1961 BRABANTS HEEM JAARGANG 13 (XIII) - Hops-research.org

KRONIEK
OPGRAVINGEN TE ESCH
Op 8 mei is een aanvang gemaakt met werkzaamheden die ten doel hadden het op
22 november 1960 aan de Haarense weg ontdekte Romeinse tumulusgraf in zijn geheel
uit de grond te lichten en naar Amersfoort te vervoeren. Een en ander is vooral zo
groots opgezet om een poging te wagen een dergelijk monument volgens de beste
methoden en onder de meest gunstige omstandigheden te onderzoeken. Naar het zich
laat aanzien betreft het hier wederom een rijkelijk van bijgiften voorziene begraving,
de zevende die sinds 1950 te Esch is ontdekt. De graf kuil van graf 7 heeft een'bekisting
gehad die 3.70 m lang en 2.80 m breed is geweest (zie ook Nieuws-bulletin 1960, kol.
*269 v. en id. 1961, kol. *37 v.).
De „operatie zevende graf Esch" is uitgevoerd door een groep militairen van het
Depot Genietroepen, Koning Willem 1-kazerne te 's-Hertogenbosch. Speciaal materiaal
was ter beschikking gesteld door de directie van Verolme Scheepswerf Heusden N.V.
Verder is op ruime schaal medewerking verleend door de Cavalerie Rij- en Tractieschool
te Eindhoven, door 140 Technische Dienst, Voertuigen Distributie Compagnie e
Soesterberg en - in verband met de plotseling vereiste bronbemaling - de fa. P. J. de
Vet & Zonen te Mill.
Op donderdag 18 mei kon met behulp van een centurion-recovery een 14 mm dikke
stalen plaat worden getrokken onder het intussen in een stalen bekisting verpakte graf.
45
M.

Nadat plaat en bekisting aan elkaar waren gelast en de nodige onderslagbalken waren
aangebracht, werd het geheel op vrijdag 26 mei door twee 20-tons-kranen op een
tanktransporter geladen. In de vroege morgen van 27 mei is het graf te Amersfoort
gearriveerd en ondergebracht in een garage van de Gemeentelijke Reinigings- en Ontsmettingsdienst.
Het ligt in de bedoeling met het onderzoek te beginnen tegen het
midden van de maand juni. R.O.B., AMERSFOORT (J. E. BOGAERS).
OPGRAVINGEN TE HOOGELOON
In de week van 20 tot 25 maart werd te Hoogeloon (Vossenbussel) een onderzoek
ingesteld naar de mogelijke voortzetting van een merovingisch grafveld, dat ± 1930
bij de aanleg van de weg naar Gasteren grotendeels werd vernield door een zandafgraving.
Het huidige onderzoek is zeer negatief uitgevallen. Slechts enige totaal doorgraven
grafkuilen werden waargenomen. In de vulling van de gestoorde graven werden nog een
paar scherven 'met radstempelversiering, enige spijkers en een stukje brons gevonden.
Waarschijnlijk is bij dit onderzoek de grens van het grafveld bereikt.
De ruim één meter dikke cultuurlaag die eerst verwijderd moest worden, maakte het
verdere onderzoek zo kostbaar, dat geen verdere zoeksleuven werden gegraven.
Het onderzoek gebeurde namens het Provinciaal Genootschap te 's-Hertogenbosch.
G. BEEX
UIT DE KRINGEN
De Kring „Barthold van Heessel" hield zijn jaarvergadering op 21 maart in café van Bracht.
Na de jaarverslagen en de bestuursverkiezing gaf de voorzitter N. v. Gameren een vervolg
op zijn spreekbeurt van 1960: Hoe oud is Aarle-Rixtel? Tijdens de pauze werd
worstebrood met koffie geserveerd.
De Kring „Beek en Donk" vergaderde op 23 maart in café Heesakkers. Pater Wiro
Heesters sprak aan de hand van zijn prachtige kleurendia's over Het Brabantse landschap
en Brabantse boerderijen, welke voordracht door de talrijke aanwezigen met grote
belangstelling gevolgd werd.
De Kring „Boxtel" nodigde de leden'uit tot een bijeenkomst op 27 maart in hotel Bekkers.
Pastoor V. Tilman hield een lezing over Het ontstaan van de religieuze congregaties -
zusters, fraters, broeders - in de provincie Noord-Brabant in de eerste helft van de
vorige eeuw. Op Palmzondag 26 maart trok de door de Kring georganiseerde Palmpaasoptocht
weer door de Boxtelse straten. Ieder jaar wordt de deelneming groter: nu
trokken 210 kinde'ren naar de Markt, waar ze bij het stadhuis getrakteerd werden. Aan
burgemeester en pastoors werden extra grote haantje-pik's aangeboden. Het gebruik
van de Boxtelse „palmstokken" vertoont er een gezonde opbloei.
