—–Rudolf Steiner Het esoterische christendom - Uitgeverij Christofoor

de Christengemeenschap houdt, brengt hij dat jaartal ook in
verband met het ‘dier uit de afgrond’, dat in de Openbaring van
Johannes wordt beschreven. Steiner zegt dan volgens notities van
zijn toehoorders: ‘Voordat de etherische Christus door de mensen
op de juiste wijze kan worden begrepen, moet de mensheid
de ontmoeting met het dier, dat in 1933 opstijgt, doorstaan.’° Dit
dier, dat de naam Sorat en het getal 666 draagt, wordt door Steiner
ook wel de zonnedemon en de antichrist genoemd.
Steiner legt hier een uitdrukkelijk verband: de mensen moeten
eerst de zonnedemon ontmoeten; dan pas kan de ontmoeting met
de etherische Christus plaatsvinden. In de geschiedenis van de
twintigste eeuw is het jaartal 1933 natuurlijk veelzeggend: het is
het jaar dat de nationaal-socialisten in Duitsland aan de macht
komen. Maar waar het hier om gaat is dat Steiner in 1924, tegenover
de priesters van de Christengemeenschap, iets zegt dat hij
in 1910 ongezegd laat, en wel dat aan de ontmoeting met de
etherische Christus een andere ontmoeting voorafgaat: die met
het kwaad.
Voor een karakteristiek van de verschijning van de etherische
Christus is het belangrijk dit te weten. Kennelijk is het volgens
Steiner dus zo dat de verschijning van de etherische Christus in
eerste instantie valt af te lezen aan het optreden van de krachten
der duisternis. Het beeld dat hier ontstaat, is dat het licht van
Christus in de geestelijke wereld de krachten der duisternis wekt
– die dus te verstaan zijn als schaduwen waarachter het licht zich
bevindt. Die schaduwen zijn op twee manieren op te vatten: als
verschijnselen die de aanwezigheid van het licht verraden of dit
licht juist afdekken. Het hangt dan van het oordeel van de mensen
af, welke betekenis aan de schaduwen en daarmee aan de
werking van het kwaad wordt toegedacht.
Op zichzelf volgt dit eigenlijk al uit hetgeen Steiner zegt over
de toenemende kracht van het geweten. Wanneer immers van
binnenuit het geweten begint te werken, als een morele kracht die
uitsluitend is gestoeld op het individu zelf, en niet op de normen
en waarden die van buitenaf worden gesteld, brengt dat allereerst
onrust. Het wekken van het geweten leidt tot een pijnlijk en
226