PRATARMö - Lietuvių katalikų mokslo akademija

178 DR. KRZYSZTOF BUCHOWSKI *8
udało się powołać do Ŝycia takŜe litewskie gimnazjum, po pokoju brzeskim
do Sejn powróciło takŜe seminarium duchowne. Kiedy jednak polscy
nauczyciele wspierani przez biskupa Jałbrzykowskiego zwrócili się do
władz o zgodę na utworzenie polskiego gimnazjum – nie uzyskali stosownego
zezwolenia. Na dodatek Niemcy przychylili się do próśb litewskich
księŜy i wydalili biskupa Jałbrzykowskiego z Sejn. Polacy czuli
się pokrzywdzeni takim obrotem sprawy, niechęć obracając przeciwko
Litwinom, a nie Niemcom 14.
Jesienią 1918 roku stało się jasne, Ŝe ostatecznie Niemcy Wielką Wojnę
przegrały. Prędzej czy później musieli wycofać się takŜe z Suwalszczyzny,
jednakŜe ze względów komunikacyjnych zatrzymali ją w swych
rękach aŜ do sierpnia 1919 roku. W listopadzie 1918 roku nie chcąc zbyt
szybkiego usamodzielnienia się Litwinów spod własnej kontroli, okupanci
zgodzili się na powołanie Tymczasowej Rady Obywatelskiej Okręgu
Suwalskiego (TROOS), czyli polskiej administracji cywilnej w powiatach
augustowskim, suwalskim i sejneńskim. Jak określili członkowie
TROOS, ich podstawowym zadaniem stało się „utrzymanie polskości i
niedopuszczenie do litwinizacji tych ziem“ 15. W Sejnach powołano powiatową
Radę Obywatelską, która w praktyce objęła zarządem tylko
miasto oraz gminy Krasnopol, Giby, Kopciowo (Kapčiamiestis), Łoździeje
(Lazdijai) i Wiejsieje (Veisiejai). Stworzono zarządy gminne, wybrano
sołtysów, przystąpiono do tworzenia polskich szkół 16.
Powstanie i działalność Rady Obywatelskiej wzbudziły zaniepokojenie
Litwinów. Sejneńscy urzędnicy skarŜyli się na „wzmoŜoną i wrogą
agitację kleru litewskiego“ oraz podburzanie ludu przeciwko Polsce i
porządkowi“ 17. Litewska milicja nie wpuściła do miasta przysłanego z
Suwałk polskiego naczelnika powiatu. Co więcej, w pierwszych tygodniach
1919 roku w Berznikach doszło do starcia między nową polską
straŜą leśną, a litewskimi chłopami ochranianymi przez milicję. Padły
strzały, polała się krew.
Niemieckie władze do czasu tolerowały polskie aspiracje. Zezwoliły
nawet na przeprowadzenie w powiatach Suwalszczyzny wyborów do
polskiego Sejmu Ustawodawczego (16 lutego 1919 roku). Jeszcze przed
wyborami milicja i paramilitarne oddziały litewskie usiłowały zastraszyć
––––––––––––––––––––––
14 W.Kłapkows ki, Walka o szkołę polską w Sejnach 1906–1919, s. 15–19.
15 Archiwum Państwowe w Suwałkach, Tymczasowa Rada Obywatelska Okręgu Suwalskiego
(APS, TROOS), t. 4, k. 5, Okólnik TROOS do zarządów gminnych z grudnia
1918; por. Archiwum Akt Nowych, Towarzystwo StraŜy Kresowej (AAN, TSK), t. 311,
Raport Polityczny TROOS z 29 marca 1919.
16 APS, TROOS, t. 9, k. 62–68, Raporty z gmin; tamŜe, t. 2, k. 3, Informacja o działalności
Rady Obywatelskiej w Sejnach z 3 stycznia 1919.
17 APS, TROOS, t. 2, k. 4.