epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

109 1556 APRIL. . 110
(Ex autographe) Cod. Gêner. 115, fol. 113; coll. c. Epp. Bern.
VI. p. 601 et Simleri Vol. 87.)
Praestantissimo Christi servo Ioanni Calvino
Genevensis ecclesiae quam fidelissimo pastori fratri
et symmystae quam carissimo.
Genevae.
S. Christus omnia componat inter urbes, *) et
ut non sine miraculo etiam insigni istam ecclesiam
servavit, ita semper magis et magis tueatur.
Multa fëruntur et de Gallo 2 ) qui militem legit
ad Alpium radices, et aliis, ut ista subito evertatur
urbs: alii in pios parari alios, qui qualiter stare
possunt, nisi Christus nova et orbi incognita ratione
succurrerit, videre nemo potest.
Stephani 3 ) discrimen non parum nos tenet sollicites;
sed tarnen est aliquid audire aliqua de eo.
De Humberto meo tam altum silentium magis nos
angit, licet ante tempus miseri esse nolimus. Arbitrer
te nobis invidere tantam rerum ignorantiam,
quum tu angaris molestioribus auditionibus, quum
facta sunt quam acerbissima. Sed istud admiscet
pater coelestis poculoquod tibi bibendum dat laetis
lacrymis ebibendum. Sed licet iugiter haurire cogaris,
quantumvis id horreat sensus et temperatura
tua non yideatur ferre posse, tarnen manus quae
offert fida quum sit, vera et certa, non supra quod
potes ferre dabit, quia iam te ita assuefecit, ut nonnihil,
imo multum roluptatis internae sentias, dum
foris angeris.
Yalde placet quod tam facile expedieris, ut
plene consulatur ecclesiae et nostro tam pio Morellano.
*) Abduci non poteram ut desereret semel
acceptam ecclesiam, licet magis deseratnr ipse quam
deserat, ut olim de nobis vere dicebas. Sed longe
aliter nobiscum agebatur quam cum fratre. Sed
rebus plenius intelleotis aperiet Christus et benigne
efficiet quod in gloriam sui nominis faciet eritque
e re ecclesiae et fratris. Heri nuncium ad eum
misi. Spero favente Domino nos quem optamus
visurum. 5 ) Forte et tune aderit Dommartinus, per
quem intelligemus si vellet* Christus laetiora, licet
Satanas funesta omnia reddere tentât. Sed fraenum
habet cuius habenas tenet Christus: non feret ut
pro libidine feratur.
Consilium nostrum non habuit locum. Id enim
2432.1) Eo ipso tempore nova legatio duce Boseio Bernae
mierat. (Beg. du C. 20. Apr.)
2) A. 1556 Henricus rex inducias fecerat cum Imperatore
ad quinque annos. Caeterum quid Nosier sibi hie velit
tu videos.
3) ministri ad Angronianos missi.
4) Cf. N. 2427. Pro: abduci non poteram, quod in
autographo legitur, Simlerus emendavit: adduoi non poterat.
5) sic.
quod tu et ipse tecum dicebam, alii contra. Faxit
Christus ut consilii non poeniteat praeteriti, beneque
vertat quod sequuti sunt, tum is turn sui. Urgebam
Viretum ut Gruanos inviseremus, et recepit
se curaturum, et inde istuc. Sed aliud ei videtur:
nimirum ut cum legatis Genevensibus, quando
Berna venient, ut iam convenerunt, istuc veniat,
et demum ubi redierit Gruanos invisemus. 6 ) Hoc
quum ita conclusum sit, non. possum nee volo dissolvere.
Tantum opto ut féliciter omnia absolvantur,
licet satis olfaciam multa moram et quidquid est
impedimenti iniectura. Sed potens est. Dominus
qui suis aderit, quem precemur cum vate ut benigne
agat cum probis qui recto sunt corde, et quidqüid
est nequam et improbum prorsus convertat et
evertat.
Nos synodum petimus. Nondum de die constitutum.
Tibi novum paramus laborem. Verum quamdiü
omisisti nos invisere? Sed vale bene cum collegis.
Nondum plene potui intelligere qui lecti fuerint.
Christus omnes vos servet tibique omnia reddat secunda,
magis et magis benedicat tuis laboribus. Cupio
omnes pios salvos quos vicinos habes, et pios
syndicos. Collega et Maturinus te salutant. Neocomi
17. Aprilis 1556.
2433.
Tuus Farellus totus.
CALVIN A UNE ÉGLISE A PERSÉCUTÉE. ')
Exhortations et consolations.
6) Ultimus comes de Ghruyère (Greyere) aere alieno
oppressus ditionem suam vendiderat Bernensibus et Friburgensibus,
quorum itti unam, hi duos partes esc tribus emerant.
Ineunte anno HaUerus c. Vireto et Hugone Muretensi eo se
contulerat ad reformandas ecelesias. (Ephem. 109. Buchat
VI. 165.) Nunc ergo et Farellus easdem confirmaturus erat.
2483.1) M. Bonnet a mis: A l'église d'Angers. La lettre
elle-même ne contient absolument rien qui puisse appuyer directement
n'importe quelle conjecture. M ne s'y trouve aucune
allusion à cette que C. avait écrite précédemment aux Angevins
(N. 2288). Ce qui parait avoir amené l'hypothèse de l'éditeur
des Lettres françaises de Calvin c'est qu'il y eut réellement
une persécution à Angers au commencement de l'année 1556,
et que deux missionnaires, lean Babec et Pierre de Rousseau,
y furent brûlés. M. Bonnet cite à ce propos une lettre de G.
à Mercier du 21. juin 1556. Nous ne connaissons pas de
pareille lettre. Mais on peut voir l'hist. des Martyrs fol. 403
suiv. et l'Hist. ecel. I. 107: L'Eglise d'Angers dressée l'an
precedent fat tresradement assaillie y estans envoyés par le
Boy Bemy Ambrois president d'Aix en Provence et Mtth.
' Ory inquisiteur avec commission et pouvoir de procéder ius-