hen is nog altijd bekend. Zoals de inmid- dels38- jarige Reinout ’Arnie’ Oerlemans, tegen- woordig producent en sinds kort ook regisseur. De 43-jari- ge Antonie Kamerling staat momenteel vooral in musicals. Maar ook hun vrouwelijke col- lega’s Katja Schuurman, An- gela Schijf, Georgina Verbaan als Frits van Houten konden zien. Vooral in de beginjaren was het effect van de soap op mijn privéle- ven echt absurd. Als ik bij de slager bin- nenkwam, viel het helemaal stil. Dat is echt op het persoon- lijke vlak.” „In het algemeen is soap prima, ook al werd het door een journalist ooit ’kauwgum voor de ogen’ genoemd. Alléén soap op tv zou niet goed zijn, maar het past prima binnen het aanbod. Jammer genoeg wordt het begrip soap nog al- tijd verguisd, laten we daar eerlijk in zijn. Terwijl het een compleet nieuw genre acteurs heeft ge- genereerd.” Jette van der Meij (55) speelt al vanaf het eerste uur Laura Al- berts. „Deze soap heeft mijn hele leven veran- derd, dat begrijp je na- tuurlijk wel. Ik vond het vanaf dag één leuk om mee te doen, terwijl we toen nog niet wisten dat het echt een hit zou worden. Er werd bij de auditie gevraagd of ik wel zin had in keihard werken. Natuurlijk! En de rol van Laura is ge- weldig. Het gáát ergens over. Als ze me voor nog eens negentien jaar vragen zeg ik ’ja’. Het lijkt me hartstikke leuk om op mijn tachtigste af en toe voorbij te schui- felen.” Bartho Braat (59) speelt al sinds 1991 Jef Alberts. omdat we maar met ons vieren staan valt elk klein foutje op.” Jamai valt bij: „We hebben een moeilijke start gemaakt bij het repe- teren. Eerst was ik ziek en daarna Chantal. Maar nu gaat het als een trein. Dat moet ook, we gaan over minder dan drie weken in première.” Jamai wordt gesteund door ou- de rot in het vak Stanley: „Het is een verademing dat we nu echt onszelf mogen spelen. Ik ben op- gegroeid met Disneyfilms en diezelfde rolprenten gaan straks bij James in de dvd-speler. Het is van alle tijden.” Casey beaamt: „Ik ben een fan van Mickey. Ik ben al- le Disneyparken in de wereld al afge- weest.” Chantal Janzen (30) wil nog even wachten met een tweede kind. De zwangerschappen van Wendy van Dijk en Tooske Ragas hebben haar nog niet geïnspireerd. „Oef, nee even niet”, zei ze gisteren bij de presentatie van de nieuwe Musical Sing-a-Long, die ze met Jamai, Stan- ley Burleson en Casey Francisco gaat doen. vrijdag 2 oktober 2009 T17 DE TELEGRAAF Smaken verschillen. Je ene kind is fan van witte chocolade en de ander houdt van melkchocolade. Daarom is er nu het nieuwe DuoPak van Fred & Ed; met de twee verschillende smaken krijgen ze allebei hun zin! Je kids kunnen met de twee kleuren van die saaie boterham zo een hele stoere boterham maken. Sla snel deze pagina om en ontdek wat er nog meer speciaal is aan het DuoPak... Het eerste pak hagelslag met twee openingen. door Wilma Nanninga www.prive.nl Chantal Duitsland valt voor Yolanthe Yolanthe Cabau van Kasbergen is in de armen gesloten door Duitsland. De 24-jarige actrice-presentatrice prijkt in de galerij van ’sexy voetbalvrouwen’. En dat terwijl haar geliefde Wesley Sneijder voetbalt in Milaan… Bild sloot eerder ’onze’ Sylvie van der Vaart in de armen. Op de website van de krant is een diashow van Yolanthe te zien, o.a. in lingerie, afge- wisseld met beeld van Wesley en Yolanthe die zoent met Jennifer Hof- fman (voor het programma Crazy 88). Mocht Wesley ooit in Duitsland gaan voetballen, dan is de rode loper voor zijn vriendin alvast uitgerold. Dankzij relatie met Wesley Sneijder… Z e schelen één jaar, maar wie RTL zegt, zegt bij- na automatisch ook Goede tijden, Slechte tijden. Vandaag viert de commerciële om- roep zijn twintig- jarig bestaan, en nog altijd kijken dagelijks zo’n 1,1 miljoen mensen naar paradepaard- je GTST. Jette van der Meij, soapac- trice van het eer- ste uur: „Als ze me voor nog eens negentien jaar vragen zeg ik ’ja’.” Z e schelen één jaar, maar wie RTL zegt, zegt bij- na automatisch ook Goede tijden, Slechte tijden. Vandaag viert de commerciële om- roep zijn twintig- jarig bestaan, en nog altijd kijken dagelijks zo’n 1,1 miljoen mensen naar paradepaard- je GTST. Jette van der Meij, soapac- trice van het eer- ste uur: „Als ze me voor nog eens negentien jaar vragen zeg ik ’ja’.” Ook Inge Ipenburg viel, als Marti- ne Hafkamp, jarenlang elke avond klokslag acht uur de Nederlandse huiskamers binnen. „Opeens was ik publiek bezit, dat was een vreem- de gewaarwording. Mensen die mijn aandacht opeisten, dat was wel even wennen.” Lachend: „Als ik een avondje uitging hadden vooral mannen moeite met ’nee’, als ik gewoon geen zin had in een praatje.” Zeker in de beginperiode was er veel kritiek op de soap. Die zou van slechte kwaliteit zijn. Bovendien vonden velen dat de acteurs niet konden ac- teren. Inge: „Het vervelende in Nederland is dat mensen smaak en kwaliteit verwarren. Iemand die soap niet leuk vindt, kijkt er niet naar, maar roept wel ’het is slecht!’ Maar dat is een waardeoordeel.” Veel acteurs waren nog zo groen als gras toen ze, sommi- gen nog piepjong, de soap bin- nenstuiterden. Een aantal van en Victoria Koblenko groei- den door GTST uit tot televi- siepersoonlijkheid. Er verdwenen ook soapies uit zicht. Aukje ’Charlie’ van Ginne- ken bijvoorbeeld dacht na haar besluit de populaire soap te verlaten een carrière vóór zich te hebben. In werkelijkheid bleek dat andersom. „Ik ben helemaal klaar met Goede tij- den, en gereed voor het echte werk”, ver- telde ze in 2003 ambi- tieus. Maar dat bleek iets té optimistisch gesteld. Want na één blootsessie alleen én een bijna-blootsessie met haar zus, Idols- Marieke, met wie ze ook nog een singeltje uit- bracht, kreeg ze twee kinde- ren en verdween uit beeld. Van Ingeborg Wieten (Suzan- ne Balk), Joost Buitenweg (Rien Hoogendoorn) en Lotte van Dam (één van de drie Dian Alberts) vernamen we even- min veel meer. Gekluisterd Na negentien jaar zitten er dagelijks nog altijd zo’n 1,1 miljoen kijkers aan de buis ge- kluisterd. Sommigen zijn zó betrokken bij de avonturen van de bewoners uit het fictie- ve Meerdijk, dat het overlij- den van een acteur er inhakt als een bom. Tot nu toe waren dat er vier: Cor ’Pipo’ Witschge, die als eer- ste de rol vertolkte van oom Govert, overleed in 1991 aan een hartaanval en werd opgevolgd door Wik Jongsma, die op zijn beurt in novem- ber 2008 aan kanker overleed. Aan die- zelfde ziekte waren toen ook al Guusje ’Roos’ Ne- derhorst in januari 2004 en Frédérique ’Annette’ Huydts, in april 2006, overleden. Casper van Bohe- men (44) speelde van 1991 tot 1995 Frits van Houten, en kwam in 2005 nog een keer terug als Frits’ broer. „GTST heeft mij veel goeds opgele- verd, maar ik ben er ook dingen door mis- gelopen, doordat ze me alleen nog maar „Voor een acteur is niets leuker dan dage- lijks spleen. Goede tij- den, slechte tijden heeft mij deze basis gegeven. Dankzij deze soap kan ik daarnaast ook nog eens andere dingen in het theater doen. Dus ja, de komst van RTL heeft voor mij veel be- tekend. Ik zie collega- acteurs worstelen met een moeizaam bestaan, met een contractje <strong>hier</strong>, en een contractje daar. Vooral de laatste jaren is het erg gezellig. Wat mij betreft, ga ik dus ook gewoon door.” Inge Ipenburg (52) speelde Martine Haf- kamp de eerste vier jaar, en kwam nog eens terug in de periode 2003-2005. „Door GTST is er meer betaalbaar drama op de Nederlandse televisie gekomen. En daardoor ook meer werk.” M.m.v. Mariët Oosterwijk en Ronneke van der Genugten Sappige soap- avonturen Al bijna twee decennia ■ Vrienden Arni (Reinout Oerlemans) en Peter (Antonie Kamerling). ■ Kim Verduyn (Angela Schijf). ■ Jessica Harmsen (Katja Schuurman) beleefde sei- zoenenlang hete uurtjes met haar grote liefde Julian (Cas Jansen). ■ Laura Selmhorst (Jette van der Meij) en Robert Alberts (Wilbert Gieske) gaven elkaar twee keer het jawoord. ■ Roos (Guusje Nederhorst) was een populair meisje in Meerdijk. Arnie is haar grote liefde. ■ Frédérique ’An- nette’ Huydts overleed net als haar ’GTST’-colle- ga’s Wik Jongsma en Guusje Neder- horst aan kanker. ■ Jarenlang een vertrouwd ta- fereel: oom Govert (Wik Jongs- ma) met zijn nichtje Hedwig (Georgina Verbaan). FOTO’S: TON KASTERMANS, KIPPA, NICK VAN ORMONDT, ANKO STOFFELS ■ Martine Hafkamp (Inge Ipenburg) en Frits van Houten (Casper van Bohemen) kregen samen dochter Sjors (Inge Schrama). ■ Jef Alberts (Bartho Braat) en Barbara Fischer (Charlotte Be- sijn) ontmoetten elkaar in de gevangenis. Ze trouwen én scheiden. ■ Ingeborg ’Suzanne’ Wieten en Aukje ’Char- lie’ van Gin- neken (foto onder) zijn uit beeld ver- dwenen. Mooie herinneringen aan ’GTST’ „Marco en ik vinden het heerlijk om nu even gewoon met James bezig te zijn. En we hebben tijd. Bovendien, Tooske en Wendy zijn presen- tatrice. Dan kun je een buikje veel langer com- bineren met je werk. Ik zat in Tarzan toen ik zwanger was en moest echt eerder ophouden omdat het lichamelijk niet meer ging. Dat kan nu even niet.” Lacht: „Bovendien is James ook eigenlijk geen enig kind. Marco heeft nog drie kinderen uit zijn eerdere relatie.” Over de Disney Sing-a-Long zegt ze: „Het is moeilijk om serieus te blijven. Je wordt er zo vrolijk van en we hebben allemaal onze eigen- wijze inbreng. Tegelijkertijd is het oppassen, „Het is moeilijk om serieus te blijven”” ■ Chantal Janzens zoon- tje James is geen enig kind, Marco heeft drie kin- deren uit een eerdere rela- tie. FOTO: THIJS ROOIMANS wil wachten met baby ■ Yolan- the Cabau van Kas- bergen is übervoet- balvrouw. FOTO: GLENN WASSEN- BERGH zaterdag 19 september 2009 TA1 ■ REISKRANT: KEES VERKADE! daar gevierd, <strong>hier</strong> miskend! KEES VERKADE! daar gevierd, <strong>hier</strong> miskend! pagina TA3 ’SPOKEN BESTAAN ECHT!’ Alles elektrisch in ’Frankfurt’ Lekker blèren met The Beatles Coolste opa- en omaverkiezing ■ DIGITAAL: pagina TA4 pagina TA5 pagina TA8 pagina TA13 EXECUTIE EXECUTIE FRITS BAARS GETUIGT NA 65 JAAR OVER WREDE MOORD OP AUSTRALISCHE FLIGHTSERGEANT OOSTERBEEK, zaterdag Aandoenlijk tafereel op de erebegraafplaats van Oosterbeek, laatste rustplaats voor 1700 geallieerde militairen. Frits en Lenie Baars, zij 89 en hij 85 jaar oud, schuifelen langs de eindeloze rijen witte krui- sen, elkaar ondersteunend, tot ze zijn aanbeland bij het graf van Bruce Williams. ET IS HET weekeinde van ’65 jaar na Operatie Market Gar- den’. Vandaag her- denkt de Poolse pre- mier Donald Tusk sa- men met minister-pre- sident Balkenende in Driel; hun gedachten gaan vooral uit naar de inzet van generaal- majoor Sosabowski en diens heldhaftige parachutisten. Mor- gen is koningin Bea- trix in Nijmegen, mi- nister Van Middel- koop (Defensie) be- zoekt met zijn Britse collega de erebegraaf- plaats van Ooster- beek. Een doodge- woon Nederlands echtpaar, toen oogge- tuige van een onbe- kend gebleven drama, kijkt de komende da- gen ook terug. Vandaag officiële herdenking Operatie Market Garden Deze in Australië geboren flightsergeant vloog op 25 sep- tember 1944, toen de Slag om Arnhem op zijn einde liep, een bombardementsvlucht naar Schaarsbergen. Het doelwit van de RAF-formatie was Duitse luchtdoelartillerie. Na- dat de tweemotorige Mitchells hun bommen hadden gedropt, werden ze aangevallen door zwermen Luftwaffe-jagers. Het toestel van Williams viel ten prooi aan een Focke-Wulf Fw190 en de vlieger moest springen. „We zagen hem aan zijn pa- rachute naar beneden zweven, hij hing schuin boven de Rijn- brug, het was even na zes uur in de vroege avond”, herinnert Frits Baars zich nog goed. „Le- nie en ik woonden die oorlogs- dagen in het huis van haar ou- ders aan de Veer- polderstraat 46. Plotseling hoor- den we schoten, gelost door een Duitse soldaat. Hij vuurde op de vlie- ger die naar de aarde zeilde! Een pure oorlogsmis- daad.” Williams (21) werd dodelijk ge- troffen door de nazikogels, zijn Mitchell sloeg te pletter tegen de Rijndijk. Frits Baars, twin- tig jaren jong nog, bleef van- wege het oorlogsgeweld in huis. Maar toen het lijk van de geallieerde vlieger na drie da- gen nog steeds op straat lag, be- sloot hij een eenvoudig veld- graf voor hem te delven. „Ik kon het niet langer aanzien, zo respectloos en zo triest.” Gaskamers Lenie, terwijl ze aangedaan de tekst leest op de grafsteen van Bruce Williams: „De nacht na 25 september trokken de Britten zich terug over de Rijn, de slag was verloren. De dood van die jonge piloot zal ik nooit vergeten. Ik ben van Joodse komaf, louter en alleen omdat mijn moeder met een christe- lijke man huwde, overleefden zij en ik de Tweede Wereld- oorlog. Maar 34 familieleden kwamen om in de gaskamers van Auschwitz. Aan hen en aan die jonge vlieger denk ik nog vaak terug. Ze schoten hem dood in de lucht, zo kwetsbaar als hij daar aan zijn parachute bungelde, volslagen kansloos. Afschuwelijk. Ik hoop dat die Duitser zijn straf voor deze weerzinwekkende daad niet heeft ontlopen.” Uiteindelijk kreeg Bruce Williams een plek op de erebe- graafplaats van Oosterbeek. Voor Lenie en Frits Baars was het deze week de eerste keer dat zij weer heel dicht bij ’hun’ bevrijder waren, 65 jaar nadat ze ooggetuigen waren van zijn dood. „Dat is toch heel emotio- neel”, zegt Frits Baars zacht- jes. Zijn vrouw streelt over de steen van de vlieger en mom- pelt: „Rust zacht, jongen, rust zacht.” Het drama rond het bom- bardement op Duitse luchtaf- weer bij Schaarsbergen bleef lang onbelicht. Net als de rol die Nederlandse vliegers toen speel- den. Want naast de Mitchells van het 98e squadron waartoe ook Willi- ams behoorde, vlo- genbommenwer- pers van Dutch 320 squadron die dag hun missie. De twee eenheden wa- ren ’zuster squa- drons’, beide beho- rend tot de 139e wing van de 2nd Tactical Air Force bij de RAF. De Neder- landers hadden hun basis in Dunsfold, de Australiërs, Nieuw-Zeelanders en Britten in Norfolk. Twee Mitchells van het 98e werden die dag door de Luftwaffe neergescho- ten. Everard Bakker uit Eemnes doet sinds 2001 onderzoek naar 320 squadron (www.li- tho320.veteranen.nl). De de- fensiemedewerker bracht de- ze krant eerder al in contact met Bertus Beukhof, die als boordschutter diende bij ’320’. Beukhof overleed enkele maanden geleden, voor zover bekend zijn nu nog twaalf voormalige vliegers van het Nederlandse RAF-squadron in leven. Eén van hen, telegra- fist Edward Hoenson, krijgt vandaag in Schaarsbergen uit handen van een oud-comman- dant van het squadron, schout- bij-nacht E. Kopp, opnieuw het vliegerskruis uitgereikt. Dat werd hem door koningin Wilhelmina al eens in 1944 toe- gekend, maar de in 1952 naar de Verenigde Staten geëmi- greerde Hoenson (87) verloor de dapperheidsonderschei- ding vele jaren geleden. Bakker: „Ik werk aan een manuscript over een groep van vijftien mariniers die als airgunners heben gediend bij 320 squadron en stuitte op tal van verhalen. Hoenson maak- te maar liefst 89 oorlogsvluch- ten en bombardeerde op 25 september 1944, net als Bruce Williams, die Duitse artillerie- stellingen bij Schaarsbergen. Maar hij overleefde de missie en keerde met zijn Mitchell te- rug naar Engeland, daar waar het 98e twee toestellen ver- loor. Overigens vielen die dag ook escorterende Spitfires en Mustangs van de Royal Air Force ten prooi aan Luftwaffe- jagers. Het was een etmaal met zware geallieerde verliezen. Dat de Nederlanders tijdens Operatie Market Garden hun missies vlogen, was tot nog toe onbekend.” 320 squadron geldt in de mi- litaire luchtvaartgeschiedenis als een beroemd en uiterst suc- cesvol eskader. Tijdens de oor- log dienden er 500 beman- ningsleden; 156 van hen sneu- velden, 58 gelden nog steeds als ’missed in action’, maar liefst vier vliegers kregen de militaire Willems-Orde, 162 maal werd het vliegerskruis uitgereikt. Meestal uit handen van koningin Wilhelmina of prins Bernhard. Everard Bakker toont een oude zwart-witfoto waarop te zien is hoe de Amerikaanse op- perbevelhebber generaal Ei- senhower de Ne- derlandse vliegers op hun basis in Dunsfold toe- spreekt. Op een andere plaat zit de vierkoppige be- manning voor hun bommenwerper te wachten tot ze de motoren mo- gen starten, voor wéér een gevaar- lijke aanval op de Duitsers. „Het squadron nam in 1944 deel aan D-day en verloor al- leen al in die junimaand 25 be- manningsleden”, weet Bak- ker. „Tijdens de Slag om Arn- hem vlogen de Nederlanders tweemaal, beide keren samen met het 98e squadron. Dat raakte tijdens ’het vergeten bombardement’ dus twee Mit- chells kwijt, één crashte op de Rijndijk, zo’n 900 meter van de brug. Het toestel van Williams. Een tweede vliegtuig werd bo- ven Nijmegen neergeschoten. Beide locaties waren tot op he- den volstrekt onbekend. Het zou mooi zijn als daar een pla- quette of informatiebord komt.” Ook Frits en Lenie Baars ho- pen daarop. Want zij zagen ’hun’ Australische onderofficier sprin- gen en sterven, stuk- je uit de puzzel Ope- ratie Market Gar- den; de jammerlijk mislukte poging om de grote rivieren over te steken, Ne- derland te bevrijden en Hitler-Duitsland de nekslag te geven. Frits, tegen zijn vrouw, wijzend naar de tekst bij de ingang van het ereveld, ’Their Name Liveth For