Каз А38

КазА38

*Квп адам дуниеге бой алдырган,Бой алдырып., аягын кеп ш алдырган:в л д i деуге сыя ма, ойлацдарш ы,влмейт угын артына свз цалды рган »(А бай).

ЖамбылАБАЙДЫН. СУРЕНМынау турман Абайдын cyperi ме? —0лен — сездщ уксаган кудрелне,Акыл, кайрат, б1л!мд1 тек устаран,К.арсы келер Абайдын kim б;ётше!Акын атын тараткан арб ip туска,Сонрыларра калдырран улп-нуска,ApFbiH, Найман сезше таныркаранКандай арман бар дейан бул туыста!Терек ойдык туршде тенш бар,Тесше кеп карасан кенш угар.Сол теренге cyftciHin жан ушлмей,Есш сабаз ызамен еткен шырар!..19406

Омар ШипинАКЫН АБАПТещздей Te6ipeHin толкын аткан.©леннщ сардалага отын ж аккан,Атасы асыл сезд:н а«.ын Абай,Ж улды здай жыр дегенде жуйткш аккан.Пушкин мен Лермонтовтан тэл!м алран,Орыстын влешмен каруланган.Ол еткен е к с т со 6ip кунп'рт кундеКезде — ж ас, журекте — шер, кещ лде — арман.Ол кезде кад1рл1 елен еленбеген,Арзан боп акын данкы темендеген.Ал 6yriH акын Абай терде отыр,Сыр ашып ж ас урпакка еледмснен.Ол Tipi„ м эн гш кке ол елмейги,Акыннын асыл ce3i кенермещи,Тартады келешекке керемет жыр,Алдында асулардан бегелмещи.в

Таир ЖароковС©3 ЗЕРГЕР1©леннщ би;к кёШде,Шалкая бейне туран ай,—Кен даламнын твршде,Жаны акын туды Абай.Шыркай Ш ы н р ы с тауынан,Жыр канагын комдаганШыркап алые ауылданЕл арманын толгаран.Сол 6ip кезг1 булт басканАймаяымда кырдарыАстында ол булты аспанБоп жанды кыр шырагы.Тозынкы жыр тусауыНТот басты деп necTi де,Жайды алга кушарынСез ескег1н ecT i д е !Щздщ елен кезшщTynFbiui сулу нускасы,Абай казак сезшщШын 3eprepi — устасы.Даласынан казактынAFa орыс халкына,7

Достьщ колын ражап тымСозран акын талпына!Жыры туыс жырынаАлександр Пушкиннщ,Содан жаны жылынаЖалынын атты кушл YHHin!Узд1 дагы ecKi унД1.—Сайрап кет-ri жана саз,Бул жана саз ест\лтЛебшдей 6ip жана жаз.Пушкин жазран талай кун,Татьяна хаттары.Даламызра АбайдынКаламынан жатталды.«...Кавказдай «.узда туган nep3eHTiHMiH,Булттыд cyiiH iiuin ержеткенм;н...»Дерен акын ЛермонтовCe3i Абаймен ундес;п,Абай жыры елд1 ынтыкЕткен, жанмен ткпдесш!Булынрыр заман шарында«...Мынмен жалрыз алыскан...»Абай 6yriH бабындаЖ ана урпакпен табыскан.Жатса да туган жершде —Жидебайда зираты,Абай тур жырдын кег5ндеЖаркырап асыл нурлы аты.

АКЫ Н K6P1HICIЖазгы жасыл жайлаудаTypin ак уй ipreciH,Жайып тастап жырды алраАшып акын кеудесш,—Керегешн кезженКвз ж:бер:п кырра алые,Кыр cypeTiH еезшгенСалды ырралып жырра алые...Такиясы твбедеКен мандайдан жогары,Отыр, кайнап денедеЖана жырлар жоррары.Б!р самрап, 6ip и д ip inКус канатты каламы,Ойы кырра кыдырыпКейде унс!з калады.Кейде Ш ы н ры с шынынаОт жанарын кадайды...Тунд|ктеи кун шалынаСыкалайды Абайды.9

Елен кылмай ойланыпАкын сол кез енш .чш ,Тол Fa нады колга алыпЛермонтов пен Пушкищй.IIУй сыртында булкыныпЭне, пар ат ж еги ш ,Арбага акын отырыпK erri, алда ж ол кер!лДк..Ж ндебайды б:р шолыпТартты акын Семейге,Турды алдынан жел с о р ы пЖ ы р канатын демеуге!Ж ай лауда ы л р ы й TirLnreHКш з уйлер «.аз-катарКалды алыста кер тген ,Тартты пар ат маздатар.Кырда жылкы K iciH en,Кой, козылар манырап,Б астаулардан Kim ipeKЖ атты булак ж амырап.Койшылардын калкыйыпТур караш а лашыгы...Кабагы н акын сэл ryftinОйын булттан аршыды.IIIТуйд1 дагы ойларын:—«Елсщ к а за к кеш пелЬ10

Дёш «мен;н арманым:Елд:ц алга ескенПБул кешпел1 калыптанАрылганын кез керер,Туар алда жарык танЕл жанарып езгерер!»Деген онын ойыньщ¥шкынын жыр жебеугеЖулдызы боп Жолыныд,Келщ калды Семейге.Ертен тагы мен керд1мАбайды ойлы шшшде,Каласында СемейДщЮтапхана щпндё.Кез жупртщ турды акынЮтаптарга толган мын,Жаны толы жырга тынОртасында томдардыц.Ойлап турсам осыганЖарты гасыр еташ,Ел колына усынганБакытына жет1птПБуп'н итапхананыКерсен миллион талай мын,Bipi боп к1тап кал аулыТомы тур ешпес Абайдын.

Касым АманжоловАБАЙ АРМАНЫ«Адасып, алавдама жол таба алмай»,BepipeK тузу жолра шык камалмай,Не р ы л ы м жод немесе енбек те жод,Ед болмаса к е т т щ ро й мал бара алмай».Деген ce3i адыннын дайнап iune,Келе жаттыд ж у ш т к тп шандай тусте;Kecuiin арыстандай жатты Ш ь щ р ы с ,Сенген сод бойындары алып кушке.Келе жаттыд кен корыд ЖидебайраКарауыл далды артта элдекайда;Кернеген кек:рекл кеп сыр жатыр,Келем1з айтатындай соны Абайга...Айдыннын аралындай 6ip денестеТур кыстау, талай сырды салып еске;Еркшдеп араладык эр белмесш,Абайдын еркелер! 6i3 емес пе!BeftiT тур кэд!мп ecKi, терт кулакты,Япырай, акын буран калай жатты?!Тш катпас Tyci суык суп-сур молаСезе ме, дуанышты, махаббатты?!.12

Кария жас кещлд1, жуз! 6ip нарт,0pi 9HUii, эр] куйпп, 63i жомарт,Кеп сырды кешлдеп бёрД1 uiernin,Абайдын HeMepeci Исраил карт.— ЖМттер, келГпс!ндер Абайды 1здеп,Маган да ншаратпен «калайсыз?»—деп.Ризамын! О йламаран екенандерАбайдын есю журты абайсыз деп.Сез1мде, ескерлндер, болса хатам:Акынра мекен'болмас знрат пен там;Арал ап туган елж кеткен ед1Сендердщ де, менщ де Абай атам.Атаннын ансаганы сендер едщ,Эркайсынды атана тек дер ед 1М,.Рылым, енбек, бар бакыт ездер1нде,Осы емес пе, каравым, ен керепн.Жуттай кысып 6ip катал заман,Оны жырлап берген-д1 атан саган;Унш ecTin бугшп бакыттынынАтан шыдап каб1рде жата алмаран.—Деген сез! зердел1 карнянынBip о'лкштп акыннын ер-кыялын;Кетт1к тары аралап байтак елдд.Арасымен алуан уак.ыйранын.Колхоз бардык, sp6ip уй, эрб|р мектепАкын ата Абайын жур курметтеп;Кала келдш, шыкты алдан тары да Абай,Бекер ойлап журшшз «кур сурет» деп.

