akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

real.d.mtak.hu
from real.d.mtak.hu More from this publisher
06.01.2013 Views

dc_145_10 Quoddam instrumentum ferreum ad guttur canis pertinens I: 1494 Dl 26076 fol. 3 v ; cf. etiam ’flasca, flasco’. flatoria, -ae f. (fletoria) follis – fújtató: Item vetus hutta cum fletoria vulgo ’Alt Gepirig’ inventata modo suprascripta (sic), minere uste vulgo ’rest’ in numero 14: 1525 Ratkoš, Dokum. p.270. flebotomia vide phlebotomia, -ae f. (φλεβοτομία) sanguinis missio – érvágás: Quod nullus frater audeat flebotomiam facere seu minuere infra festum Omnium Sanctorum et Nativitatem Domini: GREG.GYÖNGY. Constit. p.122 (Rubr. LXVIII). flexilis, -e quod facile flectitur – hajlékony: Cum ornamentis ab utraque parte flexilibus (sic, recte forsan: flexibilibus ?) et ( Dl 86748 add.: geribili) tortuositate dependentibus: 1514/? Iványi, Teleki p.208; vide etiam ’flexibilis’. flexivus, -a, -um curvus, flexuosus – hajtott, ívelt: Cuius (sc. scuti) flexivas compagines auree nectunt fibule: 1513 Turul 1941 p.83; cf. superius: scutum triangulare linea aurea circumductum. flexuosus, -a, -um cum curvatura et anfractu progrediens – kanyargós: Galea vero variis redimita (sc. est) flosculis aureis argenteisque et coeruleis per viridem campum flexuoso quodam ambitu discurrentibus: 1511/XVII Áldásy, Címereslevelek II p.72. florizo, -are maculis coloribusque variare – tarkít: Capelle ... pavimentum ... subtilissime diversis coloribus lapidum est florizatum atque picturatum: GABR.PECHWARAD. p.III v. fluctuans, -tis aestuosus, tumultuosus – háborgó: Quanquam pre competitorum invidia bello carere nequivisti, a pace tamen et pietate, item religione, clementia, mansuetudine fluctuantissimi regni gubernationem auspicatus es: BONF. praef. 8. Damnata crudelitate immodicaque ultione fluctuantissimum genus hominum ac novitatis avidissimum … nova moliri occepere: BONF. II,6,169. Belli causam fluctuantissima dedit Austria novarum rerum semper avida: BONF. II,6,261. Ioanna … scribit … ad regem … satis in Italia sevitum, nunc tempus esse fluctuantissimum pacare regnum: BONF. II,10,282. Quid enim salutis in fluctuantissimo navis pelago sperare potest? BONF. III,2,25. Qui Albertum oderant, … dicere … fluctuantissimum optimo moderatore regnum tam diu carere non posse: BONF. III,4,215. fodrum, -i n. pannus insutus (?) – bélés (?): In summitate vero clipei dis coelestini ab extra, ab intra vero argentei coloris tamquam fodro seu subductura per czoctas ante et retro dependentes colorum eorundem videbatur: 1415 Turul 1884 p.58. foede adv. turpiter – csúfosan: Multis … sevo impetu tormentorum fedissime interfectis presidium … de deditione colloquitur: BONF. V,4,136. foederatio, -onis f. actus foedus iungendi - szövetségkötés: Quia innumerabiles domine praefate nefarie generationis legitime matrimonialis copulationis foederatione alienis generationibus sunt coniuncte: 1330/XVIII CD Hung. VIII/3 p.425; cf. 198

dc_145_10 etiam editionem alteram: Kovachich, Suppl. I p.274 et annotationes criticas: AnjOkl. XIV p.288. folangum, -i n. (non plene liquet, huc an ad ’phalanx’ pertinet)vox incertae notionis: forsan i.q. fustis – husáng, bunkósbot (?): Ipse ... meretrices ... cum ustibus et folangis contra domum prepositure ... iverunt: 1508 M.Sion. 1866 p.455. fontaneum, -i n. pars vestis liturgicae – liturgikus ruha része: Item una palla de auro in campo albo sine fontaliis et sine angulis, cum octo plicis: 1421-1425 Mon.episc.Zagr. VI p.196. foraneus, -a, -um qui loco in aliquo auctoritatem iudiciariam a iure canonico sancitam habet et foris v. extra fungitur officio suo – helyileg illetékes (bíró): Que ad similes officiales foraneos, vicarios sive decanos dicte ecclesie Strigon et ad eorumdem officium … pertinere noscuntur: 1504-1523 M.Sion 1880 p.581. Istic pars se gravatum sentiens … ad … vicarium Posoniensem foranensem (ed.: így, i.e. sic) pro tempore constitutum … appellet: 1521 M.Sion 1866 p.260. forbamentus, -a, -um idem ac forbannitus: iudicatus – elítélt: Si quispiam ex ipsis per vos vel alias forbamenti vel proscripti forent aut qualitercumque relegati: 1412 Finke, Acta I p.105. forfex, -icis f. cum milites ex utraque parte ambitu hostes amplexuntur – átkarolás, harapófogó: Corvinus … primam aciem in cuneum redigit, quo facilius hostes dividat contra illi forfices obtendunt: BONF. III,5,262; cf. inferius: A forficibus cataphractorum cuneus concidi non poterat. formidacio lege formidato (Serm.Quinqu. 102 [p.218], recte autem: Békefi, Pécs p.94). formidativus, -a, -um quod formidari, timeri potest – félelmetes: Contigit itaque novitas eveniri et audiri formidativa et periculosa, quod saevissimus Turcorum imperator ad partes terrae Barcza valida cum potentia proposuisset subintrare: 1476 Zimmermann, Urkb. VII p.116 = Df 278651. fornicarie adv. modo impudico – parázna módon: Dicta Hyl … contra eundem Nicolaum … replicando respondit uxorem suum … minime fore … filiam legitimam seu de thoro legitimo progenitam, sed potius fornicarie conceptam et extra thorum legitimum progenitam: 1464/XV Zimmermann, Urkb. VI p.190; cf. copiam Df 286635 fol.191 v . fornicatrix, -icis f. femina impudica – parázna: Quia vicit (sc. S.Lucia) bestiam invincibilem, id est fornicatricem (corr. ex ’formicem’), a qua fortissimi quoque vulnerati sunt, ut Samson: Serm.Quinqu. 5 (p.34). forpilla, -ae f. (farpilla) (vox ignotae originis, forsan ex 'forpex' ?) instrumentum, quo liquidum sim. secernitur – szita, szűrő: Farpilla vulgo 'zytha': 1521 MNy 1936 p.276. fossale, -is n. instrumentum ad fodiendum aptum – ásó: 199