Ever- more’: „Wat liggen <strong>hier</strong> veel jongens, veel te veel...” Lenie, nog steeds bij het graf van Bruce Williams: „Hij werd amper volwassen en dat alle- maal voor onze vrijheid. Wij werden na de Slag om Arnhem geëvacueerd en kwamen via Doorn in Drenthe terecht, waar we in mei 1945 de bevrij- ding mochten vieren. Én we kregen twaalf kinderen, 36 kleinkinderen, twaalf achter- kleinkinderen... Ik geloof dat Patrick, één van onze klein- zoons, nu 21 jaar is. Precies zo oud als Bruce, toen die Duitser hem op gruwelijke wijze dood- schoot, een ordinaire moord. Ik voel nu nog de pijn.” Everard Bakker, de man die de historie van 320 Dutch squadron onderzoekt en be- schrijft: „Ik geloof niet dat zijn familie in Australië weet hoe Williams uiteindelijk op die nazomerdag van septem- ber 1944 aan zijn einde kwam. Ik betwijfel zelfs of ze ooit ge- legenheid hadden de lange reis naar Oosterbeek, naar zijn graf, te maken. Niet lang geleden was ik <strong>hier</strong> ook. Op een grafsteen van een andere gesneuvelde geallieerde mili- tair was een briefje geplakt met in het Engels de tekst ’Je bent pas vergeten als je naam niet meer wordt genoemd’. Bruce Williams is in elk geval niet vergeten. En als het aan mij ligt, wordt zijn ultieme of- fer voor altijd herdacht door een gedenksteen op de plek waar hij dood neerkwam.” „Ik geloof niet dat zijn familie weet hoe hij aan zijn einde kwam” „Wat liggen <strong>hier</strong> veel jongens, veel te veel...” door CHARLES SANDERS ■ Frits Baars wijst in de lucht, boven de Rijnbrug van Arnhem. „Daar zweefde Williams aan zijn para- chute, nadat de Mitchell was neergehaald.” FOTO: EVERARD BAKKER ■ Frits en Lenie Baars bij het graf van ’hun’ bevrijder, de Australische vlieger Bruce Williams. „Door zinloze moord aan zijn einde gekomen...” FOTO: RIAS IMMINK ■ Naast het toestel van Wil- liams vlogen Mitchells van Dutch 320 squadron op bombarde- mentsmissie naar Schaars- bergen. Hier een Nederland- se crew vlak voor een aanval op Duitse stel- lingen. EIGEN FOTO BOVEN ARNHEM BOVEN ARNHEM H FOTO: CORBIS FIREFOX WINT TERREIN Snelle en veilige browser vooral populair onder de kenners Al zo’n 28 procent van de Europese computergebruikers surft met Mozilla Fire- fox over het internet. Deze snelle en veilige browser rukt vrijwel overal ter we- reld op ten koste van Internet Explorer. Dit blijkt uit cijfers van het onderzoeks- bureau XiTiMonitor. Vergeleken met een jaar geleden is Firefox vijf procent- punten gestegen. Na jaren van absolute dominantie heeft Microsoft weer serieu- ze concurrentie. Vooral de meer ervaren internetgebruikers kiezen voor Firefox. Opvallend is dat het gebruik van de gratis browser die vaak als superieur aan Internet Ex- plorer wordt beschouwd, in Nederland ver achter- blijft. Eind vorig jaar bedroeg het aandeel van Firefox <strong>hier</strong> 14,7 procent, zelfs iets minder dan een jaar geleden. Nederland is daarmee hekken- sluiter in Europa. In Duitsland is deze brow- ser al in gebruik bij 34,2 procent, terwijl het marktaan- deel in Finland al 45,4 procent is. Over heel Europa gemeten gebruikt 66,1 procent Internet Explorer. Opera, een uit Noor- wegen afkomstige browser, staat derde met een aandeel van 3,3 procent. Apple’s Safari volgt met 2 procent. De rol van Netscape, vroeger de grote ri- vaal van Internet Explo- rer, is uitgespeeld. Opvallend is dat veruit de meeste Firefox-aanhan- gers de laatste ver- sie Firefox 2 ge- bruiken, terwijl In- ternet Explorer 7 (IE 7) amper de helft van de bezoeken vertegen- woordigt die met de Microsoft- browser worden gedaan. Veel mensen zitten dus op een oude versie van Internet Explorer. De achterban van Firefox laat zich daarentegen aanzienlijk sneller overtuigen van de voordelen die een nieuwe ver- sie biedt. Overigens volgt over een paar maanden al weer de officiële introductie van Fire- fox versie 3. Firefox is net als de Wikipe- dia het resultaat van enthousi- aste vrijwilligers. De eerste versie van de browser werd in november 2004 gepubliceerd. Sindsdien geldt Firefox als het beste alternatief voor Internet Explorer. Twee jaar later volg- de de tweede versie, waarin het navigeren met tabbladen werd verbeterd. Het grootste voordeel is dat Firefox veel sneller en gemakkelijker valt te installeren. Het upgraden naar IE 7 kost moeite. Bij het downloaden komt nogal wat te kijken. Bovendien is Firefox niet verweven met het bestu- ringssysteem. Een ander pluspunt van Fi- refox is dat deze browser min- der vatbaar is voor computer- virussen en spyware, al is het verschil met de komst van IE 7 beduidend kleiner geworden. Ook Firefox kent lekken in zijn beveiliging, zo bleek de af- gelopen week. Firefox is met name onder de fijnproevers zo populair omdat deze browser sterk naar eigen voorkeur valt in te richten. Honderden thema’s, plug-ins en extensies zijn be- schikbaar om uiterlijk en functionaliteit van de browser helemaal aan je wensen aan te passen. Zo maakt de gratis ex- tensie NoScript de browser ex- tra veilig door de gebruiker de controle te geven over pro- grammaatjes (scripts) die au- tomatisch bepaalde taken uit- voeren. NoScript zorgt ervoor dat Java, Flash en andere plug-ins alleen werken als ver- trouwde sites van je eigen keuze in het geding zijn. ■ De iQua- der wordt gevoed via een usb-poort. ��������������������� ������������� ����� � � � � � ������������� ����� � � � � � ������������� ����� � � � � � ������������� ����� � � � � � ��� �������� ����������� ������ 1 GR. THEFT AUTO LIBERTY CITY ST. 3 2 GR. THEFT AUTO VICE CITY STORIES 2 3 RATCHET & CLANK/SIZE MATTERS 1 4 AVANTAR/THE LAST AIRBENDER 6 5 RATATOUILLE -- 1 BRAIN TRAINING 1 2 MORE BRAIN TRAINING 2 3 NEW SUPER MARIO BROS 3 4 POKEMON DIAMOND 7 5 L. O. ZELDA/PHANTOM HOURGLASS RE 1 CALL OF DUTY 4/MODERN WARF. 1 2 THE SIMS/CASTAWAY STORIES -- 3 WORLD OF WARCR./BATTLECHEST 2 4 SOLDIER OF FORTUNE:PAYBACK 6 5 FOOTBALL MANAGER 2008 4 1 BRAIN TRAINING -- 2 MARIO & SONIC OLYMPIC GAMES 2 3 MORE BRAIN TRAINING -- 4 BURNOUT/PARADISE 1 5 CALL OF DUTY 4/MODERN WARF. 5 Lord of the Rings krijgt uitbreiding Aan de online game Lord of the Rings is het twaalfde boek toegevoegd. Centraal daarin staat Amarthiel, een slechte dame die geen middel onbenut laat om haar ver- loren ring terug te vinden. Haar tegenstanders komen erachter waar de ring ligt. Het begeerde voorwerp blijkt te zijn gebroken. De helden weten echter maar de helft van de ring terug te winnen. Belangrijkste opdracht in deze episode is een belangrijke medestrijder uit haar klauwen te redden en de andere helft van de ring buit te maken. In het spelsysteem zijn verbeteringen aangebracht die de game nog realistischer maken. Ook hebben de spe- lers meer mogelijkheden gekregen hun karakters aan te passen aan hun smaak. Voor de levels 10 tot en met 20 zijn de mogelijkheden vergroot de game solo te spelen. Nieuw soort puzzelgame Op de traditionele puzzelga- me is een nieuwe variant ge- komen. Bij Puzzle Quest: Challenge of the Warlords wordt de lat hoger gelegd door strategie, ’role playing’ en een verhaallijn toe te voegen. De game speelt zich af in het War- lords-universum en daagt de speler uit om het land Etheria te redden uit de handen van de kwaadaardige Lord Ba- ne. Meer dan bij klassieke puzzelgames komt het aan op planning en strategie. Om je tegenstanders te verslaan is het nodige denkwerk ver- eist. De game is geschikt voor zowel korte als lange speelsessies. Iedere battle duurt tussen de 3 en 10 minuten. Deze puzzelgame valt op drie manieren te spelen. In single- player mode vecht je tegen de computer in ruim 150 quests. Ook is het mogelijk midden in de actie te springen en onafge- broken battles te spelen om je held te verbeteren zonder quests te ondernemen. In ’mul- tiplayer mode’ speel je tegen vrienden. Puzzle Quest is behalve voor de Nintendo DS en PSP sinds kort ook verkrijgbaar voor de Wii en PS2. TE MAGERE VOETBALLERS door MARCEL PEEREBOOM VOLLER Landje veroveren. Daar zijn de Amerikanen goed in. Tenminste, als het om de sportvariant gaat: het American football. Het stadion joelt, de scheids- rechter fluit, de helmen knallen tegen elkaar en hop, de scheidsrechter fluit opnieuw en dan ligt het spel alweer stil. Nee dames en heren, het Amerikaans voetbal is nog saaier dan het kijken naar gras dat groeit. Een meter vooruit, een meter achteruit, en dat een hele avond lang. De enige wijze waarop de sport schrijver dezes kan boeien is als het in spelvorm is gegoten. �������������������� RE REVIEW In NFL Tour (Xbox 360, PS3) kun je op arcadeachtige