Aspecten van de occulte filosofie - Theosofisch Genootschap ...

DE AARD VAN HET BUDDHI-BEGINSEL 361
We zien hoe de onweerstaanbare kracht van schoonheid in ons wordt
geboren als we bestuderen wat deze grote leraren te zeggen hebben, want
de waarheid is inderdaad zo onweerstaanbaar als ze door een meesterbrein
wordt uiteengezet; en ze is zo onweerstaanbaar omdat ze ons niet
dwingend wordt opgelegd, maar omdat ze ons vrijheid geeft, de vrijheid
van broederschap, de vrijheid van kameraadschap, een kameraadschap
van begrip en medegevoel.
Er is gezegd dat buddhi passief is tenzij ze door manas of het denkvermogen
kan werken en dat is natuurlijk zo. Maar denk geen moment
dat dit betekent dat buddhi op haar eigen gebied passief is, integendeel.
Ze is even actief op haar eigen gebied als de verheven waarheid in ons,
åtman, eeuwig actief is op zijn eigen gebied. Het betekent dat buddhi
passief is op ons menselijke gebied van ervaring en handelen zonder het
overbruggende beginsel dat haar omlaag, naar ons, transformeert en dat
is het denkvermogen en de psychische elementen in ons. Als het denken
zo helder is als een bergmeer, kristalhelder, zodat het wat niet goddelijk is
niet kan overbrengen, dan hebben we inderdaad te maken met iemand die
tijdelijk als een god is, want hij spreekt met kracht, met de stem van gezag
en niemand die naar hem luistert kan innerlijk NEE zeggen. Ons denken
wordt geboeid, volledig overtuigd. En waarom? Omdat buddhi in de
leraar spreekt tot buddhi in ons. De ene stem roept als het ware de andere
op. Gedachte roept de overeenkomstige gedachte op. De waarheid wekt,
door haar invloed op onze geest, de vonk van waarheid in ons op en boeit
ons, boeit ons omdat het beste in ons wordt opgewekt en dan weten we
dat dat vrijheid is, waarheid, werkelijkheid; en geen mens wenst iets
anders dan vrijheid, waarheid, liefde, werkelijkheid. Daarom is de waarheid
zo aanstekelijk. Daarom is haar gezag over ons hart en hoofd zo
oppermachtig, want ze wekt zichzelf in ons. Een vreemde paradox en
toch zo eenvoudig.
Wat is dit buddhi-beginsel? Het is zo moeilijk om voor dit bijna mystieke
Sanskrietwoord in onze onbeholpen Europese talen een passende
vertaling te vinden. Het is onderscheidingsvermogen. Het is intuïtie, het
is het orgaan van directe kennis, het is het bekleedsel van de godsvonk in
ons dat niet alleen de waarheid ogenblikkelijk kent maar ook doorgeeft,
als tenminste de belemmeringen tussen haar en ons ontvankelijke denkvermogen
niet te groot en te zwaar zijn. Ja, het gaat om het ontvangen.
Kan ons denkvermogen ontvangen? Zo niet, dan is dat onze eigen schuld,
want dan hebben we ons zo sterk in de sluiers van het lager zelf gehuld dat