akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

real.d.mtak.hu
from real.d.mtak.hu More from this publisher
06.01.2013 Views

dc_145_10 decuplus, -a, -um decies tantus - tízszeres: Quis ergo tante desolationis in decuple retributionis consolatione futura estimare digne poterit qualitatem?: GEORG.HUNG. p.342. decurius, -ii m. v. decuria, -ae f. legatus, nuntius (?) v. collegium decem nuntiorum (?) – követ, küldött (?) v. tíz fős küldöttség (?): Quo (sc. loco) postquam omnes optimates nobilesque convenere cum decuriis conventuum, quos comitatus appellant, ... Carolum regem creant: BONF. II,9,208. decursatio, -onis f. incursio, excursio – portya, portyázás: Quod infideles hostes de illis partibus … depraedationes et decursationes facere volunt: 1483 Zimmermann, Urkb. VII p.340 = Df 246494. decurso, -are transire, praeterire, perire – eltelik, elmúlik: Quoniam plasmatis mundialis caduca condicio primitiva ex ipsa prothoplausti iactura labem contraxit realiter in posteritatis universe dispendium propagatam, ut radicalis insicio corruptele quatenus elumpmat et consumpmit nature virtutem humane sub motu perpetuo decursantem, catenus (sic. ed., recte orig. [Df 280274]: eatenus) tabescam (sic, recte forsan: tabescant) hominum opera manuum (desideratur: et ?) cum tempore delitescant: s.1235, XIV med. /1404 Koller, Quinqu. II p.87; cf. copiam anni 1404: Df 280274 ac Reg.Arp. 544. deducifacio, -ere portari v. vehi iubere – szállíttat: Item pulveres pixidarum (sic, recte: pixidum) de Sarwar deducifactarum cum vasculo I: 1524 Dl 26331. deductor, -oris m. (nisi mendum pro ’deductio’) locator – telepítő: Item de deductoribus iobagionum nil exigatur: 1481 Kukuljevic, Jura I p.219. defector, -oris m. qui ad aliam deficit partem – elpártoló, pártütő: Exarchus ... gravi urbem obsidione cum Marisione Longobardorum duce, qui ad Romanas partes defecerat, circum ducit. Haud multis post diebus capta urbe Marisionem ad se deductum repentina defectorem morte intercepit: BONF. I,8,97. 5186 defensus, -us m. (nisi mendum pro ’descensus’) custodia – őrizet: Ex quibus (sc. Tartaris) capti fuerunt duo et missi domino regi Ungariae, quos ego habui in defensu meo et ab ipsis didici nova: 1241/XIII CD Hung. IV/1 p.233; cf. earundem litterarum variantem alteram: LtK 1934 p.224: et ego diu eos habui in custodia mea. deferro, -are ferro munita – (meg)vasal, vas(abroncs)sal megerősít: Ladula deferrata magna pulchra et alia parva: 1521 Entz, Gyulafehérvár p.186 = Dl 82577. defiguro, -are depingere, picturā exprimere - megfest, festéssel ábrázol: Prout hoc in capite presencium litterarum Appellea manu defiguratum cernitur: 1514/XVI in. Df 282621 fol. 72 v ; cf. Turul 1891 p.63. definitorius, -a, -um (diffinitorius) ubi definitores ordinis S.Pauli consilium habent – tanácskozó-, ügyvivői: Ut ... universi vicarii seu diffinitores capituli illius anni ... hora cum sono campane signata ad 168

domum diffinitoriam congregentur: GREG.GYÖNGY. Constit. p.63. Prior generalis convocatis vicariis ad domum diffinitoriam eisdem verba consolatoria doceat: GREG.GYÖNGY. Dir. p.a,II r . Caepit ... construi sanctuarium ... una cum sacristia et domo definitoria admirandae pulchritudinis: GREG.GYÖNGY. Vitae 221 (p.168). definitorium, -ii n. (diffinitorium) collegium definitorum ordinis Praedicatorum – domonkos ügyvivői tetület: Praevia matura deliberatione in nostro diffinitorio praehabita dictos articulos acceptavimus: 1474 Zimmermann, Urkb. VII p.29. defligo, -ere Nicholaus quidam ... cum quartanam per annum totum adeo graviter passus esset, quod iam toto inflato corpore et morbum ydropicum iudicio medicorum sibi expavesceret imminere et ab eorundem procuracione deflictus ad suffragia sororis virginis Margarete se contulit vovendo, quod etc.: Leg.Marg. 50 (p.705). deflo, -are (difflo) flando dispellere – szétkerget, szétfúj: Cuius (sc. scuti) e vertice flos bicolor exurgit, ... qui in folia et uberrima quidem excrescens, confuso ordine scutum ipsum galeamque vento quasi difflatus undique exornat: 1514/XV in. Turul 1891 p.63. Galeam ... vento quasi deflatus undique flos ornat: 1520 Turul 1937 p.43. Flos quidem … quasi vento difflatus in diversum flectitur: 1520 Áldásy,, Címereslevelek II p.85. deformiter adv. turpiter – csúfosan: Circa secundam exposicionem sciendum est, quot Christus passus fuit universaliter. ... Deformiter. Sap. II. (cf. Sap. 2,20): ’Morte turpissima condempnemus eum’. Crudeliter. ... Horribiliter etc.: Serm.Quinqu. 180 (p.372). defrango, -ere in partes frangere v. rumpere – széttör: Item aliud plenarium satis magnum … habetur, sed fragmentum in in (sic) inferiori margine et a sinistra latere defractum est: 1433 Mon.episc.Zagr. VI p.396. defugio, -ere evitare – elkerül: Quae pro te merito defugienda putem: IAN.PANN. Epigr. 213,8. dehortator, -oris m. qui aliquid dissuadet – lebeszélő: Paganismi dehortator / meritis fit praedicator / dignus apostolicis: Holl, Novum genus 22-24 (p.46). deiecto, -are deicere, demittere – levet, ledob: Equites ... insignia cuncta pro ara magna humi deiectarunt, veluti regis casu omnia sua trophea, signa partaque regna una corruerent: BONF. IV,8,238. deiformitas, -atis f. status et condicio eius, qui proprietates virtutesque Deo convenientes habet – isteni hasonlatosság: Congrue eciam conparantur (sc. apostoli Petrus et Paulus) flamme ignis, quia per hoc ostenditur primo maxima eorum deiformitas in assimilacione ad Christum. Quia sicut Christus lux est, ... sic et apostoli: Serm.Quinqu. 81 (p.176). deiunxit lege devinxit dc_145_10 169