dc_145_10<br />

etiam editionem alteram: Kovachich, Suppl. I p.274 et annotationes criticas: AnjOkl. XIV<br />

p.288.<br />

folangum, -i n. (non plene liquet, huc an <strong>ad</strong> ’phalanx’ pertinet)vox incertae notionis: forsan<br />

i.q. fustis – husáng, bunkósbot (?):<br />

Ipse ... meretrices ... cum ustibus et folangis contra domum prepositure ... iverunt: 1508<br />

M.Sion. 1866 p.455.<br />

fontaneum, -i n. pars vestis liturgicae – liturgikus ruha része:<br />

Item una palla de auro in campo albo sine fontaliis et sine angulis, cum octo plicis: 1421-1425<br />

Mon.episc.Zagr. VI p.196.<br />

foraneus, -a, -um qui loco in aliquo auctoritatem iudiciariam a iure canonico sancitam habet<br />

et foris v. extra fungitur officio suo – helyileg illetékes (bíró):<br />

Que <strong>ad</strong> similes officiales foraneos, vicarios sive decanos dicte ecclesie Strigon et <strong>ad</strong><br />

eorumdem officium … pertinere noscuntur: 1504-1523 M.Sion 1880 p.581. Istic pars se<br />

gravatum sentiens … <strong>ad</strong> … vicarium Posoniensem foranensem (ed.: így, i.e. sic) pro tempore<br />

constitutum … appellet: 1521 M.Sion 1866 p.260.<br />

forbamentus, -a, -um idem ac forbannitus: iudicatus – elítélt:<br />

Si quispiam ex ipsis per vos vel alias forbamenti vel proscripti forent aut qualitercumque<br />

relegati: 1412 Finke, Acta I p.105.<br />

forfex, -icis f. cum milites ex utraque parte ambitu hostes amplexuntur – átkarolás,<br />

harapófogó:<br />

Corvinus … primam aciem in cuneum redigit, quo facilius hostes dividat contra illi forfices<br />

obtendunt: BONF. III,5,262; cf. inferius: A forficibus cataphractorum cuneus concidi non<br />

poterat.<br />

formidacio lege formidato (Serm.Quinqu. 102 [p.218], recte autem: Békefi, Pécs p.94).<br />

formidativus, -a, -um quod formidari, timeri potest – félelmetes:<br />

Contigit itaque novitas eveniri et audiri formidativa et periculosa, quod saevissimus Turcorum<br />

imperator <strong>ad</strong> partes terrae Barcza valida cum potentia proposuisset subintrare: 1476<br />

Zimmermann, Urkb. VII p.116 = Df 278651.<br />

fornicarie <strong>ad</strong>v. modo impudico – parázna módon:<br />

Dicta Hyl … contra eundem Nicolaum … replicando respondit uxorem suum … minime fore<br />

… filiam legitimam seu de thoro legitimo progenitam, sed potius fornicarie conceptam et<br />

extra thorum legitimum progenitam: 1464/XV Zimmermann, Urkb. VI p.190; cf. copiam Df<br />

286635 fol.191 v .<br />

fornicatrix, -icis f. femina impudica – parázna:<br />

Quia vicit (sc. S.Lucia) bestiam invincibilem, id est fornicatricem (corr. ex ’formicem’), a qua<br />

fortissimi quoque vulnerati sunt, ut Samson: Serm.Quinqu. 5 (p.34).<br />

forpilla, -ae f. (farpilla) (vox ignotae originis, forsan ex 'forpex' ?) instrumentum, quo<br />

liquidum sim. secernitur – szita, szűrő: Farpilla vulgo 'zytha': 1521 MNy 1936 p.276.<br />

fossale, -is n. instrumentum <strong>ad</strong> fodiendum aptum – ásó:<br />

199

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!