epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
151 EPISTOLA 2459 152 Primum sacramenta esse non solum externae professionis notas coram hominibus, sed testimonia ac tesseras gratiae Dei et promissionum sigilla quae fidem nostram melius 2 ) confirment. Itaque duplicem esse eorum usum, ut coram Deo sustineant conscienüas, deinde coram mundo pietatem testentur. Ad haec Deum, sicuti verax- est ac fidelis, arcana spiritus sui virtute praestare qiiod exteris signis figurât: ideoque ex parte ipsiusDei non proponi vacua signa, sed voritatem et efficaciam simul coniunctam esse. Kursus non esse inclusam spiritus gratiam aut virtutem externis signis, quia nee aequaliter nee promiscue omnibus prosunt, nee effectus etiam eodem momento apparet : sed Deum libère, prout visum est, sacramentis uti ut electis adminicula sint in salutem, aliis nihil conférant adeoque cédant in exitium. Denique sacramenta nihil prodesse nisi fide reeipiantur, quae singulare est donum spiritus, nee a terrenis elementis pendet sed a coelesti eiusdem spiritus operatione. Tantum externa adminicula pro infirmitate captus nostri adiungi. Quod ad sacram Christi coenam peculiariter spectat, convenu sub symbolis panis et vini proponi corporis et sanguinis Christi communicationem, neque simpliciter nobis in memoriam revocari, Christum semel pro nobis fuisse in cruce oblatum, sed sacram illam unitatem nobis sanciri, qua fit ut mors eius nobis sit vita: nempe dum insiti in eius corpus vere ab ipso alimur, non secus ac eibus et potus corpora nostra végétant. Oonvenit etiam Christum vere et efficaciter implere quidquid analogia signi et rei signatae postulat: ideoque vere nobis in coena offerri communicationem cum eius corpore et sanguine, vel (quod idem valet) nobis arrham sub pane et vino proponi quae nos faciat corporis et sanguinis Christi participes. Restant capita de quibus vel quid sentiendum sit vel quomodo loquendum nondum plane liquet. Quisquis autem sano rectoque iudicio praeditus «imul compositum affectum et sedatum adferet fatebitur solum dé modo edendi esse certamen: quia palam et ingenue asserimus Christum fieri nostrum ut quae possidet bona nobiscum deinde communicet: eius quoque corpus non modo semel fuisse datum in salutem nostram, dum ad expianda peccata immolatum in cruce fuit, sed quotidie nobis in alimentum porrigi, ut dum ipse habitat in nobis bonorum etiam eius omnium societate fruamur. Vivificum denique esse tradimus quia vitam suam nobis inspirât, non secus atque ex panis succo vigorem 2) quodam modo BuM. trahimus. Ergo prout diversa edendi ratio statuitur, ex hoc fonte oriuntur lites. Nostra autem definitio est, corpus Christi comedi quia spirituale est animae alimentum. Kursus alimentum a nobis vocatur hoc sensu quia incomprehensibili spiritus virtute nobis vitam suam inspirât, ut sit nobis communis, non secus atque a radiée arboris vitalis succus in ramos se diffundit, vel a capite in singula membra manat vigor. In hac definitione nihil captiosum, nihil obscurum, nihil ambiguum vel flexiloquum. Quod autem quidam hac dilucida simplicitate non contenu volunt Christi corpus ore deglutiri, nee scripturae autoritate, nec veteris ecclesiae testimonio nituntur: ut mirum sit homines mediocri iudicio et eruditione praeditos tam pertinaciter de novo commehto certare. Quod docet scriptura in controversiam a nobis minime vocatur, Christi carnem vere esse cibum et sanguinem vere esse potum, • quia et vere a nobis peroipiuntur et in solidam vitam sufficiunt. Hanc quoque communicationem in sacra coena exhiberi profitemur. Quisquis ultra urget, metas certe transsilit. In verbo quoque essentiali insistere non est rationi consentaneum quando de sacramentis agitur,. quibus peculiarem loquendi formam scriptura adsignat, unde sequitur sacramentali modo debere haec verba exponi: Hoe est corpus meum, item: Panis quem frangimus communicatio est corporis Christi. Porro quod suspicantur quidam subesse aliquid periculi, faoile est huic timori obviam ire. Quia sacramentalis loquutio figurata esse dicitur, figura veritatem everti putant. Atqui tenendum est, figuram