—–Rudolf Steiner Het esoterische christendom - Uitgeverij Christofoor

en op eigen kracht toegang kan vinden tot Christus, werd hoogmoedig
en zelfs gevaarlijk gevonden. Dominees en priesters die
van deze zienswijze kennis namen, meenden dat het nodig was
hun gemeenten of parochies daartegen te beschermen. Vanaf
ongeveer 1910 tot aan zijn dood in 1925 heeft Steiner dan ook te
maken gehad met heftige tot zelfs vijandelijke kritiek uit deze
hoek.
Maar minstens zo heftig was de tegenstand die hij ondervond
in de kringen waar hij werkzaam was toen hij over Christus begon
te spreken en te schrijven: de theosofische beweging. Onder
leiding van Annie Besant en in navolging van Helena Blavatsky
was de Theosofische Vereniging sterk op de oosterse esoterie
georiënteerd. De esoterische leer van vooral het hindoeïsme werd
in die kringen als een spiritueel hoogtepunt beleefd, terwijl het
christendom in dit opzicht een veel bescheidener betekenis werd
toegedacht. De gehele terminologie van de theosofie was gebaseerd
op oosterse begrippen, waarvan overigens ook in het vroege
werk van Steiner sporen zijn te vinden. Veel meer dan de bijbel
of andere christelijke teksten werden in de theosofische beweging
oude oosterse teksten gelezen en becommentarieerd. Zo zijn de
twee hoofdwerken van Helena Blavatsky, De geheime leer en Isis
ontsluierd, geënt op oude oosterse wijsheden. En ook de geestelijke
leraren, de ‘meesters’ op wie zij zich beriep, bevonden zich
in het Oosten. Het centrum van de Theosofische Vereniging was
dan ook gevestigd in Adyar bij Madras, India.
De wederkomst: fysiek of etherisch?
Christus was in de visie van de theosofen slechts een van de
geestelijke wezens die de ontwikkeling van de mensheid begeleiden;
een eenmalige en beslissende rol werd hem niet toebedeeld.
Vanaf het begin dat Rudolf Steiner in de theosofische beweging
werkte, zag hij dat fundamenteel anders. Voor hem waren de
dood en de opstanding van Christus, die hij vaak aanduidde als
het ‘mysterie van Golgotha’, juist een eenmalige en beslissende
216