De Kring „Breda" hield zijn algemene ledenvergadering in de leeszaal van het Gemeentearchief
op 21 april, 't Jaaroverzicht van de voorzitter werd gevolgd door de jaarverslagen
van secret, en penningm. en de bestuursverkiezing. Voorz. drs. F. A. Brekelmans hield
na de pauze een causerie over de films en mikro-films in het Bredase archief aanwezig.
Enkele micro-films werden met een mikroyist geprojecteerd.
De Kring „Budel en Maarhee^e" zond geen convocatie redactie voor de aan de spreekbeurt
van drs. W. Knippenberg, die - naar hij ons mededeelde - op 19 april voor de Kring
optrad met een onderwerp over vogels.
De Kring „De Heerlijkheid Oirscbot" vergaderde in hotel de Zwaan op 2 maart. A. v.
Breugel hield zijn bekende spreekbeurt over het werk van Bern. v. Dam, met lichtbeelden.
Op 21 maart kwam de weer tot volle leven gekomen Kring bijeen, terzelfder plaatse, om
te luisteren naar Th. van Woerkum, die op de hem eigen wijze vertelde over Dorps-
. typen. De jaarvergadering ging door op 26 april in de Zwaan. Jaarverslagen, bestuursverkiezing
werden gevolgd door besprekingen over excursie en tentoonstelling. Een
46

milde gever trakteerde op koffie en worstebrood. Als punt 8 vermeldde de agenda:
Enige Oirschotse oudheden.
De Kring „De Kommanderij Centert" kwam bijeen op 22 maart in hotel De Keizer. Ook
hier trad als spreker op A. v. Breugel over Leven en werk van Bern. v., Dam. Men
heeft het plan een excursie naar Leuven te maken. De voorz. M. v. d. Velden beval het
werk over de gesch. van Gemert van de oud-secret, van de Kring, Martien van der Wijst,
terecht warm aan. Het bekende gerestaureerde schild „De vlucht naar Egypte" zal door
tussenkomst van de Kring in de gevel van het huis van Egelmeers geplaatst worden.
De voorz. deelde nog mede, dat door Monumentenzorg reeds is begonnen met de
restauratie van de Esdonkse kapel.
De Kring „De Peppels" van het St. Elisabeth-ziekenhuis te Tilburg bewonderde de
films van E. Hoppenbrouwers handelend over Flora en Fauna in Brabants land, na een
inleiding over het natuurjaar met onderbreking voor het luisteren naar vogelgeluiden
en het bekijken van enkele preparaten en dia's; op 15 maart.
De Kring „De vyer heertghangen" te Goirle vergaderde 20 april in café Hof van Holland.
De voornaamste bespreking gold de rechten en plichten i. v.m. de aankoop van het pand,
Nieuwe Rielseweg 7, waarvan de Kring eigenaar is geworden l Dat is wel een primeur in
de heemkundige kringen.
De Kring „Jan uten Houte" hield zijn vergadering op 24 april. P. Tempelaars deed mededelingen
over een aarden kan, gevonden bij de Cambrinus Brouwerij; er werd besloten
een fietstocht te organiseren naar de kapel op Gageldonk onder Princebeek, in de maand
mei.
De Kring „Peelland" kwam bijeen voor zijn jaarvergadering op 20 maart in café Drouen,
waaraan een Brabantse koffietafel voorafging. Vele leden namen er aan deel. Na jaarverslagen,
bestuursverkiezing en bespreking statutenwijziging vertoonde M. Sijbers
zijn Brabants Prentenboek.
De Kring „Uden" hield een bijeenkomst op 15 maart in hotel v. d. Berg. de Groot sprak
over Uden vijf eeuwen geleden. Het bestuur legde enige nieuwe plannen voor om het
onderzoek naar het Udense verleden te stimuleren. Een werkgroep voor onderzoek
naar oude gebruiken is reeds opgericht. Op 20 april vergaderde de Kring ter zelfder
plaatse: A. v. Breugel sprak over Het werk van Bernard van Dam.
De Kring „Weerderhee?n" te Valkenswaard had voor 15 maart K. Vermeeren uitgenodigd
om een spreekbeurt te verzorgen over Vincent van Gpgh.
Met gansen trott XI nr. 3-4: p. Raymundus v. Kessel, Manden en mandenmakers; ir.
L. A. L. M. Lobach, De ruilverkaveling Heusden-Vlij men en de Grontmij; LUC, Ontwikkeling
aan de rand; B. W. v. Schijndel, De Vlijmense-Nieuwkuykse van Amelroy's
en hun recht op de stichtingen van Hester van Grinsven; Red., Bij een gouden jubilé
(van A. v. d. Meerendonk); A. Frenken, Nog een oude kalender der St. Clemenskerk te
Baardwijk; drs. F. v. d. Hout - H. v. Hest - G. Wetzer, Het gewestelijk arbeidsbureau
in het algemeen en in het bijzonder in onze eigen omgeving; F. Smulders, Giersbergen.
