JG 18 nr 1 - Reynaertgenootschap

41
Duclos, een knap organisator, neemt het hoofdredacteurschap over; Gezelle zal
alleen sporadisch nog bijdragen leveren (correspondentie en gedichten). Bovendien
zat hij toen in een van de moeilijkste periodes van zijn leven: ziekte, laster en schandalen
omwille van ene Lady Smith die zijn argeloosheid duchtig uitbuitte en daar
bovenop nog een pak bisschoppelijke kritiek.
Rond den heerd overleefde 25 jaargangen. De laatste jaargang echter liep over
twaalf jaar (1890-1902). Er waren toen nog een handvol abonnees.
Gezelle als gelegenheidshertaler
Na dit overzicht speuren wij naar de vos bij den heerd. In de vijfde jaargang nummer
28 (1869-1870) vinden wij op p. 222 een opmerkelijk artikeltje dat Gezelle naar
eigen bewering pleegde naar aanleiding van ‘een gevonden prent’: Schalke Rein
voor de vierschaar (afb. 2). De titel luidt: Reintje Rond den heerd. Alhoewel vrij kort
en van weinig commentaar voorzien, lijkt het mij toch een zeer belangrijke ‘vondst’
omdat wij er nagenoeg zeker van mogen zijn dat Gezelle zelf hierin een 35-tal verzen
uit het Comburgse handschrift in zijn ‘beschaafd’ West-Vlaams heeft hertaald.
Hij zit de oorspronkelijke tekst zo dicht op de hielen dat de lezer echt de indruk krijgt
de Middelnederlandse tekst te lezen. Ik citeer Gezelles integraal tekstfragment en
plaats het naast de Comburgse tekst in de tekstuitgave van Jan Frans Willems uit
1850.
Gezelle Comburgse hs.
‘Het was in eenen Cinxendage, Het was in enen sinxendage
Dat beide bosche ende hage Dat beide bosch ende hage
Met groenen looveren waren bevaân; Met groenen loveren waren bevaen.
Nobel de Koning hadde gedaan Nobel die coninc hadde gedaen
Zijn hof kraiieren overal …’ Sijn hof craieren over al, (41-45)
Na het citaat vervolgt Gezelle:
‘Alzo begint het oud Vlaamsch verdichtsel van Reinaerd de Vos, dat zoo menig duizende
malen onze voorouders Rond den heerd verlustigd en beleerd heeft. Ic hebbe
er onlangs twee drie oude prenten uit terug gevonden, en, voor zooveel zij nog
prentbaar zijn geve ik er vandage eene van, met de aansprake ten deele van den
schalken Rein, die voor de vierschare gedagvaard en ten oordeele staat.’
Hij spreekt:
‘God, die alle ding ‘God, die alle dinc
Gebood, hij geve u, Koning, Heere, Geboot, hi geve u, coninc here,
Lange blijdschap ende eere. Lange bliscap ende ere.
Ik groete u, Koning, ende hebbe’s recht: Ic groet u, coninc, ende hebbes recht!
‘n Hadde nooit Koning eenen knecht En hadde nie coninc enen knecht
Zoo getrouwe jegens hem So getrouwe jegen hem,
Als ik ooit was ende bem. Als ic oit was ende bem. (1774-1780)
‘Koning Lioen, ‘Coninc lioen,
Wie twijfelt des, gij ne moget doen Wien twifelt des, gine moget doen
Tiecelijn, 18, 2005