wijze het spelle- tje spelen, maar met te weinig opties is deze game een stuk magerder dan bijvoorbeeld Madden NFL of NFL Street. De Tour-mode is waar het om draait in het spel. Je kunt een eigen speler aanmaken, zijn positie bepa- len en ervaringspunten geven. Ver- volgens speel je een laddertoernooi, waarbij opvalt dat je verschillende ’opdrachten’ moet uitvoeren. De ene keer kijk je tegen een be- hoorlijke achterstand aan, de andere keer moet je met een bepaald aantal punten winnen. Op zich wel grappig, ware het niet dat dit dan ook één van de weinige lichtpuntjes van het spel is. Want echte diepgang, zoals ge- noemde voorganger Madden NFL en NFL Street, is er nauwelijks. Naast de Tour-modus kun je een vriendschappelijke wedstrijd spelen (maar wie wil dat nou?), of je te bui- ten gaan aan twee minigames, die echter zo mini zijn dat je het na één keer spelen wel hebt gezien. In één van deze minigames moet je uit han- den blijven van de ijskasten die je proberen te tackelen, bij het andere spelletje dien je te scoren vanaf de 20 yard-lijn. Natuurlijk kun je ook onli- ne wedstrijden spelen. De besturing is prima en makkelijk te leren. Met een beperkt aantal knoppen kom je een heel eind. Het gevolg is dan wel dat de moves die jouw quarterback kan maken om de bal te spelen, nogal beperkt zijn in vergelijking met andere footballga- mes. En degene die de bal ontvangt, kan alleen op knop B terecht om eventuele tackles te ontwijken. Meer gameplays zijn er niet, terwijl de sport daar juist bol van staat. Net als de beroemde statistieken overigens, die je <strong>hier</strong> ook weinig tot niet tegen- komt. Zelfs de mogelijkheid tot het scoren van fieldgoals (de bal tussen de palen trappen) ontbreekt en daar- mee willen de makers het arcadege- voel van het spel benadrukken. Maar om zo’n essentieel onderdeel van de sport weg te laten, is toch jammer. Ook qua uiterlijk hinkt het spel een beetje op twee gedachten. De fantasievelden zien er kleurrijk ge- noeg uit, maar de achtergronden zijn weer altijd hetzelfde. De spelers heb- ben geen karakter, en na het scoren van een goal zie je vaak hetzelfde vreugdedansje. Als ook nog de com- mentaarstem in oneindige herhaling vervalt, heb je na een uurtje of wat toch echt wel genoeg van NFL Tour. Jammer. Deze footballgame is zo uit- gekleed en afgeslankt, dat er van de sport niet echt veel meer overblijft. ■ NFL Tour doet een po- ging om American football te versimpe- len. Dat is té goed ge- lukt… Nikon introdu- ceert zeven nieu- wecompactcame- ra’s in de Coolpix- lijn. In de S-serie, waar de nadruk ligt op design, worden vier mo- dellengeïntrodu- ceerd. De nieuwe S600 (E 339) behoort met een gewicht van 130 gram tot de kleinste klein- beeldcamera’s met optische vi- bratiereductie. Bij deze techniek wordt het effect van cameratrillin- gen verminderd. De S600 heeft een groothoekzoom (4x zoom) en een lcd-monitor van 2,7 inch. Nikon claimt ook de kortste opstarttijd in zijn klas- se, namelijk 0,7 seconden. De camera beschikt ook over de stand Actieve kinderen. Han- dig als je kinderen wilt fotogra- feren die geen seconde stil kunnen zitten. Met deze camera opent Ni- kon de aanval op Canons suc- cesvolle Ixus-serie. De S600 en de Ixus 80 IS ontlopen elkaar qua specificaties weinig. Ter- wijl de nieuwe Nikon 10 mega- pixels heeft, moet de nieuwe Canon het met 8 megapixels doen. De Ixus heeft een op- starttijd van 0,8 seconde, een fractie langzamer dus. Maar de 80 IS is iets kleiner en lichter dan de S600. Bovendien ge- bruikt Canon een lcd-scherm van 3 inch. Beweging Nieuw in de Ixus-serie is een techniek die de beweging van camera en onderwerp bepaalt. Deze bewegingsdetectie maakt de kans op onscherpe beelden kleiner. Rode ogen worden al tijdens het indruk- ken van de ontspanknop auto- matisch gecorrigeerd. Ten slotte is ook de techniek voor de gezichtsherkenning verbe- terd, die ervoor zorgt dat men- sen op een groepsfoto allemaal scherp in beeld komen. Witbalans is een nieuw on- derdeel van de gezichtsher- kenning bij Canon. Het komt erop neer dat huidtinten le- vensechter worden weergege- ven. Dus niet meer roze tinten bij een roze achtergrond of witte bij een witte achter- grond. De Ixus 80 IS die in maart uitkomt, kost E 279. Dat is E 50 minder dan de Coolpix S600. Nieuwe techniek in designcamera ■ De Canon Ixus 80 IS corri- geert het beeld bij bewegingen van de camera of het onder- werp. Kika & Bob Kika & Bob De nieuwe Nederlandse animatieserie Kika & Bob, waarmee de NPS begin fe- bruari op televisie is gestart, vindt een vervolg op inter- net. Na iedere aflevering worden de kijkers opgeroe- pen het katje Tijgertje te ver- zorgen door games te spelen via www.kikaenbob.nl. ■ Kika & Bob is een humoris- tisch kinderprogramma over het stoere meisje Kika en de niet zo snuggere brandweer- man Bob. Usb-microfoon voor opnames De iQuader is ’s werelds eerste usb stereo interfa- cial microfoon. Dit product van Terratec is bedoeld voor liveopnames, podcasting, interviews en inter- nettelefonie. Een analoge limi- ter gaat digitale vervorming tegen zonder dat dit ten koste gaat van de audiokwaliteit. De iQuader kost E 249. Hij kan ge- woon worden ingeplugd in een usb-poort van een Mac. ■ Bij Puzzle Quest, eem puzzelgame met een episch verhaal over goed en kwaad, kan je je eigen held kiezen, zoals deze vrouwelijke avatar. TA20 zaterdag 16 februari 2008 DE TELEGRAAF ■ Amarthiel gaat over lijken om haar verloren ring terug te krijgen. & Janneke Boer, ploffi ciat met de hoofdprijf van de Kerstpuffel! De Kerstpuffel van KPN, die op 24 decembrom in deze kramp stond, was een enommer succef. Wij bedakpan alle deelnevels voor de spitsvoddige inzeppelins en felifrituren Janneke Boer uit Roden met de hoofdprijf: een telefoonstoepdel om makkelkoek mee te e-mallen en 5 kiklo inktvip, beschokbaar gesteld door Vistransploft Willep de Vriep. hooikoorts is, omdat ze denken dat het de tijd van het jaar niet is”, al- dus Martens. „Boven- dien krijgen mensen die in deze tijd van het jaar last hebben van hooi- koorts reacties van ande- ren dat het dan wel tus- sen hun oren zal zitten, maar dat blijkt dus niet zo te zijn.” Vooral de ceder is op het moment een pollenver- spreider. „Deze boom komt in JEUK IN HET NAJAAR Een cedertak POLLEN- DESKUNDIGEN Maurice Martens Herman van Wissen Ook in de herfst zit de lucht soms nog vol met hinderlijke pollen. In plaats van grassen zijn het nu sommige bomen die hun stuifmeel de vrije loop laten. Vooal de Libanon ceder is in de herfstmaan- den een grote pollenver- spreider. De internetsite pollenkalender.tv biedt een handig overzicht welke bomen wanneer hun pollen doen vliegen. Een cederpol (links)en de cederboom (rechts) „Grote zorgen om de apotheek” AMSTERDAM – Mannen herkennen signalen die op kanker kunnen wijzen min- der snel dan vrouwen. Dat stelt de Universiteit Maas- tricht na onderzoek onder bij- na 500 mannen. Uit de studie in opdracht van KWF Kankerbestrijding blijkt dat gemiddeld vijf pro- cent van de mannen een mo- gelijk signaal dat wijst op kanker minder snel herkent dan een vrouw. „Alleen het signaal plasproblemen vormt daarop een opvallende uit- zondering. Van de mannen kent 83 procent dit signaal terwijl het door slechts 58 procent van de vrouwen cor- rect wordt genoemd. En dat terwijl bloed in de urine ook bij vrouwen een belangrijke waar- schuwing is die kan wijzen op blaaskanker”, aldus de on- derzoe- kers. NIJMEGEN – Hooikoortspatiënten moeten nog even doorbijten. Want ook in de herfst vliegen de pollen nog in het rond en dat brengt de nodige gezondheidsklachten met zich mee. „Het is een groot misverstand dat je alleen in de zomer last kunt hebben van hooi- koorts”, zegt bioloog Maurice Martens. N EE, u hoeft niet naar de sportschool, of in joggingbroek door de wijk te rennen (tenzij u dat graag doet). Dagelijks gezond bewegen kan ook op andere manieren: bij- voorbeeld te voet bood- schappen doen, de trap ne- men in plaats van de lift, de auto wat verder weg parke- ren, een paar haltes eerder uit de bus stappen. Of u pakt wat vaker de fiets. Waar het om gaat, is dat u minstens een half uur per dag op zo’n manier be- weegt dat u sneller gaat ademen en gaat transpire- ren. Uw lichaam moet flink wat moeite doen, maar zonder dat u echt buiten adem raakt. Hoe hard u daarvoor moet wandelen of fietsen, is per persoon ver- schillend. Kunt u om lichamelijke redenen niet lopen of fiet- sen? Overleg dan met een fysiotherapeut welke oefe- ningen u zittend kunt doen. Wat heeft beweging te maken met diabetes? Als je