BOTANICA LITHUANICA 2004, Suppl. 6: 3–18 - Botanikos institutas

6Lietuvoje savaime auganèios, adventyvinës ir daþniausiai auginamos bajorës, jeigunepripaþinsime paèiø kraðtutiniø ðios genties taksonomijos koncepcijø (SOJÁK, 1972; HOLUB,1977), lieka Centaurea L. gentyje.Pateikiame dviejø ið Centaurea L. s. l. iðskirtø genèiø vartotinus pavadinimus:Amberboa (Pers) Less. – sausvirbëAmberboa amberboi (L.) Tzvelev (Amberboa suaveolens Iljin, nom. illeg.; Centaureaamberboi (L.) Lam.; Centaurea suaveolens Willd., nom. illeg.) – kvapioji sausvirbëAmberboa moschata (L.) DC. (Centaurea imperialis hort.; Centaurea moschata L.) –muskusinë sausvirbë (buvo muskusinë bajorë)Plectocephalus D. Don – suktagalvëPlectocephalus americanus (Nutt.) D. Don (Centaurea americana Nutt.) – amerikinësuktagalvë (buvo amerikinë bajorë)Chrysanthemum L.Chrysanthemum L. genties augalai ligi ðiol lietuviðkai buvo vadinami chrizantemomis(pvz.: C. indicum L. – indinë chrizantema) ir skaistaþiedëmis (pvz.: C. segetum L. – dirvinëskaistaþiedë). Iðsamûs Chrysanthemum L. s. l. genties tyrimai parodë, kad ji apima filogenetiðkaiskirtingas rûðis, todël jà bûtina suskirstyti á keletà atskirø genèiø. Jau anksèiau iðChrysanthemum L. s. l. buvo iðskirtos tokios gentys kaip Argyranthemum Webb, Leucanthemopsis(Giroux) Heywood, Leucanthemum Mill., Tanacetum L. ir kt.Grieþtai laikantis nomenklatûros taisykliø, prie Chrysanthemum L. genties reikëtøpriskirti vienameèius ir dvimeèius augalus (pvz.: C. segetum L., C. coronarium L.), nes ChrysanthemumL. genties tipu pirmà kartà buvo parinkta C. coronarium L. (TREHANE, 1995)Visame pasaulyje plaèiai auginamus ir tradiciðkai chrizantemomis vadinamus augalus tadatektø iðskirti á Dendranthema (DC.) Des Moul. gentá. Deja, tokie nomenklatûros pertvarkymaiir plaèiai auginamø, ekonomiðkai svarbiø dekoratyviniø augalø pavadinimø keitimassukeltø daug painiavos, todël buvo pasiûlyta Chrysanthemum L. genties tipu laikyti ne C. coronariumL., bet C. indicum L. (TREHANE, 1995; BRUMMITT, 1998)Atsiþvelgiant á dabartinæ Chrysanthemum L. genties sistemà ir apimtá (TREHANE, 1995;TZVELEV, 1999), nebelieka pagrindo vienos genties augalus vadinti dviem skirtingais vardais.Chrysanthemum L. s. str. gentá lietuviðkai ir toliau reikëtø vadinti chrizantema, o nuo josatskirtà Glebionis Cass. gentá – skaistaþiede.Glebionis Cass. – skaistaþiedëGlebionis carinatum (Schousb.) Tzvelev (Chrysanthemum carinatum Schousb.; Ismeliacarinata (Schousb.) Sch. Bip.) – margoji skaistaþiedëGlebionis coronarium (L.) Tzvelev (Chrysanthemum coronarium L.; Chrysanthemumroxburghii Cass.; Glebionis roxburghii (Cass.) Tzvelev). – vainikinë skaistaþiedëGlebionis segetum (L.) Fourr. (Chrysanthemum segetum L.) – dirvinë skaistaþiedëChrysanthemum L. – chrizantemaChrysanthemum indicum L. (Dendranthema indicum (L.) Des Moul.) – indinë chrizantemaChrysanthemum ×morifolium Ramat. (Anthemis grandiflorum Ramat.; Anthemis stipulaceaMoench; Chrysanthemum sinense Sabine ex Sweet; Chrysanthemum stipulaceum(Moench) W. Wight; Dendranthema ×grandiflorum (Ramat.) Kitam.; Dendranthema×morifolium (Ramat.) Tzvelev; Matricaria morifolia Ramat.) – kininë chrizantemaChrysanthemum japonense Nakai (Dendranthema japonense (Nakai) Kitam.) – japoninëchrizantema