epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
127 sus obtulit confessionem in doctrina coenae bone Lutheranam concilio Tridentino. Non nescis hune Principem nunc primas obtinere inter Principes. Nunquam autem mihi persuadebitur, Principes tantillum .de iis cessuros quae palam Imperatori, Ordinibus imperii et concilio exîibuerunt. Noient incurrere infamiae, inconstantiae aut defectionis crimen, quasi videantur vel ferre nos vel colludere cum Zwinglianis, quos neque Augustus, neque Caesar, neque papa ferre vult aut potest, id quod tot et tantis decretis imperiique recessibus testati sunt et evulgarunt. • lam ipse non video quid ad nostras ecclesias ex hoc colloquio aliud redire possit quam ingens dedecus et detrimentum. Quum infecta re domum nostri redierint, increscet indignatio, increscet scandalum et suppeditabitur amplissima impiis ludendi, ridendi et gloriandi materia. Quid quod non frustra metuo, multo acriores de nonnullis aliis dogmatibus contentiones movendas, quam nunc ipsi putemus. In his terrent me exempla. Nam ut modo de colloquiis imperialibus nihil dicam, quantum, obsecro, .maii dédit ecclesiis et Germaniae et Helvetiae colloquiis suis D. Bucerusl Quaesivit sane pacem et bono quodam zelo videbatur curare Telle vulnus filiae Zion, sed ipse rerum eventus evicit imprudenter et male ipsum egisse. Audivi ab Anglis, non fluxae fidei hominibus, rogatum aliquando Bucerum de causa coenae et de causa concordiae respondisse: Yideo Deum nolle per me instrui ecclesias. Opto itaque tibi praecellentem prudentiae spiritum, optime mi frater, ne quid in instituendis periculosissimis colloquiis aliquid agas, cuius postea poeniteat. SiD. Vergerius aliquam tibi aperit spem, miror. Ad me enim scripsit, satagere quidem te pro synodo convocanda, sed frustra. Hac ipsa hora significat animos suorum exasperatissimos esse propter editos a Calvino, Bernhardino et me libellos, neque iam aliud sperandum quam pugnam. Bernenses non puto facile consensuros in ullum colloquium, ut qui adhuc sunt memores quantum ipsos exercuerint quantisque periculis involverint infelicia Buceri colloquia. Quod nostros attinet, vix ullam mittönt legationem, si Berna nullam miserit. Si vero miserint, non alia lege mittent quam ut auscultent, doctrinam ecclesiae nostrae proponant et tueantur, nihil autem vel recipiant vel répudient, probent vel improbent, sed acta ipsa domum référant ad senatum et plebem. Hic enim patrius mos est, neque aliud sibi persuaderi permutent. Sunt enim et ipsi colloquiis illis Buceranis ad fastidium usque ultro oitroque vexati et frustra fatigati. Quod me attinet, mallem sane colloqui cum papistioissimis quam cum hoc hominum genere, quod video humanitatem exuisse et deploranda se armasse pertinaoia, ut ne quid dicam acerbius. 2443—2445 128 Haec multis ad te, vir reverende et frater carissime, recitare volui, ne quid ignorares nostrarum cogitationum. Tu pro tua pietate omnia boni consuls. Vive et vale. Tiguri Oalendis Maii 1556. Literas obsecro probe curato quas aeeipis insoriptas D. Micronio. Mortuus est optimus senex D. PeUicanus, in cuius locum vocatur iam D. Petrus Martyr. Salutant te fratres omnes. 2444. Bullingerus tuus. SBILBRUS BULLINGERO. Westpkalttm increpat. (Exeerptnm ex antographo Bibl. oiv. Taric. F. 62, olim Epp. Tom. 27, fol. 489. — Simler. Vol. 87.) Sed habetis vos homines acerbos et vehementes. Westphalus ea qua solet uti modestia contra neminem hominum, nee maledictis nee immani ulla imprudentia hactenus insurrexit. En tibi simplicitatis in eo exemplum. - Proh dolor quantum vêtus papismus denuo per istos nebulones vereor ne integer restituatur, adeo inorebrescit. Temperantiam vestram sibi conatur adscribere, quam ne imitari quidem novit. Livorem suum in vos reiioit. Oavete tarnen serio, ne non homini triobulato graviter respondeatis. Augusta 2. Maii 1556. Tui ex animo observantissimus Raphael Seiler. 1 ) 2445, POLONI OALYINO. Post mültas et praeclaras laudes desiderium suum declarant ut ipse in Poloniam se eonferre veUt ut nascentem eedesiam bene instituendam cwret. (Ex apographo Cod. Paris. Dupuy Vol. 102, fol. 97.) 2444.1) Vide N. 1932, not. 4.
