Inhoud - Uitgeverij Christofoor

Rudolf Steiner
Ita Wegman
Grondslagen voor
een verruiming van
de geneeskunde volgens
geesteswetenschappelijke
inzichten
Vertaald door
Paula Henny en Gerda Moes
Met een nawoord van
Christa van Tellingen
Vrij Geestesleven / Zeist

Titel van de oorspronkelijke uitgave:
Grundlegendes für eine Erweiterung der Heilkunst nach geisteswissenschaftlichen
Erkenntnissen
Rudolf Steiner Gesamtausgabe nr. 27
7e druk, Rudolf Steiner Verlag, Dornach 1991
Rudolf Steiner / Werken en voordrachten
© 2009 Stichting Rudolf Steiner Vertalingen
Typografi e Françoise Berserik
Zetwerk Henk Pel
Omslagillustratie door Benno Sloots, Geneeskracht, 2009
(gouache op linnen, 40 × 40 cm)
isbn 978 90 6038 561 6 / nur 743, 870
Vrij Geestesleven is een imprint van Uitgeverij Christofoor, Zeist.

Bij deze uitgave
Het ontwikkelen van de antroposofi e was niet alleen een aangelegenheid
van Rudolf Steiner. Zonder de actieve inzet van Marie
Steiner had Steiners aanzet tot een nieuwe bewegingskunst (euritmie)
en spraakkunst in die korte tijd niet kunnen uitgroeien tot
een kunstvorm waarmee zij in de grote theaters van Europa optrad.
En zonder de daadkrachtige samenwerking met Ita Wegman
had de antroposofi sche geneeskunde zich niet kunnen ontwikkelen
tot een wereldwijde medische beweging met als fundament
het boek Grondslagen voor een verruiming van de geneeskunde volgens
geesteswetenschappelijke inzichten.
Dit boek is om verschillende redenen belangrijk en interessant.
Het is het enige boek dat Steiner samen met iemand anders
geschreven heeft. Het biedt een uniek overzicht van de antroposofi
sche visie op de menselijke fysiologie en anatomie, en op de daaruit
voortvloeiende therapeutische maatregelen. De werkzaamheid
van leven, ziel en geest wordt tot in de fysiologie van de mens op
geesteswetenschappelijke wijze gevolgd. Ziel en geest zijn daarbij
geen abstracte religieuze postulaten, maar actief werkzame principes,
van waaruit de mens en zijn omringende wereld werkelijk
begrepen kunnen worden.
Daarnaast is het boek interessant omdat het een radicaal andere
weg laat zien dan die van de huidige natuurwetenschap. Hier
geen uitsplitsing naar genen die verantwoordelijk zijn voor het hele
doen en laten van de mens – waardoor het genezen van die mens
niet meer is dan het repareren van een machine. In plaats daarvan
is de blik gericht op de totale mens, die doortrokken wordt door
hogere levens- en ordeningsprocessen.
Van de nieuwe weg die de geneeskunde op die manier kan inslaan,
worden alleen de grondslagen besproken. Maar juist die maken
duidelijk waar het ook in de rest van de antroposofi sche gees-
5

teswetenschap om gaat: niet de wereld in microscopisch kleine of
lichtjaren ver verwijderde onderdelen bestuderen, maar juist vanuit
de totale mens de wereld onderzoeken met de overal daarin
werkzame krachten van leven, ziel en geest.
De huidige Nederlandse vertaling verschijnt in een tijd waarin
de Nederlandse overheid steeds grotere belemmeringen opwerpt
voor het uitoefenen en toepassen van de antroposofi sche geneeskunde.
Twee van de typische geneesmiddelen die aan het eind van
dit boek beschreven worden – Biodoron en Gencydo – mogen bijvoorbeeld
sinds december 2008 in Nederland niet meer worden
verhandeld.
In haar nawoord behandelt arts en onderzoeker Christa van Tellingen
de ontstaansgeschiedenis van dit boek, en diept zij enkele
onderwerpen uit, zoals het verschil tussen het ik en de ik-organisatie.
Ook beschrijft zij op welke manier er met dit boek in deze tijd
kan worden omgegaan.
6
De redactie

Inhoud
Grondslagen voor een verruiming van de geneeskunde
volgens geesteswetenschappelijke inzichten
1 Werkelijk inzicht in het wezen van de mens als grondslag
voor de geneeskunst — 11
2 Waarom wordt de mens ziek? — 21
3 De verschijnselen van het leven — 25
4 Over het wezen van het voelende organisme — 29
5 Plant, dier en mens — 33
6 Bloed en zenuwen — 37
7 Het wezen van genezende krachten — 41
8 Activiteiten in het menselijke organisme –
Diabetes mellitus — 45
9 De rol van het eiwit in het menselijke lichaam en de
albuminurie — 49
10 De rol van vet in het menselijke organisme en de bedrieglijke
lokale symptoomcomplexen — 52
11 De vormgeving van het menselijke lichaam en jicht — 55
12 Opbouw en afzondering in het menselijke organisme — 58
13 Het wezen van ziekte en genezing — 62
14 Over de therapeutische denkwijze — 66
15 De geneesmethode — 70
16 Geneesmiddelenkennis — 74
17 Substantiekennis als grondslag voor
geneesmiddelenkennis — 78
18 Euritmietherapie — 82
19 Karakteristieke ziektegevallen — 85
20 Typische geneesmiddelen — 107
Voorwoord 1925 — 115
Nawoord 1925 — 117
7

8
Nawoord en aantekeningen
Nawoord (Christa van Tellingen) — 121
Aantekeningen bij Grondslagen voor een verruiming van de
geneeskunde volgens geesteswetenschappelijke inzichten — 131
Aantekeningen bij het nawoord — 139
Bibliografi e — 141
Levensoverzicht — 145
Rudolf Steiner / Werken en voordrachten — 149