non pro inani spectro poni, sed grammatice sumi ad notandam metonymiam: ne quis putet ita simpliciter panem vocari corpus Christi, ut Christus ipse vocatur Dei filius. Nomen ergo corporis figurate ad panem transfertur, neque tarnen figurative, ac si nudam et vanam corporis sui imaginem oculis nostris obiieeret Christus : quia Veritas a figura non excluditur, sed tantum notatur discrimen inter signum et rem signatam, quod coniunctioni non répugnât. Si modo facessant cavillationes, ut in concordia quaerenda fieri decet, nihil est in hac docendi ratione odiosum, vel quod in sinistram partem trahi debeat, et tam sensu quam usu communi semper approbata fuit. Inprimis obstaculum de corporis immensitate submovere necesse est. Nisi enim constet finitum esse coeloque comprehendi, nulla erit dissidii conr ciliandi ratio. Nam quod absurdum quibusdam esse videtur, non ubique esse ex quo divinitati unitum est, facile diluitur. Etsi enim naturae duae unam mediatoris personam efficiunt, utrique tarnen manet sua proprietas distincta, quandoquidem aliud est unio quam unitas. Nec de ea re olim .disceptatum
153 1556 MAI. 154 fait, quia uno omnium consensu receptum erat, Christum filium Dei mediatorem et caput nostrum, sicuti in gloriam coelëstem semel est receptus, ita locorum intervallo quoad carnem esse a nobis dissitum : divina autem essentia et virtute, gratia etiam spirituali, coelum et terram replere. Hoc constituto licebit admittere loquendi formas, in qùibus nonnulli ob ambiguitatem sunt perplexi, sub pane Tel cum pane nobis dari Christi corpus: quia non substantialis unio corruptibjlis cibi cum Christi carne sed sacramentalis notatur coniunctio. Hoc autem controversia caret apud omnes pios, inseparabile esse vinculum signi et rei signatae in promissione ipsa, qua Deus nihil fallaciter ostentat, sed figurât quod vere et re ipsa praestat. Porro frustra litigatur de corpore duplici. Mutata quidem fuit conditio in Christi carne, ubi in coelëstem gloriam recepta quidquid terrenum mortale vel caducum erat exuit. Interea tarnen statuere oportet, non aliud corpus vivificum nobis esse, aut vere cibum posse censeri, nisi quod pro expiandis peccatis crucifixum est, sicuti et verba sonant. Idem ergo corpus, quod semel filius Dei patri in sacrificium obtulit, quotidie nobis in coena offert ut sit in spiritualè alimentum. Tantum de modo tenendum est quod nuper attigi, non opus esse descendere carnis essentiam e coelo ut ea pascamur, sed ad penetranda impedimenta et superandam locorum distantiam sufficere spiritus virtutem. Interea non negamus quin modus hic humanae menti sit incomprehensibilis, quia neque naturaliter caro esset vita animae, neque e coelis vim suam ad nos exsereret, neque frustra communicatio quae nos facit carnem e carne Christi et ossa ex ossibus eius vocatur a Paulo magnum mysterium. Ergo in sacra coena miraculum agnoscimus, quod et naturae fines et sensus nostri modum exsuperat, dum Christi vita nobis fit communis et eius caro nobis in alimentum datur. Modo quaecunque definitioni nuper positae repugnant commenta procul facessant: qualia sunt de corporis ubiquitate, vel de occulta sub panis symbolo inclusione, vel de substantial in terris praesentia. Haec ubi transacta fuerint emergit adhuc dubitatio de voce substantiae, cuius sedandae haec videtur esse expedita ratio, ut crassa imaginatio tollatur de manducatione carnis, ac si corporalibus eibis esset similis qui ore sumpti in ventrem descendunt. Nam ubi haec absurditas remota fuerit non est cur negemus substantialiter nos pasci Christi carne, quia vere coalescimus eûm ipso in unum , corpus per fidem, et ita unum cum ipso efficimur. Unde sequitur substantiali societate nos cum ipso coniungi, non secus ac substantialis vigor a capito in membra defluit. Definitio igitur statuenda erit: substantialiter nos fieri carnis Christi participes, non quod fiat carnalis quaedam mixtura', vel quod caro Christi e coelis elicita in nos penetret, vel quod ore deglutiatur, sed quia non secus amnios nostras vivificet Christi caro, quoad vim et efficaciam, ac panis vinique substantia corpora aluntur. Aliud