JG 18 nr 1 - Reynaertgenootschap

48
Ook de wolf is in de Rond den heerd-verhalen een domme en agressieve Beotiër.
In jaargang 21, nummer 14, p. 110 staat het verhaal van De wolf op schole afgedrukt.
Een geleerde aap zal het dierenras ‘herschaven’. Hij sticht ‘een schole van
philosophie’. Dat zint de wolf wel. Men is immers nooit te oud om te leren, oordeelt
hij. De aap heeft het dan uitvoerig over matigheid: ‘daarvoor is elk geschapen’, proclameert
hij stellig.’Hoor! Hoor!, zei Wolf tot Bruin den Beer: Hij spreekt over schapen,
‘t andere is maar pruts voor mij … Philosophie is schapen eten.’ En ook de
andere dieren spraken zo en trokken met die wijsheid weer naar huis. De auteur
(M.V.) wijst erop dat heel wat mensen zoals de wolf redeneren. Wat hen niet baat,
verstaan ze niet. ‘De wijsheid dat is: elk zijn bate. Dat is nu de averechtse leer.’ Wij
moeten aan Isegrim in het klooster denken. Hij wordt er door Reynaert ingepraat,
maar kan er niet aarden omdat hij vooral goedgevulde tafels verwachtte.
Een tweede wolvenverhaal werd ontleend aan G.E. Lessing (jaargang 25, nummer
17, p. 142-143): De geschiedenisse van den ouden wolf. Een wolf wil, nu hij
oud is geworden, vrede sluiten met de schapers. Aan de dichtstbijzijnde zegt hij: gij
ziet mij als moordenaar, maar ik doodde alleen uw schapen als ik honger had.
Bevrijd me van de honger en als ik mijn buikje vol heb, laat ik uw schapen met rust.
Maar hij wordt weggejaagd. Geef mij zes schapen per jaar, vraagt hij aan de tweede,
en als die dat te veel vindt, is hij tevreden met vijf … zelfs met vier … Maar ook
deze schaper jaagt hem weg. Bij de derde is hij al tevreden met één schaap per
jaar, maar hij wordt uitgelachen. Ge zijt te laat, ‘oude Isegrim’, smaalt hij, uw tanden
zijn afgesleten. De dreiging dat die nog scherp genoeg zijn om een lammeken te
doden helpt niet. De vierde schaper is zijn hond verloren en de wolf wil die vervangen.
Maar ook hier vangt hij bot. Aan de vijfde zegt hij tevreden te zijn met een dood
schaap. Hij krijgt als antwoord: ‘Houd uw muile, noch levende noch dode.’ Aan de
zesde wil hij zijn vel schenken als hij sterft, maar die wil zo lang niet wachten. De
wolf is woedend van machteloosheid, maar van honger wil hij niet sterven. Hij
breekt in huizen in en stormt af op kinderen tot een schaper hem doodslaat. ‘Dan
sprak de wijste onder hen: ‘Wij hadden algelijk onrecht van den ouden baanstroper
op zijn uiterste te brengen en hem alle middel van beternisse, hoe late en hoe
gedwongen hij ook was, te ontnemen’. In een voetnoot wordt de vraag gesteld of de
wolf hier niet voor de vierde stand staat (vgl. Tiecelijn, 2003, p. 168-173).
V. Lefere heeft het in de laatste jaargang, blad 17, p. 155-156 over De strijd om
de voorrang onder de dieren. In vier fabelen (of hoe de leeuw koning der dieren
werd). Ook dit verhaal is ontleend aan Lessing. In de eerste fabel stelt het paard
voor naar de mensen te gaan om te bepalen wie de belangrijkste is onder de dieren.
Mol en waterrat verzetten zich en de ezel vindt dat de mens geen verstand
genoeg heeft. Toch wordt in de tweede fabel de mens als rechter gekozen, maar de
leeuw wil nog een woordje zeggen: ‘Volgens welken regel zult gij onze wereld oordelen’.
De mens antwoordt: ‘Volgens uwen meerdere of mindere nuttigheid ter mijnen
opzichte.’ Dat vindt de leeuw spijtig, want hij ziet de ezel boven hem verheven.
‘Pak u voort’, brult hij. In de derde fabel triomferen mol en waterrat. Zij wijzen het
paard terecht: ‘De leeuw peinst gelijk wij’. ‘Maar om grondiger redens dan gij’, zei
de leeuw. En in de vierde fabel spreekt hij verder: ‘Na rijp overleg is de strijd om den
voorrang volgens mij van het minste nut niet. Houdt mij voor den besten of voor den
slechtsten, ‘t is mij al eender.’ En zo dachten ook de wijze olifant, de dappere tijger,
‘de diepdenkende beer’, de ‘slimme vos’ en ‘het edele peerd’, ‘kortom al dezen die
hunne weerde voelden of geloofden te gevoelen, waren ‘t eens met den leeuw’.
Alleen de aap en de ezel morren.
Tiecelijn, 18, 2005