JG 18 nr 1 - Reynaertgenootschap

eerste plaats: ‘Izengrims monnikworden in het klooster Elmare bij Oostburg’. Verder
haalde hij ‘Hoeckenbroek, recht aan den Dam’ aan en verklaart: ‘gelijk het broek of
lage gedeelte van Houke werkelijk tusschen Damm en Sluis ligt’. Minder duidelijk
is waarom door hem ‘Hulsterloo vermeld wordt, in ‘t Oostende van Vlaenderen, als
eene zoo groote wildernis, dat men er in zes maanden geen schepsel ontmoette en
meer dergelijken’. 38 Het zou kunnen dat Dresselhuis ‘t Oostende interpreteerde als
het Brugse Oostvrije zelf of het oostelijk gebied van het Oostvrije. In het laatstgenoemde
gebied lagen in de Middeleeuwen nogal wat wilde gronden, zandverstuivingen
en bossen, ‘eene zoo groote wildernis’ dus.
De Sluise hoofdonderwijzer, lexicograaf en archivaris-historicus Johan Hendrik
van Dale (1836-1872) heeft zich merkwaardig genoeg nauwelijks met de Reynaert
beziggehouden, ondanks zijn brede belangstelling voor de Middelnederlandse taalen
letterkunde en zijn regionaal-historische publicaties op dat gebied. Hij was, in
tegenstelling tot zijn gewoonte, heel wat minder terughoudend dan Dresselhuis en
twijfelde niet aan de kandidatuur. ‘Willem Utenhove, priester van Aardenburg vervaardigde
omstreeks 1170 het tweede der boeken van den Reinaert de Vos, het tot
heden ten dage beroemde dieren-epos’, schreef hij in zijn Mentet Haykens.
Historische Kronijk van het Oost-Vrije (1854). 39 En in het artikel Fragment van een
onuitgegeven rijmwerk uit de eerste helft der XIVde eeuw (1856) verklaarde hij dat
hij ‘eenige tijd geleden de oude archieven der in vroeger eeuw zoo gewigtige en
welvarende handelstad bezocht, waar eenmaal Willem Utenhove, een priester van
goeden love zijn wereldberoemde Reinaert vervaardigde’. 40
De historisch publicist Frederik Nagtglas (1821-1902) besteedde in zijn
Levensberichten van Zeeuwen (1893) eveneens aandacht aan Utenhove en was
ook al minder voorzichtig dan Dresselhuis, ondanks de in zijn tijd verder gevorderde
kennis van het Middelnederlands en de Middelnederlandse literatuurgeschiedenis.
Volgens hem stamde Utenhove
uit het geslacht van denzelfden naam[,] reeds in de twaalfde eeuw
te Gent in aanzien. Door bijna alle schrijvers die over den Reinaert
gehandeld hebben, is Utenhove ter sprake gebracht en aangetoond,
dat dit beroemde geschrift in de omstreken van Aardenburg
oorspronkelijk zou zijn.
Zijn besluit is behoedzamer: ‘Maar [met] dat al is er over zijn persoon en werken nog
niet veel licht verspreid’. 41
Aardenburgse historici (1854-1892)
26
De Aardenburgse schrijver en gemeentearchivaris Gerrit Pieter Roos (1822-1893)
heeft zich vanaf het eind jaren 1850 gedurende bijna vier decennia intensief met
‘eene studie over de topografie van deze perel der Mnl. letterkunde’ beziggehouden.
‘Hij had er’, zei hij,
ook eenig regt toe: Het noorden van Vlaanderen bewonend, was
mij van der jeugd af de Reinaert der blaauwe bibliotheek en de
beschrijving van Willems bekend; wij Zeeuwsche Vlamingen lezen
in de regel vlot weg de fabel. Daarbij komt dat ik in Aardenburg
Tiecelijn, 18, 2005