akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

real.d.mtak.hu
from real.d.mtak.hu More from this publisher
06.01.2013 Views

dc_145_10 Item vulgo 'czakan' I. Item ligones III. Item fossale III. Item mensa V: 1520 Aetas 1993:1 p.61. fossina, -ae f. parva fossa – kisebb fajta árok: Ut prefati ... vineas et salinas per fossinas llicitas anichilando ... vexillum ... maculare veriti non fuissent: 1397 CD Croat. XVIII p.190. fovizo, -are cavare, excavare, fodere – váj, kiváj: Cum ... fabro feci laborare vulgo quinque ’lywkazthoth’, cum quo lapides fovizantur: 1517 Aetas 1993:1 p.57 = Dl 26181. fragosus, -a, -um fragoris, strepitus, sonitus sim. plenus – robajló, zúgó, zajos: Si enim armorum fragoso strepitu alias terremus nationes: 1514 Anal.nova p.40. fremisco, -ere stridere, furere – üvölt, zúg, tombol: Iam cuncta per orbem / sopierat nocturna quies, cum nulla fremiscunt / murmura: IAN.PANN. Paneg. 3,3,166-168. frisia, -ae f. vitta – főkötő, párta: Duos baltheos wlgo Maych, duas fusias (ed.: így? i.e. sic?, sed ’frisia’ legendum puto) wlgo partas de gemmis ornatas: 1496 Lex.Hung. p.607. frisium, -ii n. 'f. aureum' i.q. aurifrigium - aranyhímzés, paszomány: Item una alia casula de serico cum frisio aureo: 1421-1425 Mon.episc.Zagr. VI p.195. frivolose adv. iniuste – jogtalanul: Se idem magister Desew … coram nobis taliter obligando, ut … si qua instrumenta per astuciam frivolose reservasset, mortuas et extinctas (sic ed.) reddidit: 1342 Mon.Str. III p.462. frontisecus, -a, -um (ex ’frons’ et ’sequor’ ?) qui caput serpentis pedibus calcat (?) – kígyó fején taposó (?): Frontisecae populi matri struxere tonantis / ecclesiam. GREG.GYÖNGY. Vitae 53 (p.63). fructilitas lege utilitas Idem comes Iohannes confessus est, ... ut possessionem suam ... cum omnibus fructilitatibus (sic, ed., orig. [Dl 40290]: hutilitatibus) et pertinentiis ... vendidisset: 1302 CD Hung. VIII/6 p.2-3; cf. Anj.okl. I p.265. frugaliter adv. modeste – szerényen: Hesterno domicaenio relicto / digno vel Saliaribus culinis, / dum frugaliter et levi paratu / grandes sub cane Sirio perosus / bascaudas cupio comesse tecum, fallor etc.: c.1510 Anal.nova (Piso) p.409. frumentor, -ari frumenta colligere, pabulari – takarmányoz: Neque non videt cibariorum inopiam imminere, frumentatum pabulatumque longius mittere oportere et e castris sine presidio neminem tuto vagari posse: BONF. IV,3,152. fugito, -are fugere, discurrere – menekül, szétszalad: Scytharum duces … cum in hostes … irruerent Aiaxque scuto acriter insonuisset, … curribus excussi palantes Scythe fugitabant: BONF. I,1,118. 200

dc_145_10 fulgens, -tis splendidus, nitidus – ragyogó: Nicolaus … in terram procubuit suspiciensque inde in celum Beate Virginis speciem cum filio nimbo fulgentissimo circumfusam per aera descendentem … vidit: BONF. V,5,11. Te postremo, etsi primus, princeps fulgentissime, orationi Eschinis simillimum ... obvio assumo pectore. BART.PANN. Gryllus ded. 11. fultura, -ae f. adminiculum, auxilium – segítség, támasz: Qui fulturis tuis ad eloquentiae et eruditionis cacumen Bononia teste aspiravit: 1512 Anal.nova p.214. fumeus, -a, -um fumosus, fumi colore obductus – füstös: Scutum ... foris ambiunt hinc atque hinc duo draconum viridantium simulacra, colla et caudas susque deque spiris ingentibus connectentia, oraque retrorsum conversa, faucibus hiantibus, flamma fumeaque, superne galea visitur colore argenteo insignis: 1517 Turul 1911 p.110 = Df 246327. fumigans, -antis f. 'fumus': ratio vectigal populo imponendi, fundus, in quo unum fumarium i.e. una res domestica est – 'füst': adóegység, telek: Munera ... bis in anno ipsi populi solvent isto modo, quod in festo nativitatis Domini quilibet hospes de loco suo sessionali seu de sua fumigante duos pullos et duas tortas ... dominis eorum pro muneribus presentabunt: 1414/XVI Zsigm.oklt. IV,2319. fundabilis, -e qui fundum habet, firmus – megalapozott, szilárd: Ad populum, inquam, multum, iustum, securum, et iocundum. Multum quantum ad numerum, iustum quantum ad statum, securum in Dei proteccione, iocundum in Dei laudacione. De primo, scilicet de multitudine populi celestis dicitur Exo. I o etc.: ... De secundo loquens Is. ad celestem Ierusalem dicit LX o (cf. Is. 60,21): Iusticia fundabilis et „populus tuus omnes iusti, in perpetuum hereditabunt terram”: Serm.Quinqu. 2 (p.28). fundibularius, -ii m. qui fundibulo utitur – parittyás: IIII Reg. III. (cf. 4 Reg. 3,25): „Circumdata est civitas”, scilicet mentis hominis, „a fundibulariis”, id est demonibus temptantibus, „et ex magna parte percussa”, scilicet in anima, quia facit peccare per cogitacionem, si non potest per operacionem: Serm.Quinqu. 171 (p.359). funditor, -oris m. qui fundibulo utitur – parittyás: Decurrunt (sc. de monte occupato) obviam sagittarii funditoresque, ut subeuntem hostem clivo montis arcerent: BONF. II,3,118. funebralis, -e (contaminatio forsan vocum ’funebris’ et ’funeralis’) Coniunx ... regis hic obit, cuius pompe funebrali sui filii ... interfuerunt: 1505 TBM XVIII p.74. funeralis, -e luctuosus, lugubris – gyász-: In funerali festo multitudo universa processit: BONF. IV,8,233; cf. ’funeralia’. funerose adv. crudeliter, saeve, luctuose – kegyetlenül, vadul, gyászosan: Animadvertens … mortem … velud exactorem crudelem nemini parcere, sed dietim unumquemque funerose insequi: 1517 M.Sion 1866 p.331. 201