Кабыррадан караса ойлы кезбен,Tipi адамдай емес пе бэрж сезген.Аскак жыры акыннын жур аралап,0з!м!здей кэд1мп ер мшезбен.«Республика тойына жаздым елен»Деп барсам мен уйымга — KiMfli керем?Нарыз терде отыр ол манразданып,Сейлесердей сенiмен, мешменен.Акын ата, ж егш аз арманына,Осыны ансап журепн талмады ма!Б!збен 6ipre келшЫз бупнпге,Б1збен 6ipre барарсыз алдагыра.

Хамит ЕргалиевKAPAHFbl ТУНДЕ ТАУ К А Л Р Ы П ..I(Тушпктен керое,— кещед!Акша булт шарбы-шамалы;Сэскеде баяу есед!1ргеден таудьщ самалы.Ш абытка кажет бул ед!,—Абайдын ашык омырауы;(Аз рана кешл беледаАлыста кулын конырауы).Онаша тердеденгелекKapaFafi стол аласа;Туе кшем —Сурет:денде ел1к.Оррыйды тастан ол аса.Казналы акын уй! ед|\—Керсен-ау к!тап квлемш!Столда самал суйед1BeTi ашык орыс елеш’н.15

2Жерден жун-журка, кец Tepin©зшше кекке кетерН0тед1 дала куйыны,Таркайды туказ туй:ш.©тер ол кеш те, ерте де,Жумыс жок дулейлермен тук,Окылды HeMic Гете де,(Аударган орыс Лермонтов).1Ойланса Абай -— жазбаса.Тушйктен ойы асады;Алдында,Самал козраса,©леддер сыбырласады.• Данышпан жырды, самалша,Ежелден суйген казагы.Жоралтпас, жаттап оны алса!©ленге — ем1р узагы!3Кауырсын калам жур шалкып,(Кадалмай бултка кез окша),«Карангы тунде тау калрып»Кагазра TycTi казакша.Сэуленщ терде лык толы©TinTi TycKi шары да,Жазранын акын ак колы©ндейщ тары, тары да.1 Гетенщ Лермонтов аударган елещ.16

¥нады. влек унасаЖазылран spoip жолдары.Денедей 6ip кез онашаТыншыгар деме ол дары.©Mipfli су(Ы ол жердег1,Бш'кке шыкты магана.Ceprwi ойдантердепОтырран акын манадан.Сергии,шапан жамылды,Кыдырды тыста кеш'сте,—Адымдап алды дамылдыШыгарран двнде, enicTe.4Ж отада акын.(Бар туста,Боз туман, твмен бук таура!) —Шапары куннщ батыстаБарады жерге уйктаура.52—АцынгвКунд{зп шаны оралмайМешп жол тыныш жатыр-ак,Сышнбей,куннен нэр алмайЖ абыркау калды жапырак.Кун кетсш мейл1кен1стрг~«Квленке басын узар!С.ТорайгыроаЯтындэры ПМУ-Д1И17 академик ака, С.Вейсемб;атыкдагы рылыми

Акынныц ойы ен уст^нСебед1 нурын ж уз артык.Акырын сазга кущшпКосады орыс блен!н,—Квред1 коз!кун жузд!Ертекп казак. ел 1 ешн.•С:лк;нтер влек бейкамды!©нердщ кусы — ол ушса,EpTenri акын жиЬандыЖазады мунда орысша.вТунекке ciHfli бута да,Сирек от жерде жылтылдап.Жалгыз-ак турды жотадаБайгуздар унш бул тындап.Буркед1 таудын тун- басын.Акын кеш уйге оралды.Сэулеа барлар тындасын,Жанагы сазы жаралды.... Бойынды шыкка дел-сал кып,Тыныштык сакта, двн, жыра!«KapaHFbi тунде тау калгып»,Акырын шертп домбыра.©Mipre таза м ахаббат©,\прде мэнп ж уред те:KapaHFbi туннен сол 6ip сэтСактаулы калды журекте.18

7Данышпан!Неткен кунарлы,Нурынды 'куйган топырарыд?!—Шалран жок. аяз ызрарды,Жайкалып ecii жапырарыд!Терезем ашык мундагы,ЭлёдГм epkijол ушса,Отырмын ойлап мен дарыБаяры сенше —Орысша!

У РП А К YHI(Абайдын 100 жылдыгыиа арнап)Еж ел дсн сенж эшшпнСаздарын суйш эр туптенКазагы Семей, Нарынныи,Жырынды айтты тэртшпен.Шешекем козрап 6eciKTi,Уйктасам жырын тол гады,блирге ашып eciKTi,Жанымды саран жалрады.Одан сон жаттап партамдаЖалынмен жазган муранды,Гул жайнап еспм ортамдаЖанымдай маран унамды.0зщше cyfiin бшмд!,Bi3 ecTin совет ел:нде,0зен, тау алды тшмд1,0 згерд1 сары бел1м де.Партиям алда — кун кесем —Мен туран елдщ журеп,Мен ылри шаттык кун кешем;Шаттык жыр —Сэби жоргеп.20

Ерлшке де уйрегпЖанагы улкен журепм,¥рмнган жауды ол куйрегп,Жецген сон. шалкак Журемш.Жещске жалгап яоешсл,Жайнаткан ем!р жан ракат;Сен баскан кеше жер ycTiЖадарды суйд1 адамзат.

Снегин Дм.АБАЙ YUIIH0 rri кундер... жумыр жерд|'Сурапылдар шайкап жатты.Дуние баска турге енд1 —От лапылдап, жалын атты.Абай жыры сол 6ip шакта,Алмастайын жауды Twin.Жатты тарап шартарапкаМайданга да журд1 Kipin,Шурылалы кунмен 6ipreТун тунерд1 ел!м1зге.Жырыменен дем беругеАкын сонда келген б:зге.Т>тан елдщ ар-намысынKopFan «калдык ауыр кунде,Ж ар салганбыз: Абай ушщ3eu6ipeKTep бассын унге!Кан аралас сазды кепппАжал кезген окоптарда..Туран елдщ келешегшКалдык коррап б!здер сонда.22

Турранда eM ip таппай тынымАжал, жешс арпалысып,Окыдык б;з Абай жырынЖ уректе 6 ip ж гер тасып.¥рыс тутеп женелгенде,ЕНзден ажал Kerri аулак,-Мелдар аспан кепнен деКызыл жалын жатты лаулап.Кул боратып тут1н ipimЕнд1к тары баска турне.Ж ар салганбыз: Абай ушшЗенб1ректер бассын унге!Дуние турды кезш кадап,Отан жауын кегпк таптап.Ж ешске улы кагып канат,Солдат данкын калдык с акта п.Bipre етк!зген майдан жолынЖ ан досымыз, еЫмде элцЖ ау орынан Абай томынКеудеамен коррараны.Жыйып бойга актык куш:нКош айтысып жарык кунге,Сыбырлады ол: Абай ущшЗенб1ректер бассын унге.

