Aspecten van de occulte filosofie - Theosofisch Genootschap ...

ONSTERFELIJKHEID EN CONTINUÏTEIT
[Dit artikel verscheen eerder in The Occult Review, Londen, juli 1933]
Is de mens onsterfelijk? Het is een gemakkelijke vraag om te stellen, maar
zodra we nagaan wat deze vraag inhoudt, staan we voor vele en velerlei
moeilijkheden: filosofische, wetenschappelijke, religieuze en ook sentimentele;
en dat is voor mij aanleiding om na te denken en me af te
vragen: ‘Wat denken die aardige mensen die deze vraag stellen in
’s hemelsnaam als antwoord te krijgen? Verwacht men als antwoord dat
‘de mens onsterfelijk is’ en dat hij onveranderlijk eeuwig voortleeft of
misschien dat hij door de eeuwen heen leeft en voortdurend verandert?
En dan, als het om de mens zelf gaat – wat is de mens eigenlijk? Het is
duidelijk dat de vraagsteller het niet heeft over het stoffelijk lichaam van
de mens alleen, want een kind weet dat het stoffelijk lichaam van de mens
eens sterft. Wat bedoelt de vraagsteller dan? Wie is dan wel de mens en
wat is de mens, dat men deze vraag over hem kan stellen? Bovendien, als
we het woord ‘onsterfelijk’ gebruiken, dat ‘niet sterfelijk’ betekent, wat
bedoelen we dan met dit woord? Bedoelen we de niet-veranderende continuïteit
van een ego, of de continuïteit van een niet-veranderend ego, of
bedoelen we iets anders? De meest oppervlakkige beschouwing van deze
vraag met alles wat ze inhoudt, toont onmiddellijk dat er moeilijkheden
zijn, moeilijkheden van wezenlijke en inhoudelijke aard, filosofisch zowel
als religieus gesproken; en tenzij deze moeilijkheden uit de weg zijn
geruimd, zodat degene die vraagt en degene die antwoordt van elkaar
begrijpen wat ze bedoelen, bestaat niet alleen de kans, maar bijna de
zekerheid dat alles wat als antwoord wordt gegeven verkeerd zal worden
uitgelegd.
Laten we eerst kort nagaan wat we bedoelen met het woord ‘mens’, en
dan wat we bedoelen met het adjectief ‘onsterfelijk’. Eerst dus de mens.
Vraag een wetenschapper wat de ‘mens’ is en hij zal waarschijnlijk zeggen:
‘De mens? U bent een mens, ik ben een mens, waarom is een verdere
definitie nodig? Iedere verdere definitie die ik zou kunnen geven, kunt u
in een gewoon woordenboek of een encyclopedie vinden, waarin staat dat
de individuele mens een levende entiteit is van de genus homo – een van die
speciale familie van bezielde wezens die, althans op het ogenblik, de scepter
zwaait over de verschillende bewoners van de aarde.’ Maar zegt dit