beweegt, kan je li- chaam makkelijker bloed- suiker uit het bloed opne- men. Bloedsuiker is de brandstof voor alle cellen in je lijf. Veel van wat je eet, wordt omgezet naar bloed- suiker, zodat je spieren en organen het als energie kunnen gebruiken. Normaal blijft de hoe- veelheid suiker in het bloed precies op peil: niet te laag en niet te hoog. Bij mensen met diabetes, suikerziekte, is dat evenwicht weg en zonder behandeling loopt de bloedsuiker heel hoog op. Dat is ongezond en zelfs gevaarlijk. Er zijn medicijnen die de bloedsuiker laag houden. Of je moet insuline spuiten. Insuline is het natuurlijke hormoon dat ervoor zorgt dat de bloedsuiker in het li- chaam kan worden opgeno- men. Bij diabetes is er te weinig insuline, of het li- chaam reageert niet meer genoeg op insuline. Ook bij mensen die nog geen dia- betes hebben maar wel veel overgewicht, kan dat lang- zamerhand gebeuren. Beweging zorgt ervoor dat het lichaam weer beter reageert op insuline. Het neemt meer suiker op uit het bloed en de bloedsui- kerspiegel blijft dan makke- lijker goed. Daarom is het advies aan iedereen die de kans op diabetes wil verklei- nen, en aan mensen die al diabetes hebben: beweeg iedere dag genoeg, dat helpt enorm! Naar sportschool voor gezondheid? door Bert Kuipers (directeur Diabetes Fonds) Vanaf vandaag zullen het Diabetes Fonds en de Nederlandse Diabetes Federatie in deze rubriek Privé-Consult bij toerbeurt regelmatig ant- woord geven op vragen over diabetes. Vandaag directeur Bert Kuipers van het Diabetes Fonds. Zie ook www.diabetesfonds.nl Geneesmiddelenbedrijven mogen in publieksmedia níet adverteren met hun produc- ten. Omdat, vrij vertaald, de argeloze gebruiker van recept- geneesmiddelen in de ban zou kunnen komen van mogelijk misleidende beloften op her- stel en genezing. Ziekenhuizen mogen zich- zelf wél aanprijzen en doen dat ook ruimschoots. Met om- armende slogans zoals het door tientallen zorginstellin- gen gebruikte: ,,Bij óns staat de patiënt centraal…”. En met vertrouwenwekkende re- clameteksten waar de denk- beeldige warmte vanaf slaat, zoals de recent verschenen aanprijzing voor een eventue- le opname in de voormalige IJsselmeerziekenhuizen in Le- lystad en Emmeloord: ,,Wij willen een organisatie zijn die de belangen van de patiënt voorop zet. Bijvoorbeeld door het leveren van zorg, afge- stemd op de behoefte van de klant.” Echter al te vaak blijken dergelijke leuzen holle frasen. Want nogal wat klinieken en andere zorginstellingen, som- mige goede niet te na gespro- ken, stellen patiënten hele- maal niet centraal. Zieken zijn in hun ogen niets anders dan een middel voor omzet en hun belangen hooguit een sluit- post. Zelfs recente voorbeelden liggen voor het oprapen. Stonden de tientallen slachtoffers van neuroloog Ernst Jansen-Steur van het Medisch Spectrum Twente (MST) centraal? Nú helaas wel, hoewel zeker drie van hen door diens toedoen niet meer in leven zijn. Maar ten tijden van hun ’behandeling’ door de nu in Duitsland on- dergedoken medicus ab-so- luut niet! ’JS’ was degene die centraal stond. Een groep col- lega’s hield hem de hand bo- ven het hoofd. En zweeg. Stonden de patiënten dan centraal in de gedachten en het handelen van MST-be- stuursvoorzitter Herre King- ma, de voormalig Inspecteur- Generaal voor de Volksge- zondheid? Welnee. Wie King- ma kent weet dat deze vlees- geworden technocraat, ooit cardioloog, van meet af aan slechts bezig was met zijn ei- gen positie in deze netelige kwestie. En hoe ging dat in het West- friesgasthuis te Hoorn, waar een aantal baby’s onder ver- dachte omstandigheden stierf. Staan de kinderen en hun ou- ders centraal? Nee, toen niet en nu niet nog steeds niet. Het ziekenhuis blijkt na de open- baarmaking van de trieste fei- ten nog altijd geen contact ge- zocht te hebben, zo verklaren verschillende ouders. Als dat zo is, is dat een schandelijk ge- brek aan betrokkenheid. Ook dit ziekenhuis lijkt drukker met het bezweren van imagoschade dan met het daadwerke- lijk centraal stellen van slachtoffers. Holle frasen ���� ���� ���������� ������������������������ ��� ���� ���� ���� ��� ���� Maar… „Bij vorige pandemieën bleken latere golven soms ernstiger te verlopen” door AB OSTERHAUS, viroloog ROTTERDAM – De afgelopen jaren hebben wij als wetenschappers de wereld herhaaldelijk gewaarschuwd voor de dreiging van een grote wereldwijde uitbraak van influenza, waarschijnlijk veroorzaakt een vogelgriepvirus. Immers, in de vori- ge eeuw was dit ook drie keer gebeurd, met vele miljoenen doden als gevolg. Een half jaar geleden was het zover. We werden gecon- fronteerd met een nieuw in- fluenzavirus dat nota bene in de zomer begon te spreiden: het ’Mexicaanse griepvirus’. In plaats van een vogelgriepvi- rus ging het <strong>hier</strong>bij om een var- kensgriepvirus. Gelukkig wa- ren wij in Nederland door alle waarschuwingen goed voorbe- reid. Honderden miljoenen euro’s waren geïnvesteerd in het aanschaffen van medicij- nen en ook van vaccins die, als het zou gebeuren, snel gepro- duceerd zouden worden. Dit zou massale ziekte en sterfte in Nederland voorkomen. Nu zo’n half jaar later lijkt het allemaal mee te vallen en de ’grote klap’ is nog steeds uit- gebleven. Zal die nog komen of hebben wij als doemprofeten, zoals wij regelmatig worden aangeduid, iedereen voor niets ’op de kast gejaagd’? Is het allemaal een ’mediahype’ waar vooral de farmaceutische industrie beter van wordt? Is het geld voor de voorbereidin- genwegge- gooid? Allemaal vragen die door critici steeds va- ker worden gesteld. Nadat aanvankelijk in Mexi- co de noodklok was geluid van- wege vele honderden gerap- porteerde sterfgevallen greep het virus vooral in Amerika, Engeland en Spanje snel om zich heen. De ernst van het ziektebeeld en ook het aantal sterfgevallen bleken, nu we wereldwijd midden in een ’pandemie’ zitten, mee te val- len: een venijnige griep met de gebruikelijke griepsympto- men, misschien wat meer maag-darmklachten. Hij ver- spreidde zich slechts in be- perkte mate onder de bevol- king. Opmerkelijk was dat ernstige ziekte- en sterfgeval- len voor zo’n 60 procent gezien werden onder mensen met be- staandegezond- heidsproble- men en dit voor- al bij jongere mensen. Op het zuide- lijk halfrond waar het winter was, verdreef het Mexicaanse griepvirus in- middels het nor- male wintergriepvirus groten- deels. In Zuid-Amerika leek het allemaal veel ernstiger te verlopen dan in Australië en Nieuw-Zeeland, waar het wel meeviel. Nu in de afgelopen weken de scholen weer open zijn en de zomer bij ons op zijn eind loopt, lijkt er op het noordelijk halfrond weer sprake te zijn van een toename van het aan- tal gevallen, vooral weer onder jongeren. Dit dus ruim voor het gebruikelijke wintergriep- seizoen. Antwoorden op de kritische vragen zijn eenvoudig te ge- ven. Allereerst, laten we blij zijn dat tot nu toe er slechts een milde pandemie is. Hoe het in de komende wintermaanden zal verlopen kan niemand voorspellen. Ook bij vorige pandemieën bleken latere gol- ven soms ernstiger te verlo- pen. Wij virologen houden de ’vinger aan de pols’ door dage- lijks virussen van patiënten met ernstige ziektebeelden te testen op mutaties die ze kwaadaardiger of ongevoelig voor antivirale medicijnen maken. Gelukkig tot nu toe zonder alarmerende resulta- ten. Het uitgebreide diagnos- tisch onderzoek en het gebruik van antivirale medicijnen heb- ben zeker in de beginperiode de verspreiding van het virus in Nederland tegengegaan. In oktober zullen de risicogroe- pen en gezondheidwerkers – bij elkaar zo’n derde deel van de bevolking – tegen de Mexi- caanse griep gevaccineerd worden. Als we minder vaccin zouden hebben besteld zou er nu, door tegenslag bij de pro- ductie, onvoldoende vaccin voor de risicogroepen zijn ge- weest. Of we uiteindelijk al het door ons bestelde vaccin voor de hele bevolking nodig zullen hebben, is nog niet duidelijk. We zouden ons kunnen aan- sluiten bij een negental landen dat deze week heeft besloten om 10 procent van hun vaccin, zodra het beschikbaar is, via de Wereldgezondheidsorgani- satie ter beschikking te stellen VIROLOOG AB OSTERHAUS OVER UITBLIJVEN VAN DE ’GROTE KLAP’: aan landen die geen vaccin hebben. Tenslotte valt het geldbedrag dat aan de huidige pandemische griepbestrijding is besteed in het niet bij de vele miljarden die bijvoorbeeld aan het redden van banken, het ophogen van dijken en het bestrijden van terrorisme worden besteed. De voorbereidingen die we voor de huidige pandemie hebben getroffen zijn mis- schien het best te vergelijken