Бекхожин К,-КУЙЫЛДЫ КЕУДЕМ13ГЕ УШК.ЫН ©ЛЕН,Ж ас ойлы, сонау бала кундер1 мде,—Сактап 6ip жыр лэззатын журепме,Yh косып домбыранын ыррарына,©лещи ез|'мше айтып жургешмде —Естьлд1‘ езгеше 6ip эн шыркалран,Кай дауыс, кырды кезш, шынга барран?Толганды казак кызы айлы тунде,Сез1нде от махаббат, толган арман.Неткен жыр, кандай жанра арналган сез.Ауылдын кыз-жштш арбаган тез?Куан сен, уа Евгений, кушарынды аш,Жымыйды казак кызы жаркын мщез.Айтылды эн шын рашыктын отымененШыдайды кыз назына дэтщ неден?Алыста казак кызы uieprri муцын,Суйрмд! Татьяна атыменен.Ал, осы наз дауыспен шалкыран жыр.Калайша казак жерш шарыктап жур?Сар дала сарнауында ескендерд1,Кай дауыс махаббатка шакырран бул?Шьщрыстыд шындарынан 6ip нажарайЖ арк eTin, сез сэулеа себшд! арай.Даланы кезш Kerri керемет ун,24

Пушкинше жыр канатын сермеп Абай.Елд1кп, ерк1'нд1*кт1, эдьлегп —Орыстын енегесш елге уйрёгй.Пушкинге аралатты ауылды ол,—EcrireH журектерд1 еляпрегп.Достыктын, махаббаттын куигп ушменКуйылды кеудем1зге ушкын елен.Ежелп досымызлай, ыстык. легт,BapiMi3 сырлас болдык, Пушкинменен.

Сыздыков Ж.«АБАЙ» ЖУЗД1 EPTICTEEpTic терен, EpTic кен,Ж у з1п келеч Ерп'спен...(халъщ влецОАлау-жалау булттардан алтын жиекКетершш кун таура артканда иек,Сан-алуан сары алтын казынасынКамдана сапарра «Абай» шыкты тиеп.Кара EpTic толкындана жатыр келбеп,Бейне 6ip пароходты куймен тербеп-.Палуба.«Дойбы», «Т оры з кумалактар»,—Ойналып, «Татьяна» да кетед1 ерлеп.Домбыра, скрипка, сыбызры ун1,Кулаштап келде ж у з т «Абай» жыры.Кернеген палубаны тенселд:рш,Гармонньщ басылады алуан т ш .«Б:р кызык iciM екен ез!м керпен...»Кыруар казна тиеп, олжа енгерген;Тещ здщ тербетшген самал жел!,Жанына жайлы rain, леб^з берген.Кегщж1м caFbiM кушкан жер белвёь,Ойнаган жым-жым eTin келде ел-eci:Кушмдескен, кул;скен, шарыктаран,Абайдьщ немере мен шебересй26

Кездесп «Белинский»* карсы алдынан,Т1л катты сэлемдесе «Абай»* буран.— ©ткенде мше жуз жыл, кездестш б!з,Айналып кеткендеймщ урпагымнан!— Мызрымас мындап жылдар улы достык,Сырластык, кушактастык., квнш костык.Салтымыз—той, мереке, табыс, ердак,Жоралды—бейнет, азап, енжар, бастык...Кыран кус ушар шыцра салган уя,Ту шд] бшг-ше кузбен кыя.1ске асты кекке ерлей, айды аркалап,ШешусГз ‘ арман еткен фантазия...Элемн;н нурын шанжан шырарымын,Тулгама кандай душпан тагады м щ ?Бгр тутас монолиттен мызрымайтынДанкы аор Улы Совет Одарынын.! —Дегендей,«Абай» Kerri шалкып, ж у зт.К°л бетш алтын муй!з жатты сузш,Шыркалран, шыркаты^ран, аЬгактаран,Эн мен куй улаггы да кеттг кызып.Хоштасып, «Белинский» кете барлы,Карсы алды квкжнектен аткан танды.Какпасын горизонттын ашып тастап,Балкытып шурылалы нурра малды...©ркештенген ак булттан зсем з@иек,—Агттын k v h аокар тауга артканда иек.ТТТпмылып, шалкып «Абай» казынасынБабымен улы жал Fa шыкты тиеп.«Абай>, «Белинский* — Ерп'степ пароход аттары.

Бегалин. С.5*баи 9HIСазарган дала,Ел 6ip жас бала,Ертеншен кабарсыз,Сондай uip кунде,Кун емес тунде,Жасадыц ем!р амалсыз.Айтысып калын. наданмен.Алысып катал заманмен.Кыйналса жанын,Каннаса канын,Тапкан дауан эн мен жыр,Наданды жерлеп,«Адам» деп, «ел» деп,Кушренш, кушп айттын сыр.YpbiHFaH халкьщ сырынды.Жаттады эн мен жырынды,Оянды дала,ЕсейД1 бала,Туран сон ¥лы ОктябрьЖазылды жара,Жанарып сана,Жетиш халкын жылма-жылЖурепндесш халыктык.28

Тергадесш тарихтынБастаган езщ,Басшы боп сезщДостас деп улы хальишен.Жулдыз боп елге,рардарран жерде,Акылшы басшы болдыц сен,Акын Абай, дана Абай,Укканга ой. сана Абай.

Хакимжанова М.А Б А Й FAТендздей терец ойлы,¥шкыр кыял,Т1л жетсе Абай атыц,Сезге сыяр.Болганда еленге езек,Жырра жел1,Акындык, касиетщгзНесер куяр.Тереннен сез асылынсуз:п берген,К,ыялдыд кыясына,жузщ керген.Ойынан ойып алып,ернек салыпУрпавда,Сез маржанын,T i3 in берген.Тэгп жыр.сулу энд1 суйген жаныд,TeKcepin,Терец ойлап,уцтыц мэнш.30

Маймандап мансап куранэймДерге,0ттщ-ауУккыза алмай.Елдщ камын.Аокактап эн шыркадынTerra жырды,Умтылдын оятам депОй мен кырды.Дунияра сен де K ipnim .Бар кал ан — деп,Тербеттщ чаганалыСезбен сырлыКарацры ел урына алмай,калды капылКоймады ершне,жещи ак,ыл.Жок деген игшктшерте— кепиЖатталып влмес сезщ,болды накылШалдыкпай жетп жырын,вмГрге тын,влещннен твг1лд1,сендеп мун.Турызран свзден патша,оннен алып,Тарихта Абай атынBip бйцс шый.Бвледш бугчн гулге,кумбезицп,31

Атаймыз мактанышпенкунде e3itmi.Казактын тунгышь» сен,ер те оянранПушкинмен уштастырраной сезшдкЛермонтов,Крылов пен Толстойды,Суйдщ сендедщ солар,терец ойлы!..Эдшдщ, адамшылык,соларда улп,Деп едщ|ден койды да,халкда суйд1.Жьрр жаздын,Эн тол гад ын,Шерп!к куйд1,Орыстын мэденнетш,Жаньщ суйд1,Сан рет.Сахар ада,Салсан да айкай,Bapi де,Жацрырык бон,Таска тид1.Ал бупн оянды елщ.Гулдеп жер1цПлегш орындалды,Абай сенщ.32

Ойда елен,0м1рде ернек,Елде бак,ытСондыктан шырады еркш,Даусым метц.Мен булбул,©MipiMe еркелеген,Шарыктап,Шабыттанран,Туспей темен.Ой — тещз,Журек — кеме,Kerriм жузш,Тегшш кемешмнен,Кестел1 елец.0л1н1 T ipi жанга тенелдарген,Жырына,Энще де бага берген.Кетерген,кеп муддесшпартиямыз,Алрысын ел аямас,бугш сенен!Акыяг*Белеген куанышка,казак елш,Тецедщ,Тег1стед1н,ылдый — epiH ,Ленинск партиянын,Туы астында.Арналды улы акынга,бул елещм!