pràeterea caput controversum est de voce spvritualiter, a qua multi abhorrent, quod putant imaginarium aliquid vel inane notari. Ergo hie etiam succurrat definitio necesse est. Spiritualis ergo manducatio carnali opponitur. Carnafis autem vocatur qua putant quidam substantiam ipsam Christi in nos transfundi, sicuti panis comeditur. Ex opposite autem dioitur spiritualiter corpus Christi nobis dari in coena, quia facit arcana spiritus sancti virtus ut quae locorum spatio distant inter se uniantur, ac proinde ut e coelo ad nos penetret vita ex carne Christi, quae vis et facultas vivificandi non incommode abstractum aliquid a substantia dici posset, modo sane hoc et dextre intelligatur: manere scilicet in coelo Christi corpus et tarnen ad nos qui in terra peregrinamur vitam ex eius substantia manare ac pervenire. Quod quidam a nobis duplicem manducationem inscite confundi iactant: negamus inscitianos praetermittere quod sibi fabrioarunt ipsi de sacramentali esu, quem volunt esse substantiae carnis absque effectu vel gratia. Nihil autem tale vel scripturis proditum vel ecclesiae veteris testimonio suffultum est. Nam certe Veritas et res sacramenti non tantum est applicatio beneficiorum Christi, sed Christus ipse cum morte et resurrectione sua. Quare non dextri sunt interprètes qui ab una parte Christum statuunt vacuum omnibus spiritus sui donis omnique virtute, ab altera coniungunt eum cum spiritualibus donis et manducationis fructu: quia non potest sine contumelia separari a spiritu suo, non magis quam a se ipso divelli. Nee vero illis suffragantur Pauli verba: reos esse corporis Christi qui indigne comedunt panem coenae, quando reatus non adscribitur receptioni, nee usquam legitur, nee rationi consentaneum est, in damnationem cuiquam cedere quod Christum reoipiat, sed damnantur qui eum respuunt. Conveniat igitur de hoc quoque capite, sacramentaliter Christi corpus comedi ab impiis, non vere nee re ipsa, sed signo tenus. Haec definitio explicat quaestionem quid sit in coena per fidem recipere Christi corpus. Quibusdam suspiciosum est nomen fidei ac si veritatem et effectum everteret. Atqui longe secus acoipere convenit, quia scilicet non aliter Christo coniungimur, quam si mentes nostrae mundum transscendant. Nostrae itaque cum Christo coniunctionis vinculum est fides, quae sursum nos attollit et anchoram suam iaoit in coelo, ut in sua gloria potius quae-
- Page 37 and 38: 49 1556 FEBRUAR. . 5 0 que oorrupte
- Page 39 and 40: 53 1556 MART. • 54 2401. CALVINU8
- Page 41 and 42: 57 1556 MART. . 58 (Ex autographes
- Page 43 and 44: 61 1556 MART. 62 Ut nunc ad alios r
- Page 45 and 46: 65 1556 MART. 66 sos gessit: sed an
- Page 47 and 48: 69 1556 MART. • 70 vel agnosceret
- Page 49 and 50: 73 1556 MART. 74 tarnen, non ut tib
- Page 51 and 52: 77 1556 MART. 78 2413. BEZA BULLING
- Page 53 and 54: ai 1556 MART. 82 3416. HOTOMANÜS C
- Page 55 and 56: 85 1556 MART. 86 alii nonnulli nobi
- Page 57 and 58: 89 1556 MART.—APRIL. • 90 esse
- Page 59 and 60: 93 1556 APRIL. • 94 Ago tibi inge
- Page 61 and 62: 97 1556 APRIL. 98 met nunc videant
- Page 63 and 64: 101 1556 APRIL. 102 Sed ecce ad hae
- Page 65 and 66: 105 1556 APRIL. • 106 3429. OALVI
- Page 67 and 68: 109 1556 APRIL. . 110 (Ex autograph
- Page 69 and 70: .118 1556 APRIL. 114 contraire, dau
- Page 71 and 72: 117 1556 mentes obcaecat, sed quia
- Page 73 and 74: 121 1556 3440. YERGERIUS BULLINGERX
- Page 75 and 76: I 125 1556 MAL 126 2443, BULLINGERU
- Page 77 and 78: 129 1556 MAI. 130 Singulari doctrin
- Page 79 and 80: 133 1556 MAL 134 bere, nebulonem 3
- Page 81 and 82: 137 1556 MAT. 138 Rem tibi magis pe
- Page 83 and 84: 141 1556 MAL 142 amanter te resalut
- Page 85 and 86: 145 1556 MAL 146 2454. actum esse p
- Page 87: 149 1556 MAI. 150 S. Quid optet fra
- Page 91 and 92: 157 1556 MAI. ' 158 I. Nolo meam un
- Page 93 and 94: 161 1556 MAI. 162 3463. ACTA STÜTT
- Page 95 and 96: 165 1556 MAT. 166 Christi in pane s
- Page 97 and 98: 169 1556 MAI. • 170 Postea iussus
- Page 99 and 100: 173 1556 MAI. * 174 te occupari cup
- Page 101 and 102: 177 1556 MAI. ' 178 satis habemus.