met het aanschaffen van een brandverzekering: we zitten nu midden in een binnen- brand, die nog steeds kan ont- aarden in een uitslaande brand. Als uiteindelijk het huis toch niet helemaal af- brandt, vind je toch ook niet dat de betaalde premie wegge- gooid geld is? Verstandig beleid of weggegooid geld? „Blij met milde Mexicaanse griep” HOOIKOORTS ook in de HERFST Want dat de grassen niet meer in bloei staan, betekent niet dat het ’hooikoortssei- zoen’ voorbij is. Andere boos- doeners nemen het versprei- den van pollen over. „We mer- ken dat er in deze tijd van het jaar nog altijd veel mensen zijn die last hebben van hooi- koorts”, vertelt Martens, die samen met bioloog Herman van Wissen de drijvende kracht is achter de website pol- lennieuw.nl Dat het hooikoortsseizoen nog doorloopt tot in oktober, is vrij onbekend, zo merken de biologen. „Mensen denken dat ze verkouden zijn of hebben last van prikkende ogen, maar staan er niet bij stil dat het Nederland niet in de natuur voor, maar is wel heel veel aan- geplant in parken en grote tui- nen in de stedelijke gebieden. Ze geven ontzettend veel pol- len af en zorgen voor dat gele poeder wat je nu bijvoorbeeld veel op auto’s ziet. Daar kun je als hooikoortspatiënt flink last van hebben.” Ook de plant ambrosia en het riet dat op het moment in bloei staat, zijn hooikoortsop- wekkers. Bovendien blijkt nu uit buitenlands onderzoek dat ongeveer een procent van de hooikoortspatiënten (in Ne- derland zijn er in totaal onge- veer twee miljoen patiënten) allergisch is voor schimmel- sporen in de lucht. „Dat zijn schimmels die op planten zit- ten en vooral in de nazomer en herfst een rol spelen. Maar in Nederland is daar totnogtoe heel weinig onderzoek naar ge- daan.” Toch kan de overlast voor hooikoortspatiënten de ko- mende weken meevallen. „Als het veel gaat regenen, dan ver- dwijnen veel pollen uit de lucht. Maar of de rest van Ne- derland daar zo blij mee is…” Ceder nu belangrijke verspreider van pollen door ROSANNEKE JONGBLOED O P I N I E ZORG V andaag is het Nationale Apo- thekersassis- tentendag, maar feest is het aller- minst. Veel apothe- ken verkeren in finan- ciële problemen. De ene na andere groep apotheken valt om. door MIEKE VAN HATTUM * WOERDEN – Ik ben apo- theker en werk in een fantasti- sche apotheek en een erg goed team. Wij leveren farmaceuti- sche zorg. Daar ben ik trots op. Hoe werkt het nu eigenlijk in de apotheek? In de apotheek wordt een re- cept verwerkt door dit in te voeren in het apotheeksys- teem. Dit betekent dat de juis- te klant wordt geselecteerd, dat het geneesmiddel in de juiste toedieningsvorm en do- sering wordt toegevoegd aan het bestand van die klant en dat beoordeeld wordt of dit ge- neesmiddel past bij de leeftijd, aandoeningen en overig ge- neesmiddelengebruik van die klant. Bovendien wordt beoor- deeld of het gekozen middel het meest optimale is voor die klant. Als er vragen of onduidelijk- heden zijn wordt er contact op- genomen met de voorschrij- ver. Dit gebeurt zo’n 10 tot 20 keer per dag. Vervolgens worden de ge- neesmiddelen verzameld, er komt een etiket op ieder doos- je en er wordt zonodig extra in- formatie bij gepakt. Aan de balie wordt het ge- neesmiddel afgeleverd en de benodigde informatie ver- strekt met de daarbij behoren- de gebruiksinstructie. Er wordt uitgelegd hoe een voor- zetkamer gebruikt moet wor- den, hoe de oogdruppels het best toegepast kunnen wor- den, hoe lang de zalf gesmeerd moet worden enzovoort. In een aantal gevallen is ex- tra zorg nodig. Als er verschil- lende middelen per dag ge- bruikt moeten worden bij- voorbeeld. Maar ook bij men- sen met suikerziekte of met ademhalingsproblemen leve- ren we extra zorg. We overleggen met de huis- arts en met de specialist zodat de kwaliteit van uw genees- middelengebruik optimaal is. We hebben een automatise- ringssysteem waardoor we, ook tijdens de diensten uw ge- neesmiddelengebruik van de afgelopen jaren in beeld bren- gen. Ook kunnen we <strong>hier</strong>door rekening houden met een eventuele allergie voor een ge- neesmiddel, een zwanger- schap of een slecht functione- rende nier. De politiek en de zorgverze- keraars zijn vooral geïnteres- seerd in de kosten van genees- middelen. Zij kijken vooral naar het logistieke proces; het geneesmiddel van fabrikant naar klant. Wij zijn iedere dag vooral bezig om dat zo zorgvul- dig mogelijk te doen. Een ge- neesmiddel is immers geen snoepje. Ik maak me grote zorgen over de zorg die nu in de apo- theek zo vanzelfsprekend ge- leverd wordt. Alles moet nóg goedkoper. Om het hoofd bo- ven water te houden, moeten apothekers personeel ont- slaan. Kleine apotheken gaan dicht of gaan op in een grote apotheek. De apotheek gaat niet direct failliet, maar de zorg rondom het geneesmiddel wordt uitgehold. Voor u als klant betekent dit dat er min- der tijd is om u het gebruik goed uit te leggen, dat u vaker terug zult moeten komen om- dat geneesmiddelen niet op voorraad zijn, dat u langer zult moeten wachten, dat er min- der overleg is met uw arts. Maar ook dat er niet geïnves- teerd wordt in een (gezamen- lijk) computerprogramma en uw geneesmiddelgebruik min- der goed gecontroleerd wordt, zeker in geval van spoedeisen- de medicatie tijdens de avon- den en weekenden. De kans op ziekenhuisopname ten gevol- ge van verkeerd geneesmidde- lengebruik neemt toe. Dit is niet wat we willen. Ik zou zo graag trots willen blijven op de zorg rondom uw geneesmiddelengebruik. * Mieke van Hattum is apothe- ker. Haar apotheek Pelaenehof in Woerden won dit jaar voor voor de derde keer de FPZ- prijs (voor Farmaceutische Pa- tiëntenzorg), dit keer met het project ’lokaal corticostero- idengebruik voor eczeem bij kinderen’. ■ Apotheker Mieke van Hattum. EIGEN FOTO Man ’ziet’ kanker- signaal minder snel ■ Leerlin- gen van een ’high school’ in Johannes- burg, Zuid- Afrika, dra- genge- zichtsmas- kers sinds de Mexi- caanse griep daar weer aan het toene- men is. FOTO’S: EPA, PETER SCHOONEN ■ Viroloog prof. dr. A. Osterhaus dinsdag 22 september 2009 T13 074 255 9 255 - www.prescan.nl ® €998,- €1750,- Geldig t/m 30 september 2009 Nu voor Komt u samen? ik me gaan verdiepen in de is- lam. Daar hoorde voor mij een hoofddoek bij.” De Marokkaanse stichting Ibno Khaldoun, die een scha- kel tussen al- lochtonen en autochtonen wil vormen, besloot 2,5 jaar geleden de Poldermosli- maHoofd- doekbrigade op te richten met als doel moslimvrouwen een eerlijke kans te geven op stage- en arbeidsplaatsen. „De Commissie Gelijke Behande- ling is er om werkgevers voor de rechter te dagen. Wij willen geen invasie van hoofddoeken op de werkvloer, wel dat werk- gevers verder kijken dan een lapje stof. Op vrijwillige basis willen we in gesprek gaan met werkgevers en angst voor de hoofddoek wegnemen.” Nora el Jebli heeft inmid- dels een andere baan gevon- den als accountant. „Ik ben de enige in het pand waar 400 mensen werken met een hoofddoek, maar niemand heeft er ooit een vervelende opmerking over gemaakt. Ook mijn klanten niet. Dus zo kan het ook.” De Zilveren Hoofddoek is een prijs die jaarlijks gegeven zal worden aan een bedrijf dat zich verdienstelijk heeft ge- maakt voor de acceptatie van de hoofddoek. Dit jaar viel de eer toe aan su- permarktke- ten Dirk van den Broek. „Zij krijgen een exem- plaar met een gouden rand- je, want pas later hoorden wij dat de Dirk niet alleen veel caissières met een hoofddoek heeft werken, maar ook afde- lingsmanagers.” Dat blijkt bij veel bedrijven nog niet het geval. Want anno 2009 zijn werkende vrouwen die hun haar bedekken nog ze- ker niet overal ingeburgerd. „Er is nog veel angst voor vrou- wen met hoofddoekjes”, stelt Nora el Jebli. Zo ook bij het be- drijf waar ze solliciteerde. „Op het moment dat ik de kamer inliep voor de contractbespre- kingen, zag ik de manager be- denkelijk kijken naar mijn hoofddoek. Op basis van mijn cv en achternaam wist ze dat ik Marokkaanse van oorsprong was, maar blijkbaar was het niet in haar opgekomen dat ik een hoofddoek zou dragen. Ze zei: ’Excuseer me, maar ik moet even vijf minuten weg.’ Toen ze terugkwam, vertelde ze dat ze nét had vernomen dat de functie intern vervuld was.” Vooral hoogopgeleide, ge- sluierde moslima’s kampen met vooroordelen en vormen van discriminatie. „Hoofddoe- ken worden geassocieerd met onderdrukking van vrouwen en met terroristen. Natuurlijk zijn er rotte appels, maar het gros van de vrouwen draagt hem om persoonlijke rede- nen”, vertelt Nora die zes jaar geleden een hoofddoek ging dragen. „In een jaar tijd had ik twee keer een au- to-ongeluk en de laatste keer kwam ik zonder kleerscheuren uit de wagen die total loss was. Toen dacht ik: er moet meer zijn tussen hemel en aarde en ben „Hoofddoeken worden geassocieerd met onderdrukking van vrouwen” woensdag 25 februari 2009 T17 (Herinnering 27) „Vertellen opoe?” fleemde zij. „Ga weg!” zei opoe stug. Ze draaide haar stoel om, ze keek uit het raam en haar kleindochter zag slechts een rug waarop armoede, slo- ven, vernedering, pijn en woede zich manifesteerden. ,,Wilt u thee?” vroeg haar dochter. Dan knikte ze slechts. En als ze haar stoel daarna keer- de, keek ze over haar klein- dochter heen en zei niets. Voor opoe was ‘vroeger’ ta- boe. En haar man was taboe, en het leven van toen als we- duwe met een gezin. Want het Spoor gaf geen cent, ze begroeven haar man, maar daarmee was hun plicht wel gedaan. „’t Spoor?” vroeg zij dan. ,,Wat bedoelt u, ’t Spoor?” „Je opa is wachter ge- weest”, verklaarde haar moeder. „En toen, op een dag, in het winterse duister was dat, vergat hij een wis- sel. En dat werd zijn dood. In die tijd ging ’t volk ach- terom, maar op díé dag ver- schenen ze plotseling vóór: de politie, zijn baas, de pas- toor. Ze vertelden van pa, van jouw opa aan moe: dat hij dood was en dood was waardóór. En ze hadden een mand mee en daar lag hij in. Háár man en mijn vader: in delen. Sinds die tijd was mijn moeder mijn moeder niet meer: ze kon niets van de wereld meer velen en ver- loor op die dag ook de stra- lende lach, waarom vader haar ooit had getrouwd. Wasvrouw werd moeder, jouw opoe, m’n kind. Ze heeft altijd om vader ge- rouwd.” Geen cent kreeg ze mee van de baas van ’t Spoor. ’t Spoor heeft hem prachtig be- graven. Met paarden en koetsen, een mis en gezang. Maar moe heeft geen duit meer gekregen. Vijf kinde- ren had ze, de oudste was zes, de jongste was amper geboren. Maar daar maalden ze niet om, die lui van ’t Spoor. Die begrafenis viel ze al tegen, maar dat moesten ze wel voor het oog van het volk, voor de maten van pa, bij ’t Spoor. Die stonden daar rijen dik stil naast de kist. En die gingen nog rond met de pet. Maar ze waren als vader, zo arm als een rat, dus de opbrengst viel enigs- zins tegen. ,,Ze wílden wel geven, maar kónden niet meer. Ze moesten ook door met hun leven.” ,,Ze werd wasvrouw, m’n moeder, een moeizaam be- staan waarover ze liever niet praat. Ze kijkt niet graag te- rug. Het is achter de rug. Maar toch heeft ze ’t soms nog te kwaad.” (Herinnering van M.v.H.) Wilt u ook een herinnering delen? Schrijf of mail: Mari- anne Janssen, Postbus 376, 1000 EB Amsterdam of mjanssen@telegraaf.nl. Spoor DE SPECIAAL VOOR CLAUDIA STRÄTER ONTWORPEN COLLECTIE VAN HET DESIGNERSDUO SPIJKERS&SPIJKERS IS VERKRIJGBAAR IN EEN SELECTIE VAN DE CLAUDIA STRÄTER SHOPS. KIJK OP WWW.CLAUDIASTRATER.COM VOOR DE VERKOOPPUNTEN. Dinah´s KRUIDENTIPS DEZE WEEK… WALLEN Heeft u wel eens last van wallen? De Curaçaose Dinah Veeris heeft de op- lossing. Wekelijks beantwoordt zij op onze site een nieu- we lezersvraag. Ga naar www.tele- graaf.nl/vrouw voor het filmpje. Poldermoslima Hoofddoekbrigade voert actie Gesluierd op werk moet kunnen door DAPHNE VAN DIJK AMSTERDAM – „Ik had via de mail een sollicitatie lopen voor een hoge functie bij een bekend groot bedrijf. Ze schreven dat ze al een half jaar op zoek waren en dat ik op basis van mijn opleiding en werkervaring de perfecte kandidaat was. Ik hoefde alleen nog langs te komen voor de contractbesprekingen, maar werd afgewezen omdat ik mijn haar bedek”, vertelt Nora el Je- bli (31) van de Poldermoslima Hoofddoekbrigade, een organisa- tie die afgelopen weekeinde de Zilveren Hoofddoek uitreikte. ■ Nora el Jebli en Rabab Moultain van de Poldermoslima Hoofddoekbrigade. FOTO: DIJKSTRA Terreinwinst op arbeidsmarkt gaat verloren door JOLANDA JANSSEN AMSTERDAM – „Het is nog niet duidelijk wat voor invloed de recessie precies zal hebben op vrou- wen en op wat we voor hen doen”, zei minister Plas- terk (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) afgelopen maandagavond in Amsterdam tijdens de talkshow ’Hoe overleef ik de kredietcrisis?’ „Nog geen week geleden hoorden we hoe acuut de crisis gaat worden. Tot nu toe betreft het slechte nieuws vooral de sectoren waar vrouwen nau- welijks binnenkomen (trans- port, bouw en industrie) en raakt het vooral mannen. Vrouwen werken vooral in de zorg en het onderwijs en dat is relatief veilig. Maar crisis kan ook betekenen dat je allebei dóór moet werken, omdat je het anders niet redt. Het heeft gevolgen voor hoe je je leven inricht”, aldus minister Plas- terk tijdens de discussie geor- ganiseerd door vrouwenplat- form WOMEN Inc. „Er zal geen houden aan zijn”, voorspelt Michiel Ver- geer, hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Sta- tistiek. „Ook vrouwen, zowel autochtoon als allochtoon, zul- len klappen oplopen.” Vorige week werd in de Emancipatiemonitor 2008 nog gezegd dat het goed gaat met het opleidingsniveau en de ar- beidsparticipatie van vrou- wen en dat vooral Surinaamse vrouwen het heel goed doen op het gebied van de economi- sche zelfstandigheid. Vergeer: „Maar er is een behoorlijke dreiging dat de terreinwinst weer verloren gaat.” Vrouwen werken vaak met tijdelijke of flexibele contrac- ten of als uitzendkracht en hebben een minder sterke po- sitie op de arbeidsmarkt. Als het economisch slecht gaat, worden ook zij getroffen. Elvira Sweet, de stadsdeel- voorzitter van Amsterdam Zuidoost, die vorige week werd ’plat gebeld’ met de vraag of het nou echt zo goed ging met de Surinaamse vrou- wen, is ook niet erg optimis- tisch. „Het zijn vaak alleen- staande moeders met een laag inkomen. Verder is er veel sprake van huiselijk geweld en psychische problemen. Er is maar een klein duwtje nodig of het gaat bar slecht met deze mensen.” Achterstand „Vrouwen hébben al een achterstand op de arbeids- markt. En die kan nog verer- gerd worden door de krediet- crisis”, vult Naima Zefzani aan, marktpleinmanager van de Dienst Werk en Inkomen in Amsterdam, regio Zuidoost. „Maar er zijn nog tal van ge- bieden waar vrouwen de keus hebben, mits ze investeren in een opleiding. Ik zie te veel stilstand. Vrouwen die én niet werken én niets aan opleiding doen. Er zijn allerlei trajecten die mensen kunnen volgen en mogelijkheden voor opleiding en kinderopvang. En als je wilt werken, zijn er volop kan- sen. Als je goed bent en je af- spraken nakomt, waar ben je dan bang voor?” „Wat mij betreft komt de crisis als geroepen”, zegt Ma- rieke Henselmans, presenta- tor van ’Geen cent te makken’ en schrijfster van ’Crisis Checklist’. „Het dwingt men- sen weer naar hun geld te kij- ken. Mensen hebben geen overzicht meer en niets is zo leuk als greep op je eigen geld te hebben. Je kunnen redden, dat heeft iets. Het gaat om kie- zen, prioriteiten stellen, kij- ken wat voor jou belangrijk is. Iets minder hard werken, iets minder stress, iets minder geld: wat maakt het uit?” Positief Ook Esther-Mirjam Sent, hoogleraar economische theo- rie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, ziet positieve kan- ten aan de kredietcrisis. „De aanzet werd gegeven door de eigenschappen die je bij man- nen tegenkomt: overdreven ri- sico nemen, optimisme, heb- zucht. Overigens staan manne- lijke eigenschappen niet nood- zakelijk synoniem voor mannen: zet één excuus-Truus in de top en je ziet het bij haar ook”, aldus Sent. „In economisch stabiele tij- den zijn mannen beter in het inschatten van risico’s. In on- stabiele tijden vrouwen. Voor een goede balans heb je man- nen en vrouwen nodig. Dat blijkt ook uit keiharde cijfers. Bedrijven met meer vrouwen in de top doen het beter.” OOK VROUWEN HARD GETROFFEN DOOR CRISIS OOK VROUWEN HARD GETROFFEN DOOR CRISIS „Iets minder hard werken, iets minder stress, iets minder geld: wat maakt het uit?” FOTO: GETTY IMAGES ■ „De crisis dwingt mensen weer naar hun geld te kijken.” ’Man hoort rekening te betalen’ Vrouw draagt vieze bh Heeft reclame veel invloed op je kind? Uitslag Mening van de dag: STEM MEE: Ga naar www.telegraaf.nl/vrouw 82% NEE 18% JA ’Ik trek elke dag een schone onderbroek aan’ ’Ik vier verkleed en al carnaval’ lees op telegraaf.nl/vrouw Edwin Groeneveld (44) begint deze week als cfo van Conclusion. Hij ver- vangt daarmee Mark Vel- tink, die sinds 2005 verant- woordelijk was voor het finan- ciële beleid van deze zakelijke dienstverlener op het gebied van human ca- pital,commu- nicatie,organi- satie en techno- logie.Groene- veld heeft een brede achter- grond in de zakelijke dienstverlening. Hij begon zijn loopbaan bij