Scanlon's Latin Grammar - Essan.org

SECOND LATIN
16 9
READING
I. In finem ultimum supernaturalem homo suis actibus tendere
debet: beatitudo enim aeterna tamquam merces et praemium laboris
nobis rependitur. Jam vero ut actus nostri ad finem supernaturalem
ultimum promerendum apti sint, humani, moraliter boni, supernaturales
et meritorii esse debent: finis enim obtineri nequit nisi actibus,
qui fini sunt proportionati; sed hi soli actus £lni ultimo supernaturaIi
sunt proportionati; quare ordine agendum est de actibus humanis,
de actibus moralibus, supernaturalibus et nleritoriis.
Actus humani latissimo sensu dicuntur, qui ab homine fiunt; dividuntur
in actus honlinis et in actus stricte et proprie humanos. Actus
hominis illi dicuntur, qui homini et brutis communes sunt, quia non
pendent a libera voluntate, quales sunt actus sentiendi, actus cogitandi,
actus volendi, qui indeliberate fiunt. Actus humani dicuntur, qui
hominis proprii sunt, quia a libera voluntate dependent, quorum
proinde homo est dom.inus, et definiri solent: actus, qui a deliberata
voluntate procedunt, i.e. qui fiunt cum advertentia mentis et cum
libero consensu voluntatis, ut sunt actus liberi tum intelligendi et
volendi tum etiam sentiendi.
Actus eliciti, qui a voluntate procedunt et in ipsa perficiuntur ut
actus amoris, odii, desiderii, imperati dicuntur, qui ex imperio voluntatis
ab alia potentia, sive interna ut actus cogitandi sive externa
ut actus ambulandi, exercentur. Alii sunt interni, alii externi, alii
mixti: interni vocantur, qui ab animae potentiis mere internis perficiuntur
ut actus cogitandi; externi vocantur, qui (a voluntate) per
organa corporis externa perficiuntur ut actus ambulandi, videndi;
mixti dicuntur, qui a potentiis externis et internis simul exercentur
ut attenta oratio vocalis, devota adoratio per genuflexionem.
Actus boni, nlah, indif1erentes: boni, qui rectae rationi sunt conformes;
mali, qui rectae rationi repugnant; indif1erentes, qui rectae
rationi nec conformes sunt nec repugnant; hi boni vel mali evadunt
potissimum ex fine, propter quem fiunt. Actus bonus aut indif1erens
vocatur etiam licitus, quia nulla lege prohibetur; malus vero nuncupatur
illicitus, quia legi vel divinae vel humanae opponitur. Alii actus