Мэуленов С.ЖЫР K0KTEMIАбай бупн отырдыШолып алые кыйырды.Iu iK i сез1м толкыны©лен. болып куйылды.Салса кыял сайрандыАкынра артык не керекАлдында онын. айналдыДуние шары дедгелеп,Б:р ernipin, 6ip сызыпОтырды ол жыр жазыпАкын м!нез тым кызыкАкын жаны тым нэзш.Кейде баяу эндетшКейде окып жырларынОтырды акын тербет1пШынрыстаудын; шындарын.Keraeri кун кешкурымКездест1 ол ПушкинменКен сахара естш унКеудеде yMiT ушкынмен.34

Кетерда елен мол жупнАкын Абай мекешКабылдады ол бугшЛермонтов пен Гетёш.Шыкты алура кед тынысЖамылып ол шапанынТун кал>ыды тым-тырысКеудесшде жотаньщ.Кулакка елен келгендейЕлепзд1 эр дауыскаКелешекп кергендейК,арады Абай алыска...Жартастарды жавдыртыиОран талай жыл erri.Тауды белел калрытыпТалай-галай тун erri.Туман тунеп адыргаТалай рет жауды булт.KiM сактайды жанында0 T T iKeTTi6api умыт.BipaK жыры АбайдынКешлден еш кеткен жок,©rri жылдар...талай кун...Кулпырып тур кектем боп.

©MIPI Y3AK. ©ЛЕЦНЩСез атасы АбайдьщУмытады атын KiM.©лещне караймын0 з жузшдей акынньщ.0тед1 кез алдымнанСуркы адшкан сур далаЖартастарра калгыранКарайды акын мундана.Кейде Абай толранып,/Кастык атты жазды жыр.Жаттады кыз кол Fa алып,Сыбырласты жазры гул...b i туспес жылдардьщ,0Mipi узак еленнщ,Акын Абай жырларын,Куш акт ап алды келер кун.36

Сеитов С.КЛЗАКТЫ Н 0 ЛЕН.1Н1Н, УЛЫ АТАСЫЖ урепн шырак eTin жандырган щм?Жырымен жан сусынын кандырран им ?0 з:н е 03i орнатып ескертганга,Мура рып кейшпге калдырран гам?Ерте оянып, ойланып, ержеткен KiM?Талабын тас кыяра ерлеткен кш?Куба жон, кубакан кум, кула кырды0леннщ беи п н де тербеткен к1м?Соктыкпалы, сокпаксыз жерде ескен кщ?Уншен эд 1лд1ктвд леб1 ескен гам?Арманын аттандырып келешекке,Б 1'здермен осы кунп тшдескен кщ?Тайсалмай, мынмен жалрйз алыскан к!м?Жауына найза сезщ шанышкан kim?©зёндёй куйран барып кок тешзгеЛермонтов, Пушкиндермен табыскан к!м?KepiKTi кевдлде жыр, колда калам,0м1рд|'н epiH e ерлей баскан кадам.Казактын еленшщ ¥лы Атасы,Ол — Абай, мэнп жасар акын адгм.8?

Ж уматлиев А.FACblP СЭЛЕМ1Журш келем жаралгалы,Жер бетшде 6ip кун тынбай.Шулы дуние жолаушысы,Жолым алые, журек сырнай.Мен келгел1 дуниеге,Жаксы менен жаман да erri.Зырылдаган кун 6ip кеме,Жалтарды да, erri Kerri.Ерте кезде, ел басында,Кыйлы-кыйлы заман бопты.Улы уйде, кызы тузде,Е Hi реген адам бопты.Кыйлы-кыйлы сол заманнан,Элем жузш кунг1рт шалган,Кез ал дым а елестейд1,©ткендеп дуние жалган.Сонау казак сахарасынан,Сонау гасыр алые налган,Кулагыма шалынды кеп,Ащы айкайы дауыстаган.Деген оймен келсем жакынЗлде кай жан дауыстаган,—

Ауыр жуп, кект! нускапКолын созып тур 6ip адам.Бэр1 1шшде осынын деп.Fa сыр сыры с:зге арнагаи.KaMbiFbin б:р курсшд1- до,Хат усынды:— ал,—деп балам.Ашып керд1м жазыпты ол жан,Ак каразра тейп жасын.Тында урпагым! Келешепм,Д е г т былай сезд!к басын.— Шаршадым мен лрш ш ктен.Опасы жок дуниеден,Умщм 6ip келешектенКош бол! Кош бол! Кетем-кетем!«Шулы дуние сыры толкын,Жумбары мен, кеп екшем.Жаным ауыр жаралымын,Ж азалама, кеп етГнем.Кеш базары Kepi Кейгл,Кеш'л KyHi сещи мэнп.Б:рак куннен ту кетерген,Алыста 6ip естим эндк..»Деп жазыпты окып шыксам,Сахара сыры аманатын,Жолаушы жан сырлы жумбакАшып сырын койыпты атын.Сол ад а мы м мше бупн,Кещл KyHi кайта оралып,Аты эйгш Абай акынbipre отырмыз ортар'а алып.

Булцышев Б.тэтп ж ы рАузымда т э т ' дэм! барШекер балдай 6ip жырдын;Ж урепме куйылранТусшем, бшем мен сырын.Т!лге жен 1л тамаша,Журекке майда нэзпс ун.Рух беред жанына,Окыран сайын суйсшем.Алтындаран сара сезТамылжыса балдай боп,Жанына эсем нур берое,Жазры аткан тандай боп.Сол тэтп жыр дукеншАраламай, кезбей не!Жырдын терен сырларынОкып бшш оезбей не?Аузымдары тэтп жыр —Абай жыры шекер бал.«Тез уйрент, тез жоймай»Теренге бойлап yFun ал.40

Лекеров А.К6 н,1л д е н кеш ЕР к е щ л г ЕКудерш узбей бугшнен,Куй:н тербеп кещлдщ,Достарын i3flen ертеннен,Жолаушысы ем1рдщ,Келе жатты эндетш,Тыдран кырда тунерш.Келешекке тип катып,Алыска ойын ж1берш.YMini оты журектщЖатыр сырлы сол унде.Тындады оны тынып 6ipСэулеЫ барлар эр уйде:От басында кемшр-шалОтырды оны куб1рлеп,Сенген отын маздатып©ткендей жылы жел урлеп.Тындады жастар т1л катпайвленнщ таны аткандай.Ынтырып та кумартыпМахаббат балын таткандай.«1

Татьяна мен ОнегинКырды аралап жургендей,Тындаушы эсем эн:ненСыбырды сырын б1лгендей.Оятып ыстычк. сез1мш,Журекке демеу бергендей,Сарынып куткен езшщСуйлеш жакын келгендей.Толкуы артты каныныц,Абайша олар тьлдесш,«Жанын суйген жарыдмын».Не рылсан, езщ бш десш...Талай кыздар наздана,«Cyftuii, сэулем, суйпй»— деп,«Жанын таза бозбала,Жалыныма куйни»— деп,Абайдын ыстык. ce3iMiHАлып келд! бупнге.Жыл емес, гасыр озса да,Квщлден кешер кещлге.

