JG 18 nr 1 - Reynaertgenootschap

Onder de trouwste medestanders van Willems moet in de eerste plaats de letterkundige,
medicus en politicus Ferdinand Augustijn Snellaert (1806-1872) genoemd
worden. Dat blijkt onder meer uit het feit dat hij de heruitgave van de Reynaerteditie
van Willems verzorgde, vier jaar na diens dood (1850). 18 Twee jaar na het verschijnen
van de eerste druk (1838) had Snellaert er al blijk van gegeven hoe hoog hij
Willems’ opvatting in Reynaertaangelegenheden achtte. In dat jaar verscheen zijn
Verhandeling over de Nederlandsche dichtkunst in België sedert hare eerste
opkomst tot aen de dood van Albert en Isabella. Daarin schrijft hij in navolging van
zijn vriend de Reinaert ‘toe aen Willem Utenhove, priester te Aardenburg, die in het
midden der dertiende eeuw leefde. Dit alles en ons recht (...) heeft hy [dat wil zeggen
Willems] op eenen hem waerdige wyze uiteengezet.’ 19
Ook Constant A. Serrure (1835-1898), de zoon van de Gentse hoogleraar en rijksarchivaris
Constant Philips Serrure, zag weinig bezwaren in Willems’ toeschrijving.
In zijn Geschiedenis der Nederlandsche en Fransche letterkunde in het graefschap
Vlaenderen, van de vroegste tijden tot aen het einde der regering van het huis van
Burgondië (1855) vraagt hij zich af:
Edoch wie was nu de voorzetter van den Reinaert? Een
Westvlaming: dit blykt genoegzaam uit den tongval die in beide
afschriften doorstraelt en ook nog uit byzondere uitdrukkingen.
Doch moet men in hem, zoals Willems en Snellaert het doen vermoeden,
zekeren priester van Aerdenburg hervinden, die zoo wy
uit Maerlants Naturen Bloeme lezen, eenen Bestiaris of Natuerlyke
Geschiedenis der dieren vervaardigde?
En na de tekstpassage van Maerlant over Utenhove vervolgt hij met een bijna letterlijk
citaat van Willems:
Het vermelden van het schier onbekende Hoeckenbroek (...) in de
nabijheid van Aerdenburg gelegen, mitsgaders het plaatsen van
zeker voorval op eenen dyk (...) doen toch wel eens aen hem denken.
20
De taalkundige en historicus jonkheer Philip Marie Blommaert (1809-1871) noemt
Willem die Madoc maecte als eerste Gentse schrijver in zijn De Nederduitsche
schryvers van Gent (1861). ‘Willems denkt (...) dat deze geen ander is dan Willem
Utenhove, een priester van Aardenburg’, een opvatting die ook hijzelf onderschrijft.
Blommaert is overigens van mening dat de Aardenburger verwant was aan de
Gentse Utenhoves. 21
Vroege steun van elders (1837-1838)
23
De Aardenburgse Reynaerttraditie, ontstaan in Amsterdam en ‘bekend gemaakt’ in
Eeklo, werd rond het midden van de negentiende eeuw dus vooral vanuit Gent uitgedragen.
Toch was het meer dan een plaatselijke aangelegenheid. De faam van
de genoemde taalkundigen beperkte zich immers niet tot de lokale en zelfs nationale
(taal)geschiedwetenschap, maar vond ook weerklank daarbuiten.
Tiecelijn, 18, 2005