- Page 103 and 104: 181 1556 IHN. • 182 non est. Quid
- Page 105 and 106: 185 1556 IUN. • 186 3474, . POLLA
- Page 107 and 108: JÄ9 1556 IÜN. * 19p tentantur in
- Page 109 and 110: 193 1556 IUN. * 194 quium paci serv
- Page 111 and 112: 197 1.556 IUN. • 193 Lasco ad nos
- Page 113 and 114: 201 1556 TUN. 202 2483. CALVINUS PO
- Page 115 and 116: 205 1556 IUN. • 206 nifioum vestr
- Page 117 and 118: 209 1556 IHN. * 210 ne sy fussent p
- Page 119 and 120: 213 1556 IHN. 214 * tions, apres au
- Page 121 and 122: 217 1556 IUN.—IÜL. 218 Marbachiu
- Page 123 and 124: 221 1556 IUL. 222 Pluribus tecum no
- Page 125 and 126: 225 1556 HJL. 226 fugos damnatos 3
- Page 127 and 128: m 1556 IÜL. ' 23Ö plar, scriptae
- Page 129 and 130: 233 1556 IÜL. - 234 nulli essent i
- Page 131 and 132: 387 1556 IUL. 238 de son église. E
- Page 133 and 134: 241 1556 IUL. " 242 S. Qui has lite
- Page 135 and 136: 245 1556 IUL. " 246 saison et si le
- Page 137 and 138: 249 1556 AUG. 250 8. D. Quod iste n
151 EPISTOLA 2459 152<br />
Primum sacramenta esse non solum externae<br />
professionis notas coram hominibus, sed testimonia<br />
ac tesseras gratiae Dei et promissionum sigilla quae<br />
fidem nostram melius 2 ) confirment.<br />
Itaque duplicem esse eorum usum, ut coram<br />
Deo sustineant conscienüas, deinde coram mundo<br />
pietatem testentur.<br />
Ad haec D<strong>eum</strong>, sicuti verax- est ac fidelis,<br />
arcana spiritus sui virtute praestare qiiod exteris<br />
signis figurât: ideoque ex parte ipsiusDei non proponi<br />
vacua signa, sed voritatem et efficaciam simul<br />
coniunc<strong>tam</strong> esse. Kursus non esse inclusam spiritus<br />
gratiam aut virtutem externis signis, quia nee<br />
aequaliter nee promiscue omnibus prosunt, nee effectus<br />
etiam eodem momento apparet : sed D<strong>eum</strong> libère,<br />
prout visum est, sacramentis uti ut electis <strong>ad</strong>minicula<br />
sint in salutem, aliis nihil conférant <strong>ad</strong>eoque<br />
cédant in exitium.<br />
Denique sacramenta nihil prodesse nisi fide<br />
reeipiantur, quae singulare est donum spiritus, nee<br />
a terrenis elementis pendet sed a coelesti eiusdem<br />
spiritus operatione. Tantum externa <strong>ad</strong>minicula pro<br />
infirmitate captus nostri <strong>ad</strong>iungi.<br />
Quod <strong>ad</strong> sacram Christi coenam peculiariter<br />
spectat, convenu sub symbolis panis et vini proponi<br />
corporis et sanguinis Christi communicationem, neque<br />
simpliciter nobis in memoriam revocari, Christum<br />
semel pro nobis fuisse in cruce oblatum, sed<br />
sacram illam unitatem nobis sanciri, qua fit ut mors<br />
eius nobis sit vita: nempe dum insiti in eius corpus<br />
vere <strong>ab</strong> ipso alimur, non secus ac eibus et potus<br />
corpora nostra végétant.<br />
Oonvenit etiam Christum vere et efficaciter<br />
implere quidquid analogia signi et rei signatae postulat:<br />
ideoque vere nobis in coena offerri communicationem<br />
cum eius corpore et sanguine, vel (quod<br />
idem valet) nobis arrham sub pane et <strong>vino</strong> proponi<br />
quae nos faciat corporis et sanguinis Christi participes.<br />
Restant capita de quibus vel quid sentiendum<br />
sit vel quomodo loquendum nondum plane liquet.<br />
Quisquis autem sano rectoque iudicio praeditus<br />
«imul compositum affectum et sedatum <strong>ad</strong>feret fatebitur<br />
solum dé modo edendi esse cer<strong>tam</strong>en: quia<br />
palam et ingenue asserimus Christum fieri nostrum<br />
ut quae possidet bona nobiscum deinde communicet:<br />
eius quoque corpus non modo semel fuisse datum<br />