Элшбаев М.ГОГОЛЬ К1ТАПХАНАСЫНДАПушкин томы уШнде — сенде де бар,Пушкин томы уш мде -ц^ленде де бар.Кен залра кунде к“елем, кейде осыКене TOMFa кар аура жаным кумар.Кайгыртып каранты 6ip кезде ескеш,Теш здей айдыны улкен ой кешкел1 —Келген гой Гоголь ютапханасынаПушкин мен Абай жаны тшдескель'Акылдан кеме MiHin, алые жолгаАттанып, ушлд1 Абай осы томра.KyHi ерте шыккан Орыс дун и еаШакырып кушагына турды сонда.Гоголь итапханасы босагасынАттап кеп, казак тапкан дос агасын.Достыктын белпеш дей кезщ е ыстыкСуйесщ кене томды, хош аласын.Буп'н кеп Гоголь «[тапханасынаТомдарын улы Абайдын табасын да,— Ж асарткан Пушкинд1 де, Абайды даРакмет,— дейсщ ,— хальщ данасына.43

A K CYTTEH Ж УТКАН АСЫ Л Ы МСуйЫнерлж жаксылыкБойында болса адамньщ,«Сол касиет,— дейги журт,—Ак, сутшен анаднын.»Рас па бул сез бишеймшЕсте журт узак сактаган...Кероен де огаш, бьл мейл in,Кей кезде мен де мактанам.Аяулы Отан жасымынАкын боп калам шындаганАк суттей жуттым: асылым —Абайдан калган жыр маган.Унайтын жырым жалпынаСез бе екен бул туста азы,Жетпей ме калам данкынаАбайдай болса устазы.195444

А К, ЫН АРМАНЫШолганда Ш ыцрыс алабын,Караша ущйн манайын,Басатын з:л боп каламынКаратас-калын уайым.Кайыррандай канатын,Денбекш1п жаны, маза жок,Каламын коя салатын,Кер заманга ыза боп.«Жалынды жырра, о пиркш,Аркау болса мол бакыт...Ту ар ма екен сол 6ip кун,Келер ме екен сол уакыт?!Таны атса елдщ рауандап,—Шын акын сонда кулшынар.Кабап>жан кайры аулакЖайрандай кулш жыр шырар».Солай — деп еткен улы Абай,Сан рет ойра калдым мен:CaMFap едЬау кырандайОтырса катар Жамбылмен.45

ДУНАЙ ТОЛК.ЫНДАРЫ(Бул «Дунай толкындары» деген вальсты Абайдинбаласы с»б1Ш Петербургтан уйренш келш, ауылдаскрипкамен ойнаган: Содан казак даласына тараган):Жаксы эннщ туысы кеп, бауыры кеп.Жадсы эннщ жетпей коймас ауылы жок.Дунайдын кебж атк.ан кек толкыны —Секыш келш жеткен куй жойкыны.EpiicTiH ец жагасын ерк:н жайлап,Шалкыган Дунай куш кекке бойлап.Экепп скрипка алые жактан.Тэтп куй домбырадан туыс тапкан.Казакка «Гаккуындай» к.ымбат, сыйлы —Естццм ел аузынан осынау кущи.46

Шамкенов А.АБАЙАкын ед] ол,Елдщ мунын жыр еткен,Жарыкка алып шыру удшн тунектен.Ащын ед1 ол,«Мынмен жалрыз алысып»,Халкын ойлап, куйшшпен кун1 еткен.Акын ед1 ол,Журтты аузына караткан,9p6ip сез 1 куйылрандай болаттан.Акын ед1 ол,Жулдыз болып жаркырап,К,аранры елдщ ой санасын ояткан.Тезе алмаран керш кулдык кор кунш-,EcTineHi ешреу мен болды мун.Акын ед1 ол,Эдьлегп ту устап,Ку ем 1рд1в£ жарып еткен тщ ы н ы н .Акын ед1 ол,Ж атка жырын кыймаран.Бар асылын урпарына сыйлаган,Ак,ын ед1 ол,Отты жаны лапылдап,47

Тар заманныц шенберше сыймаран.Жырлары оньщ — тещз ед1 арналы,Ty6i терен., тубшде кеп маржаны.Жузген сайын жанарымыз ершде,Жаркырайды маржанынын, бар жары.Отырсам мен жана влен. жазура,Акыл айтып туррандай ол жанымда.©йткен1 онын. жыры езгеше тур гулдеп,CoBerriK бай поэзия багында.Бекер екен жок деу1м1з ол картты,Ол эрюмнщ жу peri не орнапты.Колтыктасып Навоимен, Токаймен.Энекей ол,аралап жур Одакты.

Ахметов Э.ЖЛСТЫКТЫН ЖАКЫН ЖЫРШЫСЫ.бмпрдщ кегал кектем! —Жалынды, жаркын жастык. т а кЮмдерд1 тербеп етпедКЖаймады KiMre дос кушак!Жастыктын жакын жыршысы0М|‘рде калай умытылар?Бар кектемнщЖыл кусыСекщда caMFan ол турар!Эсем эн мэнп жасамайТотырки калар калайша?Б[здермей б;рпе жас Абай,Шыркаймыз б!з де Абайша!4 ~ Лкынга 49

Нурбеков Ж-АБАП TIPIАкыны акындардыц Абай дарын, .Жумсаран акындыктьщ бойда барын;Ж1бектей кестеленген етк;р жыры,Сенбестей мэнл жанган бейне жалын.AFbi3bin тандайынан тшдщ балын,Тамсанта тэбиратты шыккан сарын.Акылра, айлара да шырак жагып,К,орраран е з г ш к т щ cyfliKTi арын.Шыркаса Татьяна кырдары энш,Кулпыртып келт1ргендей арка c9HiH,Жарк етсе черкеш соккан болат канжар,Алрандай жагаласкан жаудыц жанын.Асырып арнасынан эсерл]' энш,Ш ы н р ы с т ь щ шынына шген эншц мэнш.Т1збектеп меруертггей су тубшен,Тапкандай керкем сездщ шырын дэнш.Арналы асыл жырдын дэриясы,¥йткысы патша сездш ол уясы:Арынды арылранда Абайдан жыр,Ш ы н р ы с т ь щ бект'ерьлген ш ь щ к ы я с ы .БО

Топ жарып ортасынан TypFan бит,Ойыныц аясына элем сыйып;Теректщ таскынындай кушп жырмен,Толкындап, дарняга жатыр куйып,Ерге T ipi халыктык жетед1 квзйБ13 Абайдыи бейнеа сезш уккан.Ортамызда дэл K.a3ip отыр езк

Эм1рбеков Ж-Б Y Л А КШьисканда тасты жарып кайнар булак»Басында балаусалы каулар курак,Кезше кезщ тоймай карап турсан,Жаткандай сылдырымен ceHi сынап.Дегендей «Таусылмаймын, саркылмаймынКайнардай сай куалап саркыраймын,Пак. мелд1р, сулу сырмен сылдыр каксгм,Салады эуешмд! к.ай сырнайын?»Асылдын; yHi де уксас, жыры да уксас(Керген кез, шалран кулак муны умытпас)К,аншама, жер айналып, озса уакытСак,тайды кдсиетш KiprniK жукпас.Сол асыл e c K ire—ектем, жанага—елшем,Мэнгшк жайнап турар кашан керсен,Саркылмас кайнармын мен деп туррандайСусында да нэр алып, жасай бер сен!Абайым, сен 6ipiciH сол булактын,Bipi мен манында ескен жас курактын,Сэнще асыл жырын жарасып турБугшп коммуннслк жасыл бактын!62

Tepi6aee К.Халык акыны.А Б А ИДанышпан Абай акын казак аскан,Сезш де олкылык жок ж аза баскан.Пушкин мен Лермонтовтан тарлым алып,Толстой, Гогольдермен хабарласкан.А ры м рэ Тусындары наразы боп,Кыйналды жалрыз болып бала жастан.Абайдын болды бупн ансараны,Акынды халык курметтеп карсы алады.Эрюмге ага болып акыл айтып,Тш лген ёледшен бал тамады.Абайдын акыл ce3i ой тербеткен,Кешлдй кеюрект} кекке ерлеткен.CypeTiH рлещнщ анык басып,Алсын деп KiM таныса тастап кеткен.Эуелден енбека'зд! ол унатпады,Туы ед1 надандыктын кулатпары.Д1нш:лд1к — каранрылык белг-ici деп,Енбек, р ы л ы м , шындыкка турактады.Туса да мешеу жаткан сахарада,Шын алмас кап тубшде ж ата ала ма?!53

0 p 6 ip ce3i магыналы, терец сырлы,К,онымсыз к.алт айтылран ката бар ма?Сусындар Абай жырын окырандар.Ойнактап жагасына жазры телдей.Данышпан акын айткан марыналы сез,Тарихта калар ешпей, мэдг1 сенбей.

