akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d
akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d
dc_145_10 evallo, -are vallo cingere; transl.: defensare – fallal övez, erődít; átv.: védelmez: Quos nec etas excludat, nec sexus distinctio evallat (sic, recte orsan: evallet), sed nec paupertas aut inopia repellere valeat: 1380 Mon.episc.Zagr. I p.292. evicino (e vicino) adv. ex propinquo – közelről: Dum adhuc solum regnorum nostrorum Hungarie etc. potestate et nomine fungeremur, plures dies noctesque insompnes deduximus, vias querentes, quibus commodosius regnis nostris preesse, et tam hostes fidei Christiane, qui nobis et regnis nostris sunt e vicino contermini, conterere ac etiam malos Christicolas possemus ad pacis pulchritudinem revocare: 1429 CD Hung. X/8 p.617. evicinus, -a, -um (e vicinus) Cum via … publica mercatorum hinc a nostro regno in Bohemiam et alia convicina regna transeuncium et e converso a Bohemia et aliis evicinis regnis in … nostrum regnum … veniencium … dissueta fuisset: 1336 TT 1857 p.135; cf. inferius: aliorum evicinorum regnorum; cf. etiam editionem novam monumenti magni momenti: Visegrád 1335. Ed. by György Rácz. S.l. 2009, 165-166. eviscero, -are eradicare – kiirt: Ut religiosum virum, Iacobum de Marchia … a Sede Apostolica … in Bosnae … partibus pro maledicta Hussitica pravitate et haeresi pestifera radicitus evisceranda legatum … comitetur: 1436 TGy 1830 (IV) p.26-27. exacerbatorius, -a, -um obtrectans, obiurgans, maledicens, irae plenus – gyalázkodó, rágalmazó, haragos: Quod iidem eundem tempore sue captivitatis certis diffamatoriis vel exacerbatoriis pocius verbis graviter offendissent: 1458 Mon.civ.Zagr. II p.265; cf. etiam 'diffamatorius, dehonestatorius'. exaedifico, -are (exedifico) usque ad plenum aedificare – fel- v. kiépít: Ubi divi Benedicti cenobium magnifico sumptu exedificare permisit (sc. S.Stephanus): BONF. II,1,132. Rex et regina cum filio … exedificandum ampleque donandum continuo cenobium cum ede censuere: BONF. II,1,277. Atha pretorii prefectus … divo Iacobo cenobium cum ede exedificarat: BONF. II,3,99. Ubi basilicam exedificaturi sumus: BONF. II,4,9. Corpus (sc. regis Geysae I.) Vaciam delatum ac celeberrimo funere in basilica dive Virginis, quam exedificaverat, sepultum est: BONF. II,4,85. Lodovicus … cenobium … dicavit et … aliud Carthusiensibus exedificavit: BONF. II,10,479. Corpus Albe ad basilicam divi Stephani in edicula, quam monumenti sui loco exedificaverat (sc. rex Ludovicus), sepultum est: BONF. II,10,519. Ut castellum a Turcis … institutum amoliantur neve molem in cervicibus Christiane reipublice inchoatam exedificari paciantur: BONF. IV,2,246. Gabriel et Ioannes … alterum e regione oppidulum exedificare adorti sunt: BONF. IV,2,251. Cetera, que per arces regias et basilicas exedificari fecit, opere longioris esset rite enarrare: BONF. IV,7,124. Edem Olomucii mira celeritate exedificatam et Pantheon appellatam cunctis numinibus ex voto dicavit magnificeque donavit: BONF. IV,10,156; cf. etiam locos alios: BONF. II,1,172; II,2,65; II,3,273 etc. exaggrego, -are adunare, congregare, convocare - egyesít, összegyűjt, összehív: Salubrius vires regum ... convenit contra paganos extendere, quam ad effundendum sanguinem Christianum illas a quoquam exaggregare: 1412 Finke, Acta I p.92; cf. etiam 'eggrego'. 188