in salutem nostram, dum <strong>ad</strong> expianda peccata<br />
immolatum in cruce fuit, sed quotidie nobis in alimentum<br />
porrigi, ut dum ipse h<strong>ab</strong>itat in nobis bonorum<br />
etiam eius omnium societate fruamur. Vivificum<br />
denique esse tr<strong>ad</strong>imus quia vi<strong>tam</strong> suam nobis<br />
inspirât, non secus atque ex panis succo vigorem<br />
2) quodam modo BuM.<br />
trahimus. Ergo prout diversa edendi ratio statuitur,<br />
ex hoc fonte oriuntur lites. Nostra autem definitio<br />
est, corpus Christi comedi quia spirituale est animae<br />
alimentum.<br />
Kursus alimentum a nobis vocatur hoc sensu<br />
quia incomprehensibili spiritus virtute nobis vi<strong>tam</strong><br />
suam inspirât, ut sit nobis communis, non secus<br />
atque a r<strong>ad</strong>iée arboris vitalis succus in ramos se<br />
diffundit, vel a capite in singula membra manat<br />
vigor. In hac definitione nihil captiosum, nihil<br />
obscurum, nihil ambiguum vel flexiloquum.<br />
Quod autem quidam hac dilucida simplicitate<br />
non contenu volunt Christi corpus ore deglutiri,<br />
nee scripturae autoritate, nec veteris ecclesiae testimonio<br />
nituntur: ut mirum sit homines mediocri<br />
iudicio et eruditione praeditos <strong>tam</strong> pertinaciter de<br />
novo commehto certare. Quod docet scriptura in<br />
controversiam a nobis minime vocatur, Christi carnem<br />
vere esse cibum et sanguinem vere esse potum, •<br />
quia et vere a nobis peroipiuntur et in solidam<br />
vi<strong>tam</strong> sufficiunt. Hanc quoque communicationem<br />
in sacra coena exhiberi profitemur. Quisquis ultra<br />
urget, metas certe transsilit.<br />
In verbo quoque essentiali insistere non est<br />
rationi consentan<strong>eum</strong> quando de sacramentis agitur,.<br />
quibus peculiarem loquendi formam scriptura <strong>ad</strong>signat,<br />
unde sequitur sacramentali modo debere<br />
haec verba exponi: Hoe est corpus m<strong>eum</strong>, item:<br />
Panis quem frangimus communicatio est corporis<br />
Christi. Porro quod suspicantur quidam subesse<br />
aliquid periculi, faoile est huic timori obviam ire.<br />
Quia sacramentalis loquutio figurata esse dicitur,<br />
figura veritatem everti putant. Atqui tenendum<br />
est, figuram non pro inani spectro poni, sed grammatice<br />
sumi <strong>ad</strong> notandam metonymiam: ne quis<br />
putet ita simpliciter panem vocari corpus Christi,<br />
ut Christus ipse vocatur Dei filius. Nomen ergo<br />
corporis figurate <strong>ad</strong> panem transfertur, neque tarnen<br />
figurative, ac si nudam et vanam corporis sui imaginem<br />
oculis nostris obiieeret Christus : quia Veritas<br />
a figura non excluditur, sed tantum notatur discrimen<br />
inter signum et rem signa<strong>tam</strong>, quod coniunctioni<br />
non répugnât. Si modo facessant cavillationes,<br />
ut in concordia quaerenda fieri decet, nihil est in<br />
hac docendi ratione odiosum, vel quod in sinistram<br />
partem trahi debeat, et <strong>tam</strong> sensu <strong>quam</strong> usu communi<br />
semper approbata fuit.<br />
Inprimis obstaculum de corporis immensitate<br />
submovere necesse est. Nisi enim constet finitum<br />
esse coeloque comprehendi, nulla erit dissidii conr<br />
ciliandi ratio. Nam quod <strong>ab</strong>surdum quibusdam esse<br />
videtur, non ubique esse ex quo divinitati unitum<br />
est, facile diluitur. Etsi enim naturae duae unam<br />
mediatoris personam efficiunt, utrique tarnen manet<br />
sua proprietas distincta, quandoquidem aliud est<br />
unio <strong>quam</strong> unitas. Nec de ea re olim .disceptatum
Change language