Боранбаев К,-АБАЙДЫН, АРМАНДАРЫНА ЖАУАПТомдарынды актарып, тынбай карап,Окыймын ансап ы л ри таппай тагат,¥ зак кун окысам да елешши,Болады еткеншдей 6 ip -aK сагат.Сенде бар б\з уйренер ер даналык,Эр сезщ урпак уш:н зор жаналык,Кайрат пен акылынныц елшеу1 жок.,©Mipre екшдфмер жол табарлык.Пушкинд!, Лермонтовты, Щедринд!,Ел1мнш жасы туп л, шалы бтлдьБ1з Ызд!ц тустастардай бш м деое,Бшмейлм кейш тартып, шепнудкКур боска ры л ы м таппай мактанбадым,Орынсыз жэне енераз баптанбадым.Орным бар, б Ш и м зор, заманым кеч,Сондыктан кещл шалкып, шаттанранмын.«К араш а, жел токсанмен сол 6ip еш ай>Каз:рде уайымсыз етед| жэй,Паналап лашык уйд{ жургелпз жок,Зэулщ ры п салып алдык тастан сарай,

Ол кезде табылмайтын 6ip кап тезек,Бу менен тас KeM ipre берд!' кезек,Балалар асыр салып, ойнаиды еркш.Куз тугш, музды кыста какпай безек.KvFaHbi бэршщ де енер-рылым,Таппайсын мшезшщ 6ip сы н ы ры н,Салынран бос ыржакка jKiriT те жок,Енбеказ, карекетаз 6i3Ae 6yriH.Бэрше арманыннын жауап дайын,Санар ем, жаца iciM бар сарат сайын.Коммунизм жырларын толрамакпын,Партия шырка дейд1 алды эрдэшм.Kipniui боп дуниенщ KeTiriHe,Себеп сол каланып мен кету1ме.Жол дацрыл, заманым кен, 63iM ершш,Бегет жок дегешме жету1ме.Bip керсец, Абай aFa, б!здщ шакты,Дер едщ: «алга урпарым аршындапты»Деп'збей коймас ci3re завод, мектеп,Алматы, Караганды нур сыйпатты.Т1'зд1М деп, мактанбаймын сез сарасын,Бул жырым— ecKepTKiuiiM куп аларсынЭрдэшм Tipi деймш асыл жырды«Кыйыннан кыйыстырран ер данасын»KipmiK жок журепмде акын, Абай!Жырларын кезге айткан акылындай,Отырран бетенсшп б’^здер жокпыз,TipiciH. коммунизм акынындай!

Аманшин Б.АКЫН 6MIPIHEHТунек зам ан терш де0 T T i жайсыз жылдары.Камыккан кеп кеншгеТербеу салды жырлары.Тындап коста карт кедей,Ойл ана отты косей дкАбай кеп Kepin кеткендей —©лендеп уй осы едкАш бала курым астынанАлаканын жаяды.Тусшде Kepin жаксы нан,Тусжде FaHa тояды.Кыздар да бар каршадай,—Б:р уйде ауыл жастары.ГКлте шамды коршалайK.aFa3Fa тенген бастары.Ауылы кыйыр болса да,Бэрш;н. Абай усгазы. —Эр елеш каншамаКайталанды кыс-жазы?!57

Эн болып калкыл сай жактан,Шертед1‘ мунын талайдыд,—Жана зуен, жана ой талкаяДостары кеп Абайдыд....Дала шешз, дала — айдыТоп адам суыт жорткан.Душпандар бул,АбайдыдОт жырынан корыккан.Bip капталда, 6ip алдаБозрылт бута сыр урлап,Туррандай бейне брарраАкынныд С0з1н сыбырлап.Еред1* соннан калмай да,Зымыяндырын бетке айтып.Сабылды сумдар, эр айдаСемейге сан кеп кайтып.Кара куш бултша жыйналды,Жала сез суша жарысты...0р уш’н акын тыймады,Мьщмен жалгыз алысгы,... Акпандатып талай кун,Эйнекп' кар тырнады.Алдында жатыр Абайдьщ«Современник» журналы.Жупр:п ойы эр сакка. ■•Дуылдайды от мацдай. —Орыс досга казаккаПайдалы сез кеп к.андаи?!58

Желдей-ак иген емешй0тед1 кундер кулдырап.Орыстан уйр

сСЕН Д Е Б1Р К1РП1Ш ДУНИЕГЕ»Еамде: бузау бакканда...Кун шуак, ед1.Сары куз...Отырдык денде кеп бала,Окыдык, елен 6 a p iM i3 .Сонда-ак маран жатталранАбайдын жаксы елещ.Ауылдан, таныс оттарданОйымды белген сол едь—«Эсемпаз болма эр неге,©нерпаз болсан —аркалан.Сен де 6 ip K ip n iu i дуниеге,KeTiriH тап та бар, калан» —Мектепте соны муггшмEciMe талай туЫрген.ЖуректеЖаныпб:р жалынШабыттьщ сезгем кушш мен.60

Колымда калам.©ленте©зег1н вз 1 берд1 eMip.Kipnim болып дуниегеКаланрым келд1 мен де 6ip|Азды-Kerrri улесГмКосылса Отан данкына,—Бупн Абай — улы ёамОсылай таныс халкына.

АБАЙ ЭН1Ж е л аз тунде ж ары к ай,Баранда сымдар д1ршдеп,Ферманын, жаны терен сай —Ток берд1 СЭС гур;лдеп.Унс1з араш жапырагы...Тунп сарат он Ke3i.Саяда ж астар огырады,Сыр mepiicin е з д ь е з !Радиодан ун шалкып,Жанрырды тауда жалан, тас.—Абай эш тур калкып:«Айттым сэлем, калам кас!»62

Кайырбеков Г.ЛБАИ КАСЫНДАЖартаска барган жалгыздын.Дауыеы кунде мын шьиксын,Тун кузеткен байруздынКулагы сорлы, нею уксын?!Салем ед1 айткан 6yriH reApaFa тастап талай жыл,Кущиздей жарык, T y n i де,Жадырап казф Абай жур.* * *Тещзда туран толк.ьгннынТатулыгы тым ыетьгк,BipiniH. 6 ip i к,о л т ы р ы нСуйеп жатыр, cyiiicin.Сондай-ак., досым, б1здергеДау айтады кандай жан,Жыр катар ын т1эердеЖаралдык, десек Абайдан?!* * *Жыр жазамып дегенде,Сезден тыяр лас, бетен—Жетшдж кврмей елендеЭкеа болран жак,сы екен!63

Анисимов С.АБАЙ К6ШЕС1Мендреу сорлы елкенщ муц

5 ~ Ackntra©M ip бар, жырда езге, жан да езге,Кек аспан, жер кулпырып KeTTi езгерт.Осында жастык шактьщ жас таскыны,¥лы акын, суйЫя, мактан, кер де муны.0м;рд1 нурра белеп ерлеп жатыр,Кешей кешпел? еодщ кыз бен улы.