dc_145_10 exaltator, -oris m. qui extollit, exaltat – felmagasztaló: Ad qualem exaltacionem perducat nos precibus pii pontificis exaltator humilium, Iesus Christus, dominus noster: Serm.Quinqu. 3 (p.31). examinanter adv. (comp.) prudenter – tapasztaltan, jártasan: Frater Petrus eremita … legerat … Beatum Augustinum dicentem de vita clericorum: "Cum fratres nostrae professionis" etc.: … Quod diligentius ac examinantius observans exosas habebat omnes superfluitates: GREG.GYÖNGY. Vitae (VM) 158 (p.203). exanimis, -e mortuus – élettelen, halott: Dicta Helena … intravit ecclesiam, ubi cum prolixius orationi instaret, subito facta in extasi, toto corpore quasi exanimis corruit: Leg.Hel. 24 (p. 713). Statimque mirum in modum ... mulier miserabilis quasi exanimis facta multis circumstantibus et tante calamitati conpacientibus longe sue infirmitatis soluta vinculo perfectam recepit sanitatem: Leg.Marg. 33 (p.699). Plorando dicebat (sc. S.Maria): ’O me, o me, reddite nunc misere corpus vel exanime. ... Deponite queso illum, deponite michi, ut habeam mecum eius exanime corpus.’ ... Unus claves de manibus eius trahebat, alius, ne caderet, corpus exanime sustentabat: Serm.Quinqu. 199 (p.413). Dum caput ulcisci, dum saevius imminet alter / in caput, exanimis gladio procumbit adacto: IAN.PANN. Paneg. 3,3,218-219. Sceleratissimi tribuni … multos trucidant, exanimes aliquos relinquunt: BONF. II,1,317. Consulta deliberatione, civium usi consilio, in secreto lucifuge noctis silentio, lucescente die quarto mensis Septembris … exanime corpus non indevoti, sed magne devotionis affectu de ecclesia Sancti Iuliani … suscipiunt: Transl.Pauli p.6 r. exasperatio, -onis f. actus aliquid instrumentum acrius v. acutius reddendi – élezés: Pro exasperatione instrumentorum den. XL: 1520 TT 1911 p.79. Fabro pro exasperatione instrumentorum lapicidarum den XLIX: Ibid. p.80. exauctoratio, -onis f. actus milites dimittendi v. exauctorandi – katonák elbocsátása: Quis hic vacationem militie, quis otium aut exauctorationem appetierit, nisi fortasse nutrire ventrem et inter mulierculas pensa disponere cupiat? BONF. IV,2,31. excedentia, -ae f. (excedencia) actus profluendi – kiáradás: Habent enim huiusmodi in se quamdam humiditatem lucidam, que ex incidencia lucis stellarum fuerint lucencia in nocte, in die autem non lucent propter excedenciam luminis Solis, qui occultat minora lumina: Serm.Quinqu. 54 (p.121). excessor, -oris m. qui delinquit v. peccat, latro – kihágó, bűnöző: Idcirco nostrum benivolum consensum … vobis damus et concedimus huiusmodi excessores secundum excessuum qualitatem digne puniendos et penandos (sic): 1454 Mon.civ.Zagr. II p.243; cf. superius: quatenus huiusmodi gwerrarum et dissensionum excitatores iuxta statuta alme ecclesie nostre … puniendi adinstar demeritorum qualitatem vobis concederemus facultatem. excitamentum, -i n. incitamentum, impulsus – ösztönzés: Corvinus triumphans Budam venit regique … signa hostium et exuviarum partem dignam principe detulit in excellentissime victorie testimonium gloriosissimique belli excitamentum: BONF. III,5,289. 189
- Page 137 and 138: dc_145_10 calamistro, -are calamist
- Page 139 and 140: dc_145_10 litteras ... Ara prioriss
- Page 141 and 142: dc_145_10 celsitas, -atis f. (nisi
- Page 143 and 144: Heus tu, quid stertis? Tu, inquam,
- Page 145 and 146: circumsepta, circumsepto) in castri
- Page 147 and 148: (LLMAeH II p.157,38 a -52 b ). coae
- Page 149 and 150: dc_145_10 colo, -are materiam coita
- Page 151 and 152: Stephanus de Cegled ... narrative e
- Page 153 and 154: dc_145_10 uissent compotando cum ei
- Page 155 and 156: dc_145_10 condimentarius, -ii m. qu
- Page 157 and 158: missam: 1518 Erdélyi, Register p.1
- Page 159 and 160: dc_145_10 Triclinia latissima haben
- Page 161 and 162: dc_145_10 ex tunc rector percipere
- Page 163 and 164: dc_145_10 crisos (χρυσός) vox
- Page 165 and 166: dc_145_10 curriductori domini sol.