129 1556 MAI. 130 Singulari doctrina et eximia pietate insigni D. Ioanni Oalvino Genevensis ecclesiae pastori fidelissimo domino et fratri in Ohristo amantissimo. Gratiam et pacem in Ohristo. Quantum tibi tuisque laboribus, vir clarissîme, ecolesia Christi debeat, non dubitamus, si pro merito fiat, tibi plurimum deberi. Nos vero, qui omnium fere novissimi videmur, et plus tibi debere fatemur, quod alii ab aliis instituti tu solus prope es cui maiorem partem huius nostri profectus vendioamus. Quantum enim tuis monumentis solidae pietatis nu bib accesserit, quantum armorum contra Antichristum romanum et tot haereticorum monstra nobis per te Dominus suppeditaverit, plus nostrae conscientiae gaudii sentiunt quam cogitatione mens ooncipit, neque vereremur tibi apud te trophaeos quibus dignus es erigere, si per tuam pietatem et modestiam, qua gloriae nominis tui contemptor es strenuus, permitteret. Quod autem ad hune cumulum beneficiorum accedit, ut ex memoriali tuo D. Lismanino dato l ) didicimus, te quoque tua officia offerre ecclesiae nostrae, patrem coelestem, qui tibi hune animum inspiravit, benedicimus. Tibi quoque gratias maximas quas possumus agimus, et sedulo per nomen unigeniti filii Dei precamur, ut quamprimum ipse yeniens hoc promissum praestes. Scis enim procul dubio quibus et quantis obstaculis his primordiis ecclesiae obsistat Satan, quid quoque moliantur Antichristi satellites, qui iam fere sex mensibus legatum papae detinent. 2 ) Scimus nos quoque quibus architectis iaciendo fundamento, et quam strenuis propulsatoribus adversus indefatigatos hostes Christi opus sit. Quibus omnibus agendis quum te Dominus prae caeteris fere omnibus instruxerit, non dubitamus, pro tua in Deum pietate, quin ad tempus, commissa aliis agricolis vinea Domini, ad nostram quoque plantandam et sepiendam nunc venias. Si putaremus te humanae rationis argumentis promoveri, occasiones alias, quibus hoc tibi persuadeamus, quaereremus. Verum quum sciamus te Christi et ecclesiae eius servum esse, satis habuimus si te ex consensu omnium ministrorum ecclesiae nobiliumque ad opem ecolesiae ferendam vocaremus. Tu, si dignum argumentum vocationis tuae a nobis sit, dispioies, et quod videbitur pro tua prudentia et pietate iudicabis. Quod reliquum est, 2445.1) deperdito. 2) Aloysium Lippomanum episcopum Veronengem, qui inter coryphaeos concüii Tridenti fuerat, Paulus 1V. in Polonium misit ut quoeunque modo posset reformationem ecclesiae inhiberet. Is speciatim iussus fuerat a Rege efflagitare capita oeto vel decern magnatum, ex. gr. Bonari sénat oris. (Salig ET. 602 sqq.; Krasinsky, Gesch. der Ref. in Polen 110; Lubien. 76; Süct, Verg. 393.) Calvini opera. Vol. XVI. D. Lisrnaninus, frater in Christo nobis colendus, te Uteris certiorem reddet. Vale, vir clarissime, ecclesiae summum ornamentum. Christus Iesus, unicus servator noster, te suae ecclesiae affliotae servet diu fidelem ministrum et suo spiritu regat. Datum ex Synodo Pinczoviensi 2. Maii anno Domini 1556. Nos ministri renascentis ecclesiae Christi in Polonia nostro et caeterorum fratrum nostrorum absentium nomine, 8 ) Foelix Cruciger Scerrissinius,- minister ecclesiae Christi in Sorenim et superintended ecclesiarum. Gregorius Paulus, minister ecclesiae Pelvicensis et senior ecclesiae. 4 ) Stanislaus Luithomirski, minister ecclesiae Coninensis seoretarins S. R. ae M Us . Stanislaus Sarnioki, minister M. D. Castellani Biere et senior ecclesiae. 