Мэмбетов /.EKI 0ЛЕЦ,1Одыдым жаттап жасымнанШыбынсыз жаз бар елендкАлдымнан баяу ашылранЖана 6ip дуние енерл1.Жаттамад турсын,мен ептеп031М де жазып женавдм.Эуел! «байкау керек»,— деп,Содынан жырра мол ещцм.Туларан толдын жанымдаТудырран шадта жыр талай,Сын кезш дадап, алдымдаАдылын айтып турды Абай.2Кабагы далыд дарт адынТол рана жазран жыр хатпенШерменде шерш тардатып,Тшдесш отыр урпаклен.ее

Кыйыналып жаны -шолран илСэулеа'з содыр мадайын:«Халкым надан болган сонКайда барып онайын».Сонау 6ip кундер, сол кундерАшынды акын осылай.Казысы урпак влендерАйтып тур бэрш жасырмай.Ж азы лса K,a3ip ж ана жырШаттыгын шыркап Отаннын.Ж азганы оны жаны 6ipМ энгш к Tipi атамнын.

ДОСТЫК. ЭН1.(1951 жылы Берлинде болган дуниежузЪпк жастарфестивалында Абайдын «Айттым сэлем, каламкас» атть*8шн кобызда орындап, Балгаева Фатима халыкаралык.сыйлык алган).Эн толкыды,Эн толкыныДуниеге таракан.Энмен 6ipre жан толкыды,Тындай калып бар адам.К,ыз eH epi кобыз кылынЖурек ce3i e r r i б; p.Ол актарды достык сырынKipuiiri жок, меп-мелд:р.Жана Берлин аспанындаКалыктады «Каламкас»,Арнап элем жастарынаМахаббатын саркылмас.Сулу сазды Абай 9Hi¥ялап эр кеньге,Шакырран-дай дунияныТату, достык. eMipre.

ЩлйщулЬв Н.Жаны м а куш бергендей акыл сезщ,Дейс:к сен «нагыз влек—сети кезщ».Ен алгащ влек жолын жазранда да,Жен Ылтеп, карсы алдымда турдын вз!н.

КОЛХОЗ К1ТАПХАНАСЫНДАГулге оранран Алатаудын койнында,«Коммунизм» колхозында болдык ба?!Сэулегп уйден онын ютапханасы,Безенш тур, залына 6ip карашы!Тапал ж ш т кущиз журген кой багып,Пушкин жырын окып отыр ойланып.Bip карт адам ак шаш шалган самайынК,олына алды Эуезовтын «Абайын»,Журт жыйналып б1лд1рд1 ез сез!мш,С 03 erri онда улы акыннын eMipiH.К еп т! ауылдын Kapici де, жасы да,О'кушылар конференциясына...Айтып жатыр эрюм 6 3 i n iK ip iH ,Заманына Абай айткан ук!мш.Айтып жатыр тар заманньщ кыспарынKynipeHTin Абай жанын кысканын.Айтып жатыр революция дауылын,Орнаттын, деп ол ансаган дэу1рш...Жуздержен сезш п тур талайдынTipi екеш арамызда Абайдын.70

Жумабаев F.А Б А И FAАлЕацщы сезд1 анамнан мен уйренсем,Алгашкы жыр шумарын жаттап сенен,Шар болат, алмас жузд1 семсермен текБщгемГн не екенш елен деген.Ай, жылдар сонан 6epi erri талай,вспеое махаббатым кем1ген жок.Кос жулдыз кеюрепмде: Пушкин, Абай,Тутаткан акындыкда, eM ipre от....Блиндаж. Алыста атыс. Тыныс алып,Жатканбыз, мылтык колда 6ip топ солдат.Татьяна мукды yHi тунд1 жарып,Акканат кегершшдей шыкты caMFanОрыс достым еске алып суйген жарын,Пушкиннщ кара кезш калыктатгы.MeHiH де аяулым бар. Суйген жаным?Жастыктыц жырын шерт1п жалын атты.Абай!Сен таныстырган Татьяна.KepiHfli сонда маган Жамалымдай..

Достымды кушып суйшм кушырлана.Махаббаты, жаны 6ip адамымдай.Улы Пушкин кездесш Абайменен,Сушскен сеюлдещц кушактасып.Бьлмей калдым сол жерде калай меншДос баурына теплд! ыстык. жасым.

Жайлауов О.АКЫН ЖЫРЫЕскш к шырмау шеб:неАтыдран тура м;р октай,Жаныпты тунек туншдеАкын жыры шырактай.Болашакпен тшдесш,Арасын тапкан дана акын,Пушкинмен yHi ундеёш,Каккызды жыр канатын.Ертенге артып у-йтн,Алдан жаркын тан кугп.Турса да тен;п кара тун,Халкына жолын танытты.Ел1мящ Абай данасыЖыры мен мэнл жасармак:Окыйды орыс агасы,03i суйген жас урпак.73

Ыдырысов К-АБАЙ БАРЫНДА...Ауыр ой устш деКатынкы кабары,Сэл реш ш ш ш ш де¥лы акын карайды...Бак iuii кещлд1,Тур кызыл гул атып.Ж ыр етш елпрд!Ж астар ж ур шыркатып.Топ бала ж айдарыЕскертк1ш тубш де,Окыйды ГайдардыКумартып, бшуге.Би залы 6ip кездеОйнады «вальст1»Ж ас ж андар ш ездеЖ урекпен танысты...Карайды барлырыКул1мдеп А байга:Болса ол анырыБ уп н бул манайда,С ез емес кэрл!гПБилер ед калай да!74

К,айсенов Щ«0Л С Е 0Л Е Р TABHFAT, АДАМ 6ЛМ ЕС»«©лое влер табнгат, адам елмес»,Адамнын улы- енбеп мэнп свнбес,Ак.ындык кудыретще бас и е м ш ,Болтан жок заманывда саган тецдес.0шпейтш сез калдырдын урпагына,Бетшен оны тарих сурте алды ма?Тунекп T iT ipeH rep сэулеш айтып,Сейледщ ер дауыспен журт алдында.Квремш бупнпдей сол бей'нещй,Эйгш адам аты елмейд1 ешй,Еуп'нп и г ш к т г ел алдында.Теб!рене Абай атам сейлейд! енд!.

К,ожык;ов М.МЭНЛ ЖАСАЙ БЕРЕС1ЦДос болуды орыспен,Сол 6ip кезде-аксен едщшын ацсаран.Бугш б1здщ алгыспен,Сырымыз кеп,тында акынайтар саран.Кундерде 6i3 айкаскан,БастаушымызБолды сол —¥лы халык,Карангы тар капастан,Коммунистпартиясышыккан ялып.Тардыры 6ip, туы 6ip,Келешекколы менжасап жаткан.Журег1 6ip, жолы 6ip,76

Bip халыкпызем 1рдеданкы артканСен де журш келесщ,Арамыздадал каз'фб1збен 6ipre.Мэнп жасай бересщБарранда да6i3 ертенкоммунизмге.

Еб1кенов E.Х А ТЖолдаймын сэлем езщевленмен жазып хатымды.Елестет окып кезше03inai суйген акынды.— Атымды жыр Fa белеушЕрсшеу—деме алай да.Торжанга тэгп елещнТолгаган жок, па Абай да!Абайдай музам кец емес,Keuiip сен кейде суршсем.Менде де одан кем емесМахаббат барын угын сен!78

Жуматова 3.ТАТЬЯНАНЫН ЭН1 ЕКЕН ОЛ КЫРДАГЫАнам менщ барранда 6ip kip жуаБуркап жаткан долы Ертчспн суына,Мен де бардым... кепке дешн б]рак. та,Туане алмай турдым толкын шуына.Тулымтарым желбгреген баламын,Kip журанын ел!ктеп эр ананын,0 з шещёмнщ кез айырмай колынан,0зешме мен де к.олым маламын.Кекжиекке кун енкейдц KeuiKipAi,Сонда баяу 6ip ражап эн ертищ.Тастап анам сура шайкап турРанын,Тындай калды танып осы KeuiKi унд|,Касымызда, (йзге таяу кемердеУш кёлшшек элп баяу еленгеКосылды кеп асыл энд! сызылтыпТыныстары жаткандай 6ip теревде:«Сен жаралы жолбарыс ен,Мен KHiKTin ылары ем.Tipi калдым, елмей эрен,Катты батты тырнарын»...79

Деген шумак. сол вленнщ взепТэр;зд] бой эсер еткен кез едкАнашым да взгелерге косылды, —EpTic акты болып уннщ взеш .Сонан былай анам мешц уйде деСол 6ip энге баяулатып уйрене,Маган дагы журд1 айткызып, e3i айтыпЖыр куйгандай кегаректеп куймеме.KiMHiH ce3i, м аксат не ол жырдагы,TyciH6en ем, ж ас ед1м ол жылдары:Абай атам Пушкин болып толгаганТатьянанын эш екен ол кырдагы.

