Bestand (1.7 MB) - VVOG

G1141N_2008
Jean-Marc Minon
We bespreken de plaats van foetale RhD-genotypering op
plasma van de moeder gekoppeld aan echodopplermeting van
de maximale systolische snelheid in de arteria cerebri media
(PSV-ACM) als directe indicator van foetale anemie bij de
aanpak van hemolytische ziekte van de pasgeborene en de
foetus (HZPF).
Bij resusnegatieve vrouwen kan steeds een foetale RhDgenotypering
op bloed van de moeder worden aangevraagd
voor een beter gerichte verloskundige follow-up en profylaxe
met anti-D-immunoglobulines (RhIg). De systematische
preventie na 28 weken zwangerschap en het tijdschema voor
opsporing van onregelmatige agglutinines (OOA) worden
herzien in het licht van foetale RhD-genotypering.
Inleiding
Het D-antigeen (D of RhD) is het meest immunogene en dus belangrijkste
erytrocytaire antigeen van het resussysteem. Gezien
die immunogeniciteit is het D-antigeen naast het ABO-systeem
het enige antigeen waarvoor een primaire preventie wordt gegeven
bij transfusie van labiele bloedproducten (waarbij rekening
wordt gehouden met het D-isofenotype) en bij een zwangerschap
(door injectie van anti-D-immunoglobuline, RhIg).
tijdens de zwangerschap, een speciale ‘transfusiesituatie’, bedroeg
het risico op allo-immunisatie tegen D voor het tijdperk
van profylaxe met RhIg 13%, als een resusnegatieve (D-) moeder
een resuspositieve (D+) baby ter wereld bracht (1).
Ondanks een veralgemeende preventie met RhIg blijft anti-Dallo-immunisatie
de frequentste en ernstigste oorzaak van hemolytische
ziekte bij de foetus en de pasgeborene (2). Een ernstige
HZPF wordt gedefinieerd als noodzaak tot transfusie in utero of bij
de geboorte. In frankrijk en Nederland bedraagt de incidentie van
HZPF door anti-D-allo-immunisatie bijna 1 op de 1.000 geboortes
(0,09% vrouwen/jaar) (3, 4).
Een HZPF ontstaat als rode bloedcellen van het kind een antigeen
dragen waar de moeder antilichamen tegen heeft. Bij anti-D-allo-
Foetale RhD-genotypering
op plasma van de moeder en
klinische toepassingen
Jean-Marc Minon 1 , Maria Retz 2 , Jean-Pierre Schaaps 3 , Jean-Marc Senterre 1 ,
Vincent Bours 4 , Jean-Michel Foidart 3
1. Dienst Klinische biologie, CHR de la Citadelle, Liège
2. Dienst Gynaecologie-Verloskunde, CHR de la Citadelle, Liège, ULg
3. Afdeling Gynaecologie-Verloskunde, CHR de la Citadelle, Liège, ULg
4. Centrum voor genetica, CHU de Liège, ULg
Ke y w o r d s: alloimmunization a n t i-d – f o e ta l r h d genotype – h a e m o l y t i c disease
o f t h e f o e t u s a n d n e w b o r n – a n t i-d prophylaxis
147
GUNAIKEIA - Vol 14 nr 5 - 2009
immunisatie is het dus belangrijk om de resusgroep van de foetus
te bepalen.
Het bloed van de moeder blijkt vrij foetaal DNA te bevatten. Daardoor
is het nu mogelijk het foetale RhD-gen op te sporen in het
plasma van de moeder. Die techniek wordt sinds november 2002
in de klinische routine in ons laboratorium uitgevoerd bij het beleid
bij resusnegatieve vrouwen (5).
Foetale RhD-genotypering op
plasma van de moeder
Die nieuwe techniek van bepaling van het foetale RhD-statuut
stoelt op drie belangrijke elementen:
– aanwezigheid van vrij foetaal DNA in het plasma van de
moeder;
– aanwezigheid van het gezochte gen in het foetale genoom
en afwezigheid ervan in het genoom van de moeder: als
het plasma van een resusnegatieve zwangere vrouw (die dus
zelf het D-gen niet bevat) sequenties van het RhD-gen bevat,
wijst dat dus op een resuspositieve foetus. Belangrijk om te
onthouden is dat het RhD-genotype van de foetus kan worden
bepaald door middel van moleculaire biologie, ongeacht
de bron van het foetale DNA. Het verkregen genotype wordt
dan gebruikt om het uitgedrukte RhD-fenotype (het foetale
RhD-statuut) te voorspellen;
– de gevoeligheid en de specificiteit van realtime PCRtechnieken
(polymerase chain reaction) (t-PCR): zijn hoger
dan die van de klassieke amplificatietechnieken, waarbij de
detectie met elektroforese gebeurt. Met t-PCR kunnen zeer
kleine hoeveelheden foetaal DNA (van de ordegrootte van
pg/ml) in het plasma van de moeder worden onderzocht.
Zoals bij elke diagnostische test moet rekening worden gehouden
met de gevoeligheid (foutnegatieve uitkomsten) en de specificiteit
(foutpositieve uitkomsten).