De Kleine Meierij XIV nr. 5: Jos J. de Kort, Hoe Vught eertijds aan zijn twee kerken
kan gekomen zijn; F. Smulders, Pudenhof te Vucht; M. v. lersel, De Vriesdonk;
F. Smulders, Nog iets over de Vriesdonk. Nr. 6: M. v. lersel, De leerlooierij; F. Smulders,
Nog meer over de Vriesdonk; id., Pusenhout te Vucht; id., Een huis bij de Zwarte
Leeuw te Helvoort; id., Toponymie van Udenhout.
Mededelingenblad Peelland 1961 nr. 4: J. Heeren, Is uw familie van Helmondse afkomst?
C. v. Bokhoven, De dienstdoende schutterij van Helmond.
Udense Sprokkelingen nr. 2: Heemkundige publicaties over Uden (bibliografie), Nr. 3:
G. v. d. Ven, Naar een heemkundige bibliotheek; P. de Groot, Uit de geschiedenis
van Bedaf.
47

G. D. van der Heide, Speurtocht naar onze voorouders. N. V. Uitgever A. Roelofs
van Goor. Amersfoort (1961). f 14,75.
De bedoeling van de auteur van dit boek is om de lezer, „een indruk te geven van de ontwikkeling
van de prehistorische beschavingen en van de ingewikkelde problemen van de
in dit gebied.gaande en komende mens". Aldus op blz. 6. Als geïnteresseerde leek zet men
zich tot het lezen van het werk en men verwacht een prettig en leesbaar geschreven overzicht
onder ogen te krijgen van „de prehistorie van het lage westen", zoals de ondertitel
luidt. Er zijn de laatste jaren veel populair-wetenschappelijke boeken op het terrein der
archeologie in binnen- en buitenland verschenen en vergelijking dringt zich dus op.
Hoe luidt het oordeel na beëindiging der lectuur? De schrijver is er zeker in geslaagd om
de lezer er van te overtuigen, hoe boeiend het vak der archeologie kan zijn, hoe moeizaam
de weg tot een ordentelijke opbouw der prehistorie is en dat de speurtocht telkens
nieuwe perspectieven zal openen. Na een uiteenzetting over de archeologische belangstelling
in ons land en een hoofdstuk over de opgraving zelf, het conserveren der objecten
en de dateringsmogelijkheden begint het eigenlijke verhaal der prehistorie vanaf de
periode der Ijstijden via de Bronstijd naar de Ijzertijd, waarbij hij zich strikt houdt aan
de definitie: de prehistorie is de historische periode zonder geschreven bronnen. De
Romeinse archeologie komt in het boek dus niet aan bod. Hoofdstukken over bewaring
van oudheidkundige vondsten en de documentatie ervan besluiten het werk. Voor de
lezer die er zelf op uit wil trekken, heeft hij enkele tochten langs prehistorische monumenten
ontworpen; voor de niet-deskundige tenslotte een zeer bruikbare en uitvoerige lijst:
Verklaring van archeologische termen.
Men ziet: een boek, dat dus uitstekende diensten kan bewijzen voor een eerste oriëntatie
in het vak. Het is echter jammer, dat het zeer vlak van stijl is en dat in dit opzicht de tekst
niet boeit. De oorzaak daarvan is in eerste instantie het horribele Nederlands waarin het
geschreven is: vrijwel geen bladzijde zonder tekortkomingen, soms zeer ernstige, tegen
het idioom onzer moedertaal, (blz. 7: hij werd in staat ontdekkingen te doen; het is hetzelfde
nog verder gevorderde denkvermogen; 12: Belangstelling voor de voorgeschiedenis
... dateert niet van vandaag of gisteren; 15: Bij hem (=prof. v. Giffen) ontstond de
kwadrantenmethode; 22: nu rijst intussen levensgroot de vraag; 39: Later heeft men ...
dit geloof in eoliten over boord gezet; enz. enz.). Al vraagt een boek als het onderhavige
eigenlijk een boeiende verteltrant, de eis van normaal verzorgd Nederlands moet men
ook de schrijvende archeoloog blijven stellen.
Onnauwkeurigheden vindt men op blz. 213 Kielen i.p.v. Riel, blz. 222 de Vereniging
Brabants Heem te Hoogeloon i.p.v. Stichting B. H. te Tilburg; blz. 233: Rechter Heide
i.p.v. Rechte. De beschrijving van de graf heuveltochten —; een aardig idee van de auteuris
voor wat die van oost-noord-Brabant betreft, wel zo summier, dat de ter plaatse niet
bekende er weinig aan heeft en voor deze moet de schrijver hem toch ontworpen hebben.
Al is het boek dus een bruikbare inleiding, bij een eventuele 2e druk: ernstige revisie van
het Nederlands.
H. Mandos
: 48