5 ) Iacobus Silvius, minister KczefcinzenBis et senior. 6 ) Martinus Taurinus, minister ecclesiae Solecinensis. Martinus Crovicius, minister ecclesiae Wlodistensis. Nos equestris ordinis qui puram evangelii doctrinam suseepimus nostro aliorumque fratrum nostrorum nomine, Io. Bonar de Balicze Castellanus Bieczensis manu propria. Nicolaus Thesznicki in Pinczow manu propria. Stanislaus Lassoczki Stanislaus Sastranicz de Pieskona Skala. Hieronymus Philipovozki manu propria. Stanislaus Karnynzky Ivan. Iacobus Gnoienski. 3) Quod ad orthographiam nomitium polonicorum attinet, memineris nos nihil nisi apographon ante oculos habuisse. 4) V. D. M, in Wöla Cracoviae suburbio et alibi, postea in ipsa Urbe. (Sandii bibl. antitr. 43. Salig IL 581. 649.) 5) Ecclesiae Niedvedensis pastor, vir nobilitate praestans et nt acri ingenio ita et elato animo qui iam tunc (1555 in synodo Pinczoviensi)' ad primatura per ruinam oonoordiae ecclesiarum, quae panlo post (1565) hoc incentore indueta est, grassabatnr. (Lubien. 58.) Fuit adversarius Lismanini et antitrinitariorum, spec. Oregorii Pauli et capeüanus Bonari castellani Biecensis (sie lege pro Biere). 6) Lege: Eozeozinskiensis, quae est parochia in minori Polonia. Hie cum praecedentibus suas partes egit in cd. consensu Sendomiriensi condendo. 9
- Page 25 and 26: 25 1556 FEBRUAR. • 26 tuisset. Hi
- Page 27 and 28: 29 1556 FEBRUAR. . 3 0 Parisüs quo
- Page 29 and 30: S3 1556 FEBRUAR. 34 3389. FARELLÜS
- Page 31 and 32: 37 1556 FEBRUAR . 38 successum datu
- Page 33 and 34: 41 1556 FEBRUAR: • 42 terim roga
- Page 35 and 36: 45* .1556 FEBRUAR. . 4 6 tus qui me
- Page 37 and 38: 49 1556 FEBRUAR. . 5 0 que oorrupte
- Page 39 and 40: 53 1556 MART. • 54 2401. CALVINU8
- Page 41 and 42: 57 1556 MART. . 58 (Ex autographes
- Page 43 and 44: 61 1556 MART. 62 Ut nunc ad alios r
- Page 45 and 46: 65 1556 MART. 66 sos gessit: sed an
- Page 47 and 48: 69 1556 MART. • 70 vel agnosceret
- Page 49 and 50: 73 1556 MART. 74 tarnen, non ut tib
- Page 51 and 52: 77 1556 MART. 78 2413. BEZA BULLING
- Page 53 and 54: ai 1556 MART. 82 3416. HOTOMANÜS C
- Page 55 and 56: 85 1556 MART. 86 alii nonnulli nobi
- Page 57 and 58: 89 1556 MART.—APRIL. • 90 esse
- Page 59 and 60: 93 1556 APRIL. • 94 Ago tibi inge
- Page 61 and 62: 97 1556 APRIL. 98 met nunc videant
- Page 63 and 64: 101 1556 APRIL. 102 Sed ecce ad hae
- Page 65 and 66: 105 1556 APRIL. • 106 3429. OALVI
- Page 67 and 68: 109 1556 APRIL. . 110 (Ex autograph
- Page 69 and 70: .118 1556 APRIL. 114 contraire, dau
- Page 71 and 72: 117 1556 mentes obcaecat, sed quia
- Page 73 and 74: 121 1556 3440. YERGERIUS BULLINGERX
- Page 75: I 125 1556 MAL 126 2443, BULLINGERU
- Page 79 and 80: 133 1556 MAL 134 bere, nebulonem 3
- Page 81 and 82: 137 1556 MAT. 138 Rem tibi magis pe
- Page 83 and 84: 141 1556 MAL 142 amanter te resalut
- Page 85 and 86: 145 1556 MAL 146 2454. actum esse p
- Page 87 and 88: 149 1556 MAI. 150 S. Quid optet fra
- Page 89 and 90: 153 1556 MAI. 154 fait, quia uno om
- Page 91 and 92: 157 1556 MAI. ' 158 I. Nolo meam un
- Page 93 and 94: 161 1556 MAI. 162 3463. ACTA STÜTT
- Page 95 and 96: 165 1556 MAT. 166 Christi in pane s
- Page 97 and 98: 169 1556 MAI. • 170 Postea iussus
- Page 99 and 100: 173 1556 MAI. * 174 te occupari cup
- Page 101 and 102: 177 1556 MAI. ' 178 satis habemus.