- Page 167 and 168: dc_145_10 birtokos testülete, aki
- Page 169 and 170: domum diffinitoriam congregentur: G
- Page 171 and 172: dc_145_10 deploratus, -a, -um quod
- Page 173 and 174: dc_145_10 superflue excusare dicens
- Page 175 and 176: dc_145_10 dictu, -um ut supinum ver
- Page 177 and 178: dc_145_10 definitores ordinis vel c
- Page 179 and 180: dc_145_10 Voluit autem (sc. Christu
- Page 181 and 182: dc_145_10 ecapitis, -e Nec desunt,
- Page 183 and 184: BART.PANN. Epist. 1,4. dc_145_10 ei
- Page 185 and 186: dc_145_10 retulerunt damni querimon
- Page 187: allecti quotannis fere … populand
- Page 191 and 192: dc_145_10 valetudine exoptatissimoq
- Page 193 and 194: dc_145_10 latus ecclesie etc. extre
- Page 195 and 196: curriductori dedi sol. L, pro fella
- Page 197 and 198: dc_145_10 Quod magister Markus ...
- Page 199 and 200: dc_145_10 etiam editionem alteram:
- Page 201 and 202: dc_145_10 fulgens, -tis splendidus,
- Page 203 and 204: dc_145_10 gregalis et pullorum gall
- Page 205 and 206: dc_145_10 laterum conplexu. ... Gla
- Page 207 and 208: hallense, -is n. obulus Hallae cusu
- Page 209 and 210: canes fugiunt: Ibid. (p.143). Dicit
- Page 211 and 212: III,4,35. dc_145_10 hwzarus vide hu
- Page 213 and 214: dc_145_10 immemorabilis, -e de ea r
- Page 215 and 216: dc_145_10 impossibilitas, -atis f.
- Page 217 and 218: dc_145_10 Si (sc. Deus) consideratu
- Page 219 and 220: dc_145_10 indeclinabilis, -e qui fl
- Page 221 and 222: dc_145_10 infrigeratus ... ultra co
- Page 223 and 224: dc_145_10 1 Profecto unius ebdomade
- Page 225 and 226: dc_145_10 Rex … ad maiestatem ves
- Page 227 and 228: dc_145_10 quibus imagines intertext
- Page 229 and 230: XXIV p.76. dc_145_10 invitatio, -on
- Page 231 and 232: dc_145_10 PARS SECVNDA Series vocum
- Page 233 and 234: dc_145_10 Abstruso gaudet procul ho
- Page 235 and 236: dc_145_10 acuo, -ere [8] ad 1 b Scu
- Page 237 and 238: dc_145_10 adolescentulus, -i m. [5]
dc_145_10<br />
evallo, -are vallo cingere; transl.: defensare – fallal övez, erődít; átv.: védelmez:<br />
Quos nec etas excludat, nec sexus distinctio evallat (sic, recte orsan: evallet), sed nec<br />
paupertas aut inopia repellere valeat: 1380 Mon.episc.Zagr. I p.292.<br />
evicino (e vicino) <strong>ad</strong>v. ex propinquo – közelről:<br />
Dum <strong>ad</strong>huc solum regnorum nostrorum Hungarie etc. potestate et nomine fungeremur, plures<br />
dies noctesque insompnes deduximus, vias querentes, quibus commodosius regnis nostris<br />
preesse, et tam hostes fidei Christiane, qui nobis et regnis nostris sunt e vicino contermini,<br />
conterere ac etiam malos Christicolas possemus <strong>ad</strong> pacis pulchritudinem revocare: 1429 CD<br />
Hung. X/8 p.617.<br />
evicinus, -a, -um (e vicinus)<br />
