akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d akadémiai doktori értekezés svpplementvm ad lexicon ... - REAL-d

real.d.mtak.hu
from real.d.mtak.hu More from this publisher
06.01.2013 Views

dc_145_10 brevialis, -e ’liber b.’: liber horarum canonicarum, breviarium – breviárium: Quod condam frater Nicolaus ... quendam librum breviale (sic ed.) ipsius ecclesie ... alienasset: 1450 MKSz 1890 p.52. brucus v. -um -i. m. v. n. palus – mocsár: Exemplum Diogenis (ed.: quis et ubi?) de porco, qui libencius wult esse in ceno, quam in pura aqua et constabili de bruco, quem si sepelias in rosis, interiit, si in stercore, reviviscit: Serm.Quinqu. 17 (p.54); cf. etiam MWb. I pp.1587-1588. bucentaurus, -i m. nomen navis rei publicae Venetae – a velenceiek állami hajójának neve: Peractis rite sacris postridie bucentauro imposuere ac secundo amne Budam cum maximo comitum classe delabitur: BONF. II,10,387. Bucentaurus quoque ad velificandum Danubium ex ligno constructus: BONF. IV,7,120. bucula, -ae f. iuvenca – tinó: Pastor quidam, cum suam buculam claudicantem offendisset, ut vulneris inveniret auctorem, demissi cruoris vestigia legit. At, ubi ad sanguinei rivuli fontem pervenit, ubi bucula pascebatur, … Martis ensem invenit: BONF. I,3,52. burdo, -onis m. mulus – öszvér: Discantum vero vel in burdone cantare in nostro ordine omnino prohibemus: GREG.GYÖNGY. Constit. p.89 (Rubr. XXXIV). C cacodaemon, -is m. (κακοδαίμων) spiritus malignus, unus ex lemuribus – rossz szellem, démon: Quod genus mulierum (sc. magas), cum perniciosissimum rex ille (sc. Philimerus) reputasset, edicto suo in solitudines abegisse (sc. scribit Priscus), ne milites venenis inficerent aut eorum robora labefactarent, easque abactas per sylvas aliquamdiu vagatas cacodemonum se amplexibus incestasse hinc peperisse dirum genus hominum: BONF. I,2,183. Omnes e Bohemia cacodemones huius antistitis potestate procul abigi cogerentur: BONF. II,1,18. Ex Ungaris primus omnium Vatha … se cacodemonibus plane devovit: BONF. II,2,134. Puella, … cuius mentem cacodemon incesserat, sepulchro eius (sc. S. Elisabethae) imposita continuo liberata: BONF. II,8,341. cadian indecl. vox Turca: sacerdos et iudex – pap és bíró: Hic... addit... missum preterea ad Sophi maximum Turcarum cadian – sic illi sacerdotem appellant –, qui... inducias... confirmaret: 1524 Acta Tom. VII p.74. caelestius, -a, -um ad caelum i.e. Dei sanctorumque sedem spectans – égi, mennyei: In verbis istis propositis ... possumus considerare ... virtutem celestiam id est angelorum congratulancium amiracionem: Vízkelety, Magyar dominikánus p.524. caesor, -oris m. qui ligna caedit – (fa)vágó: Qualiter comlium nostrorum Transsilvanensium ipsorumque officiales singulis annis per cesores lignorum robora et ligna in silvis ipsorum ua recompensa succidi facerent: 1498 TT 1907 p.442. 136

dc_145_10 calamistro, -are calamistro ornare – sütővassal ondolál: Hec arma, videlicet angelum veste auro intexta coloris amethistini succinctum, flavam et calamistratam comam strophio sive serto gemmato pressam ... dandum duximus: 1502 Turul 1905 p.171; cf. MWb. II p.50. calcaneus, -i m. calx – sarok: Quare non absonum duxi hac saltem aetatula speculorum ac paradigmatum totius humanae vitae, ut hoc comicorum calcaneum aemulatione quadam ... sequi: BART.PANN. Gryllus ded. 2. calcariator, -oris m. (calcarator, calcator) calcarifex, faber calcaria conficiens – sarkantyúműves: Debet iurare ... Ditricus Beygel super calcaratorem XXVIII gs.: 1396 Acta Cassov. p.114. Quandam domum suam lapideam in dicto castro, in platea Beati Georgii martiris directe penes portam Iudeorum in acie in contigua vicinitate domus providi viri, Andree calcariatoris sitam et habitam: 1454 Végh,, Buda (p.91); cf. 1457 Ibid. 294 (p.91): quandam domum suam lapideam in nostri medio in platea Beati Georgii martiris a parte meridionali penes portam Iudeorum in vicinitate unius parvi loci fundi curie acialis iam ex novo muro circumventi ab una et domus Andree calcatoris ab altera partibus sitam et habitam. calculator, -oris m. contrascriptor rationis – számvizsgáló: Canonicis in sacristia capitulariter congregatis et de danda ratione magistri Valentini Buda de proventibus Beate Marie Virginis per eum tempore divisoratus sui administratis tractantibus et colloquentibus dederunt eidem calculatores et rationnatores dominos Iohannem ... et magistrum Petrum: 1516 Reg.Strig. p.115. calendatio lege calculatio Ut ipse calendacionis (orig.[ Df 245341]: tempore calculacionis) praesensit (sic, recte orig.: presens sit), hoc libenter admisi: 1477 Zimmermann, Urkb. VII p.135. calibeus, -a, -um ferreus, ex chalybe factus – vas-, acél: Res infrascripte excepte sunt de domo thavernica regia Bude ... ex ladula parva ferrea sive calibea: unum iocale sive monile aureum continens unum lapidem ballassum pulchrum cum tribus magnis unionibus oblongis, ... unus balassius auro inclusus, quinque saphiri etc.: 1521 Fons 2005 p.441. calipha, -ae m. princeps Aegyptiorum – egyiptomi uralkodó, kalifa: Hic superatis Egyptiis et calipha rege interempto diem obiit: BONF. II,5,200. calo, -onis m. famulus, servus, puer – inas, szolga: Neque vos gregariorum numerus plane deterreat, quando servos, calones, lixas et agreste quodque vilissimum genus hominum in legionum supplementa sumpserunt: BONF. I,4,138. Magna sagittariorum manus … hostilia castra per noctem lustrans venenatis spiculis infestabat, quin et calones, lixas ac servos iniecto inter tentoria laqueo captos plerumque trahebat: BONF. II,2,254; cf. ALMA 1995 p.67. calodaemon, -onis m. (καλοδαίμων) spiritus benivolus; hic: patronus divus – jó szellem; itt: védőszent: Deus … preterea non modo curandis variis rerum generibus diversas angelorum prefecturas imposuit et suum cuique homini calodemona dedit, verum etiam, ut res humane rite 137