- Page 103 and 104: 181 1556 IHN. • 182 non est. Quid
- Page 105 and 106: 185 1556 IUN. • 186 3474, . POLLA
- Page 107 and 108: JÄ9 1556 IÜN. * 19p tentantur in
- Page 109 and 110: 193 1556 IUN. * 194 quium paci serv
- Page 111 and 112: 197 1.556 IUN. • 193 Lasco ad nos
- Page 113 and 114: 201 1556 TUN. 202 2483. CALVINUS PO
- Page 115 and 116: 205 1556 IUN. • 206 nifioum vestr
- Page 117 and 118: 209 1556 IHN. * 210 ne sy fussent p
- Page 119 and 120: 213 1556 IHN. 214 * tions, apres au
- Page 121 and 122: 217 1556 IUN.—IÜL. 218 Marbachiu
- Page 123 and 124: 221 1556 IUL. 222 Pluribus tecum no
- Page 125 and 126: 225 1556 HJL. 226 fugos damnatos 3
129 1556 MAI. 130<br />
Singulari doctrina et eximia pietate insigni D. Ioanni<br />
Oal<strong>vino</strong> Genevensis ecclesiae pastori fidelissimo domino<br />
et fratri in Ohristo amantissimo.<br />
Gratiam et pacem in Ohristo.<br />
Quantum tibi tuisque l<strong>ab</strong>oribus, vir clarissîme,<br />
ecolesia Christi debeat, non dubi<strong>tam</strong>us, si pro merito<br />
fiat, tibi plurimum deberi. Nos vero, qui omnium<br />
fere novissimi videmur, et plus tibi debere fatemur,<br />
quod alii <strong>ab</strong> aliis instituti tu solus prope es cui<br />
maiorem partem huius nostri profectus vendioamus.<br />
Quantum enim tuis monumentis solidae pietatis<br />
nu bib accesserit, quantum armorum contra Antichristum<br />
romanum et tot haereticorum monstra<br />
nobis per te Dominus suppeditaverit, plus nostrae<br />
conscientiae gaudii sentiunt <strong>quam</strong> cogitatione mens<br />
ooncipit, neque vereremur tibi apud te trophaeos<br />
quibus dignus es erigere, si per tuam pietatem et<br />
modestiam, qua gloriae nominis tui contemptor es<br />
strenuus, permitteret. Quod autem <strong>ad</strong> hune cumulum<br />
beneficiorum accedit, ut ex memoriali tuo D.<br />
Lismanino dato l ) didicimus, te quoque tua officia<br />
offerre ecclesiae nostrae, patrem coelestem, qui tibi<br />
hune animum inspiravit, benedicimus. Tibi quoque<br />
gratias maximas quas possumus agimus, et sedulo<br />
per nomen unigeniti filii Dei precamur, ut <strong>quam</strong>primum<br />
ipse yeniens hoc promissum praestes. Scis<br />
enim procul dubio quibus et quantis obstaculis his<br />
primordiis ecclesiae obsistat Satan, quid quoque moliantur<br />
Antichristi satellites, qui iam fere sex mensibus<br />
legatum papae detinent. 2 ) Scimus nos quoque<br />
quibus architectis iaciendo fundamento, et <strong>quam</strong><br />
strenuis propulsatoribus <strong>ad</strong>versus indefatigatos hostes<br />
Christi opus sit. Quibus omnibus agendis quum<br />
te Dominus prae caeteris fere omnibus instruxerit,<br />
non dubi<strong>tam</strong>us, pro tua in D<strong>eum</strong> pietate, quin <strong>ad</strong><br />
tempus, commissa aliis agricolis vinea Domini, <strong>ad</strong><br />
nostram quoque plantandam et sepiendam nunc<br />
venias. Si putaremus te humanae rationis argumentis<br />
promoveri, occasiones alias, quibus hoc tibi<br />
persu<strong>ad</strong>eamus, quaereremus. Verum quum sciamus<br />
te Christi et ecclesiae eius servum esse, satis h<strong>ab</strong>uimus<br />