dc_145_10<br />

Item vulgo 'czakan' I. Item ligones III. Item fossale III. Item mensa V: 1520 Aetas 1993:1<br />

p.61.<br />

fossina, -ae f. parva fossa – kisebb fajta árok:<br />

Ut prefati ... vineas et salinas per fossinas llicitas anichilando ... vexillum ... maculare<br />

veriti non fuissent: 1397 CD Croat. XVIII p.190.<br />

fovizo, -are cavare, excavare, fodere – váj, kiváj:<br />

Cum ... fabro feci laborare vulgo quinque ’lywkazthoth’, cum quo lapides fovizantur: 1517<br />

Aetas 1993:1 p.57 = Dl 26181.<br />

fragosus, -a, -um fragoris, strepitus, sonitus sim. plenus – robajló, zúgó, zajos:<br />

Si enim armorum fragoso strepitu alias terremus nationes: 1514 Anal.nova p.40.<br />

fremisco, -ere stridere, furere – üvölt, zúg, tombol:<br />

Iam cuncta per orbem / sopierat nocturna quies, cum nulla fremiscunt / murmura: IAN.PANN.<br />

Paneg. 3,3,166-168.<br />

frisia, -ae f. vitta – főkötő, párta:<br />

Duos baltheos wlgo Maych, duas fusias (ed.: így? i.e. sic?, sed ’frisia’ legendum puto) wlgo<br />

partas de gemmis ornatas: 1496 Lex.Hung. p.607.<br />

frisium, -ii n. 'f. aureum' i.q. aurifrigium - aranyhímzés, paszomány:<br />

Item una alia casula de serico cum frisio aureo: 1421-1425 Mon.episc.Zagr. VI p.195.<br />

frivolose <strong>ad</strong>v. iniuste – jogtalanul:<br />

Se idem magister Desew … coram nobis taliter obligando, ut … si qua instrumenta per<br />

astuciam frivolose reservasset, mortuas et extinctas (sic ed.) reddidit: 1342 Mon.Str. III p.462.<br />

frontisecus, -a, -um (ex ’frons’ et ’sequor’ ?) qui caput serpentis pedibus calcat (?) – kígyó<br />

fején taposó (?):<br />

Frontisecae populi matri struxere tonantis / ecclesiam. GREG.GYÖNGY. Vitae 53 (p.63).<br />

fructilitas lege utilitas<br />

Idem comes Iohannes confessus est, ... ut possessionem suam ... cum omnibus fructilitatibus<br />

(sic, ed., orig. [Dl 40290]: hutilitatibus) et pertinentiis ... vendidisset: 1302 CD Hung. VIII/6<br />

p.2-3; cf. Anj.okl. I p.265.<br />

frugaliter <strong>ad</strong>v. modeste – szerényen:<br />

Hesterno domicaenio relicto / digno vel Saliaribus culinis, / dum frugaliter et levi paratu /<br />

grandes sub cane Sirio perosus / bascaudas cupio comesse tecum, fallor etc.: c.1510<br />

Anal.nova (Piso) p.409.<br />

frumentor, -ari frumenta colligere, pabulari – takarmányoz:<br />

Neque non videt cibariorum inopiam imminere, frumentatum pabulatumque longius mittere<br />

oportere et e castris sine presidio neminem tuto vagari posse: BONF. IV,3,152.<br />

fugito, -are fugere, discurrere – menekül, szétszal<strong>ad</strong>:<br />

Scytharum duces … cum in hostes … irruerent Aiaxque scuto acriter insonuisset, … curribus<br />

excussi palantes Scythe fugitabant: BONF. I,1,118.<br />

200

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!