Cum via … publica mercatorum hinc a nostro regno in Bohemiam et alia convicina regna<br />
transeuncium et e converso a Bohemia et aliis evicinis regnis in … nostrum regnum …<br />
veniencium … dissueta fuisset: 1336 TT 1857 p.135; cf. inferius: aliorum evicinorum<br />
regnorum; cf. etiam editionem novam monumenti magni momenti: Visegrád 1335. Ed. by<br />
György Rácz. S.l. 2009, 165-166.<br />
eviscero, -are er<strong>ad</strong>icare – kiirt:<br />
Ut religiosum virum, Iacobum de Marchia … a Sede Apostolica … in Bosnae … partibus pro<br />
maledicta Hussitica pravitate et haeresi pestifera r<strong>ad</strong>icitus evisceranda legatum … comitetur:<br />
1436 TGy 1830 (IV) p.26-27.<br />
exacerbatorius, -a, -um obtrectans, obiurgans, maledicens, irae plenus – gyalázkodó,<br />
rágalmazó, haragos:<br />
Quod iidem eundem tempore sue captivitatis certis diffamatoriis vel exacerbatoriis pocius<br />
verbis graviter offendissent: 1458 Mon.civ.Zagr. II p.265; cf. etiam 'diffamatorius,<br />
dehonestatorius'.<br />
exaedifico, -are (exedifico) usque <strong>ad</strong> plenum aedificare – fel- v. kiépít:<br />
Ubi divi Benedicti cenobium magnifico sumptu exedificare permisit (sc. S.Stephanus):<br />
BONF. II,1,132. Rex et regina cum filio … exedificandum ampleque donandum continuo<br />
cenobium cum ede censuere: BONF. II,1,277. Atha pretorii prefectus … divo Iacobo<br />
cenobium cum ede exedificarat: BONF. II,3,99. Ubi basilicam exedificaturi sumus: BONF.<br />
II,4,9. Corpus (sc. regis Geysae I.) Vaciam delatum ac celeberrimo funere in basilica dive<br />
Virginis, quam exedificaverat, sepultum est: BONF. II,4,85. Lodovicus … cenobium …<br />
dicavit et … aliud Carthusiensibus exedificavit: BONF. II,10,479. Corpus Albe <strong>ad</strong> basilicam<br />
divi Stephani in edicula, quam monumenti sui loco exedificaverat (sc. rex Ludovicus),<br />
sepultum est: BONF. II,10,519. Ut castellum a Turcis … institutum amoliantur neve molem<br />
in cervicibus Christiane reipublice inchoatam exedificari paciantur: BONF. IV,2,246. Gabriel<br />
et Ioannes … alterum e regione oppidulum exedificare <strong>ad</strong>orti sunt: BONF. IV,2,251. Cetera,<br />
que per arces regias et basilicas exedificari fecit, opere longioris esset rite enarrare: BONF.<br />
IV,7,124. Edem Olomucii mira celeritate exedificatam et Pantheon appellatam cunctis<br />
numinibus ex voto dicavit magnificeque donavit: BONF. IV,10,156; cf. etiam locos alios:<br />
BONF. II,1,172; II,2,65; II,3,273 etc.<br />
exaggrego, -are <strong>ad</strong>unare, congregare, convocare - egyesít, összegyűjt, összehív:<br />
Salubrius vires regum ... convenit contra paganos extendere, quam <strong>ad</strong> effundendum<br />
sanguinem Christianum illas a quoquam exaggregare: 1412 Finke, Acta I p.92; cf. etiam<br />
'eggrego'.<br />
188
Change language