteiten en substanties die zich ‘van binnenuit’ ontvouwen en
zo het heelal tot aanzijn brengen door een soort emanatie of evolutionaire
omzetting of ontplooiing.
Het Vivarta-stelsel tenslotte dringt nog dieper door in de schoot van
het kosmische mysterie en richt de aandacht op de oneindige duur van de
goddelijke essentie die in zijn opvatting ‘verschijningen’ van zichzelf
voortbrengt door wijzigingen van zichzelf, of van gedeelten daarvan, die
tot stand komen door emanatie-evolutie van binnenuit, en deze wijzigingen
of ‘gedeelten’ zijn de kosmische mahåmåyå of kosmische illusie. De
technische term voor deze ‘verschijningen’ is nåmarûpa, een samengesteld
Sanskrietwoord dat letterlijk ‘naamvorm’ betekent; ook wel opgevat
als nåma, gelijkstaand met ‘idee’, ‘ideeën’ of ‘begrippen’ en rûpa, dat
gelijkstaat met ‘objectivering’ of ‘beelden’ of ‘vormen’ waarin deze ideeën