dc_145_10<br />

calamistro, -are calamistro ornare – sütővassal ondolál:<br />

Hec arma, videlicet angelum veste auro intexta coloris amethistini succinctum, flavam et<br />

calamistratam comam strophio sive serto gemmato pressam ... dandum duximus: 1502 Turul<br />

1905 p.171; cf. MWb. II p.50.<br />

calcaneus, -i m. calx – sarok:<br />

Quare non absonum duxi hac saltem aetatula speculorum ac par<strong>ad</strong>igmatum totius humanae<br />

vitae, ut hoc comicorum calcaneum aemulatione qu<strong>ad</strong>am ... sequi: BART.PANN. Gryllus ded.<br />

2.<br />

calcariator, -oris m. (calcarator, calcator) calcarifex, faber calcaria conficiens –<br />

sarkantyúműves:<br />

Debet iurare ... Ditricus Beygel super calcaratorem XXVIII gs.: 1396 Acta Cassov. p.114.<br />

Quandam domum suam lapideam in dicto castro, in platea Beati Georgii martiris directe<br />

penes portam Iudeorum in acie in contigua vicinitate domus providi viri, Andree calcariatoris<br />

sitam et habitam: 1454 Végh,, Buda (p.91); cf. 1457 Ibid. 294 (p.91): quandam domum suam<br />

lapideam in nostri medio in platea Beati Georgii martiris a parte meridionali penes portam<br />

Iudeorum in vicinitate unius parvi loci fundi curie acialis iam ex novo muro circumventi ab<br />

una et domus Andree calcatoris ab altera partibus sitam et habitam.<br />

calculator, -oris m. contrascriptor rationis – számvizsgáló:<br />

Canonicis in sacristia capitulariter congregatis et de danda ratione magistri Valentini Buda de<br />

proventibus Beate Marie Virginis per eum tempore divisoratus sui <strong>ad</strong>ministratis tractantibus et<br />

colloquentibus dederunt eidem calculatores et rationnatores dominos Iohannem ... et<br />

magistrum Petrum: 1516 Reg.Strig. p.115.<br />

calendatio lege calculatio<br />

Ut ipse calendacionis (orig.[ Df 245341]: tempore calculacionis) praesensit (sic, recte orig.:<br />

presens sit), hoc libenter <strong>ad</strong>misi: 1477 Zimmermann, Urkb. VII p.135.<br />

calibeus, -a, -um ferreus, ex chalybe factus – vas-, acél:<br />

Res infrascripte excepte sunt de domo thavernica regia Bude ... ex l<strong>ad</strong>ula parva ferrea sive<br />

calibea: unum iocale sive monile aureum continens unum lapidem ballassum pulchrum cum<br />

tribus magnis unionibus oblongis, ... unus balassius auro inclusus, quinque saphiri etc.: 1521<br />

Fons 2005 p.441.<br />

calipha, -ae m. princeps Aegyptiorum – egyiptomi uralkodó, kalifa:<br />

Hic superatis Egyptiis et calipha rege interempto diem obiit: BONF. II,5,200.<br />

calo, -onis m. famulus, servus, puer – inas, szolga:<br />

Neque vos gregariorum numerus plane deterreat, quando servos, calones, lixas et agreste<br />

quodque vilissimum genus hominum in legionum supplementa sumpserunt: BONF. I,4,138.<br />

Magna sagittariorum manus … hostilia castra per noctem lustrans venenatis spiculis<br />

infestabat, quin et calones, lixas ac servos iniecto inter tentoria laqueo captos plerumque<br />

trahebat: BONF. II,2,254; cf. ALMA 1995 p.67.<br />

calodaemon, -onis m. (καλοδαίμων) spiritus benivolus; hic: patronus divus – jó szellem; itt:<br />

védőszent:<br />

Deus … preterea non modo curandis variis rerum generibus diversas angelorum prefecturas<br />

imposuit et suum cuique homini calodemona dedit, verum etiam, ut res humane rite<br />

137

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!