Oktober 2008 - OKRA Trefpunt Lendelede

toen het journaal de aanhouding meldde van de
Bosnische Serviër Radovan Karadzic. Hij was de
hoofdrolspeler in het beleg van Srebrenica en dat van
Sarajevo.
Dit nieuws veranderde de ingesteldheid waarmee ik
het boek las. De stoel van Elijah handelt grotendeels
over het beleg van Sarajevo. Ik durf eerlijk bekennen
dat de essentie van de Bosnische oorlog mij volledig
ontging op het moment van de wreedheden (1992-
1993). Vijftien jaar later maakte de lichte onverschil-
ligheid van toen plaats voor meevoelen en meeleven.
Igor Stiks slaagt er immers in een indringend beeld te
schetsen van de betekenis van het beleg van Sarajevo.
Hij doet dat via een niet-alledaags plot dat elementen
ontleent aan de literaire thriller.
Toch is De stoel van Elijah geen thriller. Een woordje
uitleg over de inhoud van het boek, maakt dit meteen
duidelijk. De succesvolle auteur Richard Richter gaat
in Sarajevo op zoek naar zijn verleden. Hij is in 1942
geboren in Wenen. Zijn familiale achtergrond draagt
het stigma van de oorlogstijd. Nationaalsocialisme,
de Holocaust, het communisme, de balkanisering.
Deze bewegingen en gebeurtenissen tekenden het
leven van de mensen in zijn omgeving. Op een men-
selijke, pijnlijke en soms hoopvolle manier komt alles
samen in de chaos van het bezette Sarajevo.
Dat Stiks, amper 31, dit kluwen doorvoeld beschreef,
is zowat een literair raadsel. Hij is een groot schrijver
in wording. Hopelijk wordt deze status in volgende
romans bevestigd. Soms is De stoel van Elijah aan de
zware kant en wat meer soberheid had geen kwaad
gekund. Maar laat dit geen alibi zijn om het boek niet
te lezen. Je zou een kans laten liggen!
© Editions Gallimard
Françoise Chandernagor.
De dochters van Olga
Een Franse bestseller geschreven door een vrouw,
over vrouwen en voor vrouwen? Moet kunnen. Maar
dat betekent niet dat mannelijke lezers meteen moe-
ten afhaken. Worden de meeste boeken immers niet
door mannen geschreven? En handelen ze vaak niet
uitsluitend over mannen? Maar zijn het niet hoofdza-
kelijk vrouwen die deze boeken lezen? Het kan ook
anders.
Chandernagor, die al acht (historische) romans op
haar actief heeft, leverde met De dochters van Olga
een parel af. In de roman staan personages van vlees
en bloed centraal. Iedere lezer kan er een stukje van
zichzelf in terugvinden.
Olga, een levenslustige, geliefde maar soms ook
gehate moeder is uitgestreden. Na drie jaar van
ziekte en thuiszorg, wordt ze opgenomen op de pal-
liatieve afdeling van een Parijs’ ziekenhuis. Ze sluit
letterlijk haar ogen voor de buitenwereld. Ze wacht
op de dood. Haar vier dochters en acht kleinzonen
houden de wacht. De echtgenoot, een zeeman, was
er vroeger nooit en blijft ook nu afwezig. Het boek is
één grote flashback, verteld door de oudste dochter.
Haar verhaal wordt afgewisseld met het relaas van de
drie jongere dochters. De zussen zijn totaal verschil-
lend. Hun levens lopen ver uit elkaar, maar rond het
ziekbed van hun moeder ontmoeten ze elkaar. Katia,
Vera, Sonia en Lisa zijn geen papieren figuren.
Chandernagor maakt van hen levende, herkenbare
mensen met hun kleine en grote kanten. Allemaal
hebben ze een tweeslachtige houding tegenover hun
moeder en hun opvoeding. En alle vier kampen ze
met vragen en worstelen ze met eenzaamheid.
Doorheen de roman wordt ook duidelijk dat elk kind
een ander beeld heeft van dezelfde moeder. Vier
moeders in dezelfde vrouw.
Het verhaal laat niemand onberoerd. Hoe verder je
dit boek instapt, hoe vertrouwder de personages wor-
den. Je voelt hoe je een deel van de familie wordt.
Hoewel de rode draad doorheen het boek een ster-
vensproces is, blijft het een optimistische en hoop-
volle roman. Ik genoot met volle teugen. Ook na het
dichtklappen ervan. Meer dan een aanrader!
Tekst Annemie Verhenne en Hugo Verhenne
< Leon De
Winter, Het
recht op
terugkeer,
De Bezige Bij,
Amsterdam,
2008, 457 blz.,
24,90 euro.
< Igor Stiks,
De stoel van
Elijah, De
Bezige Bij,
Amsterdam,
2008, 314 blz.,
19,90 euro.
< Françoise
Chandernagor,
De dochters
van Olga, De
Geus, Breda,
2008, 384 blz.,
22,50 euro.
43