PRATARMö - Lietuvių katalikų mokslo akademija

176 DR. KRZYSZTOF BUCHOWSKI *6
Według relacji zamieszczonej później w „Vilniaus žinios“ przyczyny
i przebieg zatargu w Berznikach wyglądały nieco inaczej. Władze diecezji
otrzymywały tak wiele próśb od litewskich parafian o wprowadzenie
ich ojczystego języka, aŜ w końcu w sierpniu 1904 roku zdecydowały, iŜ
odtąd połowa śpiewów i kazań odbywać się będzie po litewsku, na
zmianę co drugą niedzielę. Jednak, jak pisało „Vilniaus žinios“:
„Takie rozporządzenie władzy strasznie wzburzyło Polaków berznickich,
przyzwyczajonych od wieków z góry patrzeć na Litwinów. Znaleźli się
podŜegacze, którzy zaczęli wmawiać ludziom, Ŝeby za nic nie dopuścili w
kościele śpiewu litewskiego, Ŝeby bili wszystkich, którzy będą spełniali rozkazy
władzy duchownej“ 10.
W dniu, w którym w kościele miały rozpocząć się śpiewy w języku
litewskim (21 sierpnia), polscy parafianie skutecznie zagłuszyli Litewskich
sąsiadów śpiewaniem po polsku. Sytuacja powtórzyła się podczas
procesji, kiedy tym razem ksiądz zaintonował pieśń po litewsku: „i znowu
krzyki, popychanie jeden drugiego wstrętnie psuły naleŜny świętemu
miejscu porządek“. Przed kościołem doszło do bójki. Sytuacja
powtórzyła się po dwóch tygodniach.
„Na koniec wyczerpała się cierpliwość Litwinów – relacjonował dalej „Vilniaus
Žinios“ – widząc, Ŝe mazurzy napadają na nich (…) śmielsi ludzie zebrali
się gromadnie i postąpili w ten sam sposób, a niektórym mieszkańcom powybijali
okna. Zaciętość Polaków nie zmniejszyła się. Wieś Berzniki z kościołem
stała się prawie niedostępna dla Litwinów“.
Napięcie wzrosło tak bardzo, Ŝe 12 września władza kościelna zagroziła
ekskomuniką wszystkim, którzy będą przeszkadzać w naboŜeństwach
w berznickim kościele. Polscy parafianie nie zamierzali jednak
zrezygnować z dotychczasowych metod. We wrześniu i październiku
w kościele i na przykościelnym cmentarzu jeszcze kilkakrotnie dochodziło
do awantur, polała się krew, podobno osiemnaście osób zostało
rannych, w tym cztery bardzo cięŜko.
Ostatecznie 4 listopada sejneński admnistrator apostolski zdecydował
o zamknięciu kościoła w Berznikach, a miejscowym kapłanom nakazał
przenieść się do Sejn 11.
Podobne, chociaŜ nie tak drastyczne incydenty zdarzały się takŜe w
innych parafiach Sejneńszczyzny, takŜe w sejneńskiej katedrze. Konflikt,
rozpoczęty w murach kościoła, szybko przenosił się na inne dziedziny
––––––––––––––––––––––
10 Vilniaus žinios, 1905, Nr 81.
11 TamŜe; por. równieŜ Nr Nr 103 i 244.