si te ex consensu omnium ministrorum ecclesiae<br />
nobiliumque <strong>ad</strong> opem ecolesiae ferendam vocaremus.<br />
Tu, si dignum argumentum vocationis tuae<br />
a nobis sit, dispioies, et quod videbitur pro tua<br />
prudentia et pietate iudic<strong>ab</strong>is. Quod reliquum est,<br />
2445.1) deperdito.<br />
2) Aloysium Lippomanum episcopum Veronengem, qui<br />
inter coryphaeos concüii Tridenti fuerat, Paulus 1V. in Polonium<br />
misit ut quoeunque modo posset reformationem ecclesiae<br />
inhiberet. Is speciatim iussus fuerat a Rege efflagitare capita<br />
oeto vel decern magnatum, ex. gr. Bonari sénat oris. (Salig<br />
ET. 602 sqq.; Krasinsky, Gesch. der Ref. in Polen 110;<br />
Lubien. 76; Süct, Verg. 393.)<br />
Calvini opera. Vol. XVI.<br />
D. Lisrnaninus, frater in Christo nobis colendus,<br />
te Uteris certiorem reddet. Vale, vir clarissime,<br />
ecclesiae summum ornamentum. Christus Iesus,<br />
unicus servator noster, te suae ecclesiae affliotae<br />
servet diu fidelem ministrum et suo spiritu regat.<br />
Datum ex Synodo Pinczoviensi 2. Maii anno Domini<br />
1556.<br />
Nos ministri renascentis ecclesiae Christi<br />
in Polonia nostro et caeterorum fratrum<br />
nostrorum <strong>ab</strong>sentium nomine, 8 )<br />
Foelix Cruciger Scerrissinius,- minister<br />
ecclesiae Christi in Sorenim et superintended<br />
ecclesiarum.<br />
Gregorius Paulus, minister ecclesiae Pelvicensis<br />
et senior ecclesiae. 4 )<br />
Stanislaus Luithomirski, minister ecclesiae<br />
Coninensis seoretarins S. R. ae M Us .<br />
Stanislaus Sarnioki, minister M. D. Castellani<br />
Biere et senior ecclesiae. 5 )<br />
Iacobus Silvius, minister KczefcinzenBis<br />
et senior. 6 )<br />
Martinus Taurinus, minister ecclesiae<br />
Solecinensis.<br />
Martinus Crovicius, minister ecclesiae<br />
Wlodistensis.<br />
Nos equestris ordinis qui puram evangelii<br />
doctrinam suseepimus nostro aliorumque<br />
fratrum nostrorum nomine,<br />
Io. Bonar de Balicze Castellanus Bieczensis<br />
manu propria.<br />
Nicolaus Thesznicki in Pinczow manu<br />
propria.<br />
Stanislaus Lassoczki<br />
Stanislaus Sastranicz de Pieskona Skala.<br />
Hieronymus Philipovozki manu propria.<br />
Stanislaus Karnynzky Ivan.<br />
Iacobus Gnoienski.<br />
3) Quod <strong>ad</strong> orthographiam nomitium polonicorum attinet,<br />
memineris nos nihil nisi apographon ante oculos h<strong>ab</strong>uisse.<br />
4) V. D. M, in Wöla Cracoviae suburbio et alibi,<br />
postea in ipsa Urbe. (Sandii bibl. antitr. 43. Salig IL 581.<br />
649.) 5) Ecclesiae Niedvedensis pastor, vir nobilitate praestans<br />
et nt acri ingenio ita et elato animo qui iam tunc (1555 in<br />
synodo Pinczoviensi)' <strong>ad</strong> primatura per ruinam oonoordiae ecclesiarum,<br />
quae panlo post (1565) hoc incentore indueta est,<br />
grass<strong>ab</strong>atnr. (Lubien. 58.) Fuit <strong>ad</strong>versarius Lismanini et<br />
antitrinitariorum, spec. Oregorii Pauli et capeüanus Bonari<br />
castellani Biecensis (sie lege pro Biere).<br />
6) Lege: Eozeozinskiensis, quae est parochia in minori<br />
Polonia. Hie cum praecedentibus suas partes egit in cd. consensu<br />
Sendomiriensi condendo.<br />
9