Муртазаев Ш.YJ1Ы АБАЙДосы карш-касердт,Озбырларра найзагай,Айгагы еткен гасырдынСен едщ шерл!, улы АбайШын бакытты кексегенБолашакка кез кадай,Тунекте оты ешпегенСен едщ жалын, улы Абай.Халкын Kaaip ескелен,Туран далан гулденген.Кол устастык доспенен —Улы орыспен, улы елмен.—Акынра 81

Смаханов Ш.СЕН TIPIДанышпан, заманынан и ы р ы озган,Эдшет дуниесше колын созран.Алысып, адам бол деп, мьщмен жалрыз,Акын ед тар заманда ем!рщ тозган.Мшедщ айналанды аямастан,Надандык, зулымдыкты урып бастан.Ардак.тап адамдьщты, карсы турран,К,асарган кар а кушке карамастан.Зар заманда сен зарлы жетщ. едщ,©юшш-ексуменен eTin едщ,Сейтсе де, жаркыраран болашакда,Кез T irin , ум1тпенен KeTin едщ.M iH e ещц, i 3r i арманыд кке асты,Замана эдшегпк нурын шашты.Би, болые, залым манагг, — 6ipi де жок,Бакытты, берекеш ел орнын басты.Халыктыд ардакты 6ip акынысыд,Кдщрлеп мэдгшкке суйер улсыд.Улы устаз сез калдырран елмек емес,Сен T ip i!Арамызда 6ipre журсщ.82

ОЛЕКСА НОВИЦКИЙ(Украина акыны)АБАЙКарсы алган меш улындайЛйналдым Ш ыцрыс тауынан9келд|'м сэлем, улы Абай,Укранндык бауырдан.Ыстыксын маган. Абайым,Жаныма жакын бар ойыц!... Мед1реседе ол Mi неИмам унт тур тындап.Куран c©3i журепнТшмдейд! жулкылап.Жылдарды жылдар куалам,Уакыт озды зуылдап,Ер кеудеде елге арнапЖырлар жатты туындап.Жырлады акын, жырладыБар ба'кыттан тул елш.Онын кайры, мун-зарын.Онын 6niK тшепн.Сактады оны журектеTipiuuiiKTiH козшдей.83

Шынрыстан аткып жупргенТас булактын, езвдей.К©з л

М эцгш к достар ж1герменЖол сап алга умтылды.Осы б:р кара тунектеАбайдын caMFan дауысы,Жып-жылы тиш журекке,¥йыды дала, тау iiui:— Кайран журтым, калайшаТабарсын. бакыт бул туннен?!Айырды ро й сум патшаЕЫмщнен, еркщнен.Кергешк сети; жалрыз-акБа«,ыт-бары басканынBipan. кушщ андыздап,Жалындады жас жанын...Bip тунеген мун-зарыЛащырына талайдынЕнд1 Абайдын жырлары,03i де барды Абайдын.Ол халкынын касында,Халкы 6ipre онымен.Алады ен:м асыраБолашактын жер1нен.¥лы журек тулады,Шаттык арман ерге ерлей.¥рпак ушш ескен дэн©скещцгш кергендей.Кёлед1 Абай жырменен,К,ыран ун ол кырдагы.85

Тывдап оран дем бергенУкраин, орыс улдары.Торлап калды долы булт,CeMcepi дауыл ж ар к етт1 .Кун кур K ip еп, жел уйткыпTe6ipeHTTi жер-кекткКок мухиттай долданыпЖалынра толды аймарым.Келед 1' Абай жолда нык,¥ш кыр жыры аралапКазакстан бай манын!Орысшадан аударран /. Мэмбетов

МАЗМУНЫЖамбыл. Абайдын cyperi ..................................... , 5Шипин О. Акын Абай ..................................................................6Жароков Т. Свз 3 e p r e p i ............................................ . . . 7Акын K e p i H i c i .................................................................................... 9Аманжолов К- Абай арманы ................................................... 12Ергалиев X. К а р а ты тунде тау калгып . . : 15¥рпак уш .............................................................20Снегин Д. Абай ушш (-аудар.ран А. Нуркатов) . . . . 22Бекхожин К. Куйылды кеудем1зге ушкын елен . . . . 2 4Сыздыков Ж- «Абай» ж у зд Е р п с т е ............................................26Бегалин С. Абай эш ..................................... - -28Хакимжанова М. А б а й р а ..................................................................30Мэуленов С. Жыр к е к т е м 1 ...........................................................34@Mipi узак, вленн1н........................................................36Сейтов С. К азактыц елещшц улы а т а с ы ............................... 3 7{Жумаралиев A j Расыр сэлем! ................................................... 38(Булкышев б7|Тэтт1 ж ы р ............................................................. 40Лекеров А. Кешлден кешер кешлге . . . 4 1Элшбаев М. Гоголь к1тапханасында, * . 4 3Ак суттей жуткан а с ы л ы м .......................... 44Акын арманы ........................... ....... . . . 4 5Дунай толкындары ................................................46Шамкенов А. Абай - .......................................................47Ахметов Э. Жастыктын жакын ж ы р ш ы с ы ...........................491 НурбекоЬ Ж-1 Абай T i p i ............................................................. 500 M ip беков К. Булак . . . . ..............................: 52(ТэрЙаев K.j Абай ..............................................................; 53Боранбаев К. Абайдын армандарына жауап . . . 55

Аманшин Б. Акын ем1р ! н е н ..........................................................57«Сен де 6ip Kipniui дуниеге» 60Абай ......................................................................................62Кайырбеков F. Абай касында ...................................................63Анисимов С. Абай кеш еа (Аударган М. Эл^мбаев) • 64Мэмбетов I. Ею елец. 65Аосты к. ..................................................................................... 68Эл1мкулов Н. Жаныма куш бергендей . 69Колхоз к г г а п х а н а с ы н д а ........................................... 70Жумабаев F. ............................................................................................. 71Жайлауов в . Акын жыры .................................... 73Ыдырысов К. Абай багында .................................................. 74Кайсенов К: ©лее елер табигат, адам елмес . . . . 75Кожыков М. Мэкп жасай 6 e p e c i H , ........................................... 76E6i кенов Е. Х а т ........................................................................ .'78Жуматова 3. Татьянанын am екен ол кырдагы . . . . 79Муртаэаев Ш ¥лы Абай ..........................................................81Смаханов Ш. С"н Tipi .................................................................82Новицкий О. (Украина акыны) Абай . '• * » * 8 3ПОЭТУИздание Казгослитиздата— 1954(На казахском языке)Редактор Кайсенов КТехредактор Ищанов С. Корректор Мусаев 3.Сдано в набор 14/VIII-54 г. Подписано к печати 12/IX-54 г. УГ10351.Изд. № 138. Формат 70У108 = 1.37 бум. л. 4.42 п. л. (Уч.-изд. л. 3,30)Тираж 5000, Цена 1 руб. 75 коп.Алма-Атинская типография № 1. Главиздата Министерствакултуры КазССР. Зак. № 866.