domum diffinitoriam congregentur: GREG.GYÖNGY. Constit. p.63. Prior generalis<br />

convocatis vicariis <strong>ad</strong> domum diffinitoriam eisdem verba consolatoria doceat:<br />

GREG.GYÖNGY. Dir. p.a,II r . Caepit ... construi sanctuarium ... una cum sacristia et domo<br />

definitoria <strong>ad</strong>mirandae pulchritudinis: GREG.GYÖNGY. Vitae 221 (p.168).<br />

definitorium, -ii n. (diffinitorium) collegium definitorum ordinis Praedicatorum – domonkos<br />

ügyvivői tetület:<br />

Praevia matura deliberatione in nostro diffinitorio praehabita dictos articulos acceptavimus:<br />

1474 Zimmermann, Urkb. VII p.29.<br />

defligo, -ere<br />

Nicholaus quidam ... cum quartanam per annum totum <strong>ad</strong>eo graviter passus esset, quod iam<br />

toto inflato corpore et morbum ydropicum iudicio medicorum sibi expavesceret imminere et<br />

ab eorundem procuracione deflictus <strong>ad</strong> suffragia sororis virginis Margarete se contulit<br />

vovendo, quod etc.: Leg.Marg. 50 (p.705).<br />

deflo, -are (difflo) flando dispellere – szétkerget, szétfúj:<br />

Cuius (sc. scuti) e vertice flos bicolor exurgit, ... qui in folia et uberrima quidem excrescens,<br />

confuso ordine scutum ipsum galeamque vento quasi difflatus undique exornat: 1514/XV in.<br />

Turul 1891 p.63. Galeam ... vento quasi deflatus undique flos ornat: 1520 Turul 1937 p.43.<br />

Flos quidem … quasi vento difflatus in diversum flectitur: 1520 Áldásy,, Címereslevelek II<br />

p.85.<br />

deformiter <strong>ad</strong>v. turpiter – csúfosan:<br />

Circa secundam exposicionem sciendum est, quot Christus passus fuit universaliter. ...<br />

Deformiter. Sap. II. (cf. Sap. 2,20): ’Morte turpissima condempnemus eum’. Crudeliter. ...<br />

Horribiliter etc.: Serm.Quinqu. 180 (p.372).<br />

defrango, -ere in partes frangere v. rumpere – széttör:<br />

Item aliud plenarium satis magnum … habetur, sed fragmentum in in (sic) inferiori margine et<br />

a sinistra latere defractum est: 1433 Mon.episc.Zagr. VI p.396.<br />

defugio, -ere evitare – elkerül:<br />

Quae pro te merito defugienda putem: IAN.PANN. Epigr. 213,8.<br />

dehortator, -oris m. qui aliquid dissu<strong>ad</strong>et – lebeszélő:<br />

Paganismi dehortator / meritis fit praedicator / dignus apostolicis: Holl, Novum genus 22-24<br />

(p.46).<br />

deiecto, -are deicere, demittere – levet, ledob:<br />

Equites ... insignia cuncta pro ara magna humi deiectarunt, veluti regis casu omnia sua<br />

trophea, signa partaque regna una corruerent: BONF. IV,8,238.<br />

deiformitas, -atis f. status et condicio eius, qui proprietates virtutesque Deo convenientes<br />

habet – isteni hasonlatosság:<br />

Congrue eciam conparantur (sc. apostoli Petrus et Paulus) flamme ignis, quia per hoc<br />

ostenditur primo maxima eorum deiformitas in assimilacione <strong>ad</strong> Christum. Quia sicut Christus<br />

lux est, ... sic et apostoli: Serm.Quinqu. 81 (p.176).<br />

deiunxit lege devinxit<br />

dc_145_10<br />

169

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!