Pricewa- terhouseCoopers. De laatste 12 jaar werkte hij bij Ordi- na, het meest recent als di- recteur Finance & Control. *** Frank Basters (37) is per direct benoemd tot Head of Perfomance & Style van Adidas Benelux. In deze nieuwe functie is hij ver- antwoordelijk voor het ge- helemarke- tingbeleid van zowel de sport- (Perfor- mance) als sportmode- afdeling (Style) van het merk in België, Ne- derland en Luxemburg. Basters werkt als sinds 2001 bij Adi- das. Hij begon zijn loopbaan bij het communicatiead- viesbureau Hill & Knowl- ton. *** Chris Husmann ( 42) is toegetreden tot de directie van Kuperus Effecten, in de functie van financieel di- recteur. Hij is tevens cfo van DCM Brokers. Eerder werkte Husmann bij ABN Amro en Rabo Securities. Zijn collega Marcel Riet- veld (42) is benoemd tot commercieel directeur van Kuperus Effecten. Ook hij vervult dezelfde functie bij DCM Brokers. Eerder werkte Rietveld bij ING, Eduard de Graaff en Rabo Securities. Hij gaat zich in zijn nieuwe job bezighou- den met het beheren van het vermogen en de verdere uitbouw van het particulie- re en professionele klanten- bestand. *** Het Mövenpick Hotel Amsterdam Ci- ty Centre heeft Tessa de Jong (40) aangesteld als salesdirec- teur. Zij heeft veel hotelerva- ring,voorname- lijk opgedaan in Nederland. De afgelopen tien jaar was zij werkzaam als salesmanager en later sales- en marketingdirecteur bij Martinair Partyservice, Landgoed Duin & Kruid- berg en tot voor kort voor �������� �������� ����������������������������������������������������������������� het recentelijk geopende Htel – Fully Serviced Apartments in Amsterdam. *** Fiscalist Marc Oos- tenbroek (29) is over- gestapt naar Greenberg Traurig. Hij is afkomstig van Deloit- te, waar hij sinds 2005 werkzaam was. Oosten- broek houdt zich voorna- melijk bezig met internatio- nale tax-planning en her- structureringen,tax-ac- counting en vennootschapsbelasting. *** Reinder Brummelman (51) wordt per 1 januari 2010 de nieuwe voorzitter van de raad van bestuur van ac- countancykantoor BDO. Hij volgt Martin van Roekel op, wiens tweede zit- tingstermijn eind decem- ber afloopt. Brummel- man is sinds 1995 part- ner-aandeel- houder bij BDO. Als controle- rend accountant werkte hij de afgelopen jaren voor zo- wel nationale als internatio- nale cliënten. • Tessa de Jong • Reinder Brummelman • Frank Basters • Marc Oostenbroek werkgevers, dat door Randstad expliciet was gevraagd eerlijke feedback op de presentatie van de deelnemers te geven. „Ik ge- loof dat ik nogal con- fronterend ben ge- weest”, zegt hij met gevoel voor under- statement. „Tegen een klein, wat ge- drongen meisje heb ik, wijzend op haar rommelige kleding, gezegd: Denk je dat ik je zo aanneem? Je ziet er niet uit. Dat klinkt hard. Maar het is wel de waarheid. Als je een baan wilt, moet je je passend naar de functie kleden. Kijk, ik ga ook wel eens een dag zonder strop- das naar het werk. Maar ik heb in mijn kantoor altijd een neu- ken met en presentaties voor verschillende interessante werkgevers, zoals IBM, KPN, de gemeente Den Haag en KPMG. Initiatiefnemer Robin van Barneveld van Randstad Se- arch & Selection legt uit: „Dit is een uniek programma dat re- cruitment met development combineert. Werkgevers kunnen ken- nismaken met hun eventueel toekomstige werknemers en zo invulling geven aan hun diversiteitsbe- leid. De pas af- gestudeerden kunnen op hun beurt niet alleen werken aan hun per- soonlijkeont- wikkeling, maar tegelij- kertijd ook de bedrijfscultuur bij diverse organisaties proe- ven.” Ido Shikma, directeur HR van IBM, is enthousiast over het ABC Programma. „Dit is een mooie aanvulling op ons ei- gen diversiteitsbeleid, vandaar dat we graag het project wilden mede financieren. Het legt de focus op o.a. hoogopgeleide al- lochtonen, een groep die steeds belangrijker wordt binnen de Nederlandse samenleving en economie. Wat mij persoonlijk erg goed beviel, was dat de op- zet van de training erg prak- tisch en zakelijk was. Dat past bij onze visie dat diversiteit goed is voor de business.” Shikma was vooral onder de indruk van de enorme gedre- venheid van de deelnemers. „Ik sprak een jongen die twee studies aan de UVA volgde en daarnaast ’s avonds op een taxi werkt. Die drang om meer te willen maken van je leven en bereid te zijn daarvoor keihard te werken, spreekt mij ontzet- tend aan. Zulke mensen, die willen investeren in hun werk en persoonlijke ontwikkeling, zijn bij IBM zeer welkom. In- middels hebben wij dan ook di- verse kandidaten uitgenodigd om te solliciteren naar een plek in ons Young Graduate Pro- gram.” Arbeidsmarkt Hij vervolgt: „W
tabloid. NB. Tarieven gebaseerd op zwart/wit advertenties * Voorpagina alléén Full-Colour af te nemen Telesport Weekeinde Reiskrant Verschijningsdagen ma di wo do vr za formaat Telesport Weekeinde Reiskrant Cebuco module 1/1 Volledige pagina 262 x 390 42.959 48.386 48.386 CD101V 1/4 Eenvierde spread 544 x 91 28.255 CS104VL 1/2 Halve pagina volledige breedte 262 x 190 23.866 26.881 26.881 CD102VL 1/2 Halve pagina blok staand 209 x 238 23.866 - 26.881 CD102BS 2/5 Tweevijfde volledige hoogte 103 x 390 19.093 - 21.505 CD205VS 1/3 Eenderde blok staand 156 x 238 15.911 17.921 17.921 CD103BS 2/7 Tweezevende blok staand 156 x 190 13.638 15.361 15.361 CD207BS 1/8 Eenachtste spread 544 x 46 - 14.113 14.113 CS108VL 1/4 Kwart pagina staand 103 x 238 11.933 13.441 13.441 CD104S 1/4 Kwart pagina blok 156 x 166 11.933 13.441 13.441 CD104B 1/4 Kwart pagina liggend 209 x 118 11.933 13.441 13.441 CD104L 1/4 Kwart pagina volledige breedte 262 x 94 11.933 13.441 13.441 CD104VL 1/5 Eenvijfde staand 103 x 190 9.368 10.551 10.551 CD105S 1/5 Eenvijfde blok liggend 156 x 118 9.368 10.551 10.551 CD105BL 1/7 Eenzevende blok liggend 156 x 90 6.892 7.763 7.763 CD107BL 1/8 Eenachtste blok staand 103 x 118 5.360 6.038 6.038 CD108BS 1/8 Eenachtste volledige breedte 262 x 46 5.360 6.038 6.038 CD108VL 1/10 Eentiende staand 50 x 190 5.190 5.846 5.846 CD110S 1/10 Eentiende blok liggend 103 x 94 5.190 5.846 5.846 CD110BL 1/10 Eentiende liggend 209 x 46 5.190 5.846 5.846 CD110L *1/13 Eendertiende volledige breedte 262 x 30 3.829 4.313 4.313 CD113VL 1/16 Eenzestiende liggend 103 x 58 2.961 3.335 3.335 CD116L 1/20 Eentwintigste staand 50 x 94 2.374 2.674 2.674 CD120S 1/20 Eentwintigste liggend 103 x 46 2.374 2.674 2.674 CD120L 1/32 Eentweeendertigste liggend 103 x 30 1.532 1.725 1.725 CD132L 1/40 Eenveertigste blok 50 x 50 1.276 1.438 1.438 CD140B *Corner voorpagina 103 x 94/2 5.190 5.846 5.846 CORNERAD Alberto Contador opnieuw sterkste op Curaçao MAANDAG 9 NOVEMBER 2009 Kampioensdroom duurt voort TWENTE SLAAT GAT 1965 SCHAATSEN Shani Davis deelt MOKERSLAG uit w eek ZATERDAG 19 DECEMBER 2009 einde + Alle TV-programma’s + Wie wint een eigen bed & breakfast? PAGINA 21 Ursul de Geer ’Geen interesse in BN’ers’ Prijzen winnen met de TELE-PUZZEL pagina 4 & 5 SUDOKU ]]]]]]]]] _________ 2 8 ]]]]]]]]] _________ 5 3 ]]]]]]]]] _________ 2 4 6 ]]]]]]]]] _________ 3 6 ]]]]]]]]] _________ 2 9 5 ]]]]]]]]] _________ 9 8 1 ]]]]]]]]] _________ 9 4 8 ]]]]]]]]] _________ 6 1 7 3 ]]]]]]]]] _________ 5 3 F.C. TWENTE 1-0 KRAMER zeker van VANCOUVER HOOFDROL TOIVONEN in college topvoetbal TRAINER TWENTE: ’Op kop staan geen garantie op een prijs’ Maak iedere dag kans op GRATIS EK tickets surf naar: www.conti.nl of www.Onsoranje.nl EVA JiNEK INTERVIEW BRIGHT COMMUNICATIONS Hét NIEUWSGEZICHT van 2010 ➤ zondag nederland 2, 20.30 uur Hulskamp Audiovisueel Toonaangevend in audiovisuele totaaloplossingen www.hulskamp.nl WWW.REISKRANT.NL Reiskrant ➤HUISKAMER IN DE ACHTERHOEK ➤ HEDWIGEPOLDER: NU NOG TE BEWANDELEN ➤ALL-INCLUSIVE: OPSCHEPPEN MAAR! ➤TREIN NAAR DE TOEKOMST? ■ De BRITSE KUST weer in de lift PAGINA TS11 ➤ Nationale parken ➤ Veilig rijden ➤ Camper van de toekomst met de camper ■ Onverwacht MALEISIË WANT TO REACH THE TOP? ■ Maleisië voorBLACKBERRY SMARTPHONES, HELPING YOU TO GET THERE. http://eu.blackberry.com/dut/ het gezin BLACKBERRY® PAGINA PEARL SERIES TS3SMARTPHONES Where to purchase your BlackBerry® Pearl smartphone : www.hi.nl/hiwinkels www.vodafone.nl/blackberry www.phonehouse.nl ■ Stedentrip: Hip ISTANBOEL PAGINA TS14 © 2008 Research In Motion Limited. All rights reserved. BlackBerry®, RIM®, Research In Motion®, SureType® and related trademarks, names and logos are the property of Research In Motion Limited and are registered and/or used in the U.S. and countries around the world. Emailen Bellen Surfen Agenda checken Foto's maken Films bekijken 7 | TARIEFBROCHURE 2010
Change language