epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

archive.ouverte.unige.ch
from archive.ouverte.unige.ch More from this publisher
17.11.2012 Views

«91 EPISTOLAB 2754—2756 692 ripuit. Nempe haec sunt Domini iudioia in utramque partem. Rogemus Deum ut aberrantes revoeet, infirmos confirmet, firmos reddat firmiores. De nostro Caspare ita censet D. Cahinus, nobiscum non posse ilium sine gravi totius eoolesiae offensa diutins hie haerere, tarn strenue laborantibus ipsius collegis et adeo périclitante grege ipsi commisso. Quaeeunque impedimenta se ingérant uno hoc verbo superet: Qui respicit a tergo non est me dignus. Uxori est obligatus, fateor, sed vaieant omnia quae nos a Christo abstrahunt. Seio difficillima haec esse, sed eo gloriosior est victoria. Hoc tarnen addit D. Calvmus, postquam eo venerit et ecclesiae omnia a nobis turn dicta, turn facta exposuerit, posse ilium expositis suis difficultatibus ab ecolesia veniam petere, ut alius ei substituatur. Omnino autem curandum Uli est ut quam brevissimam moram interponat et istinc recta proficiscatur. Adsit ei Dominus in-opere tarn sancto et servum suum ab inimicis omnibus custodiat. De mea voluntate novit quid sim apud eum ex animo testatus. Per me, ut spero, non stabit, quominus etiam, si opus sit, per Dei gratiam istio immoler. Sed videant diligenter quid magis expedit. Haec ego ad te raptim. Genevae certo sperabant mox coiturum foedus cum nostris, quum civitate exirem. 8 ) Bene vale, et nostro nomine collegas omnes diligenter saluta. Casparem nostrum, si non corpore, at animo certe et precibus comitabor, quern etiam summopere rogo ut peculiariter ecclesiae Uli toti me commendet. Si quid audisti ex Mompelgardo, vel posthac audies, cura ut resciscamus tempestive. Iterum vale. Lausannae 11. Novembris, 2755. OALVINUS BULLINGERO, Ex Berne Uteris quid Wormatiae actum et effectum sit intelledurum eum dicit. Ipse usque m ea persisüt qpinione, posse per colloquium pacetn contiliari: qua de causa, si occasio fer at, manus dare quibus ecclesiae solus curae est non recusare debere. (Autographon exstat in Aroh. Turio. Pint. VI. Vol. 166, olim Epp. Tom. 24, fol. 37. — Alia exemplaria habes in Cod. Genev. 108, foL 81, ia Epp. Bern. VI. 702 et Vu. 91, et ap. Simler. Vol 90. Versio angl. IIL 377.) Clarissimo viro et fratri mihi observando D. Henricho BuUingero, ecclesiae Tigurinae fido pastori. Th. Beza, alius tibi in Domino addictissimus. In Vvreti nostri causa nihildum est peractum. 9 S. Ex Beeae nostri Uteris ') intelliges, quam propensi fuerint Principes ad legates deprecandi causa mittendos: et quam liberaliter operam suam obtulerint. Paulo plus difficultatis fuit in ordinis nostri hominibus. Displicent Ulis scilicet nocturni coetus: ) Advertissez Mr. Oaspar que Pélissier n'a esté a Geneve et n'en a Ion ouy parler, qui a esté une .grande faulte et seroyt bon d'y pourveoir par le meilleur moyen. Davantage l'un de ceulx dont il ma laissé memoire est pieoa departy, l'autre s'arreste encores par deçà. 8) M. Octobre vergente, quum Bernâtes de foedere renovando méliores conditiones offerte parati viderentur, nova legaiio a. d. vii. Cal. Nov. Bernam missa est. 9) Vide praecedentem. 8 ) ac si oppressis tarn dura tyrannide fratribus liberum foret horas sibi commodas eligere. Quaesita etiam confessio fuit, s ) in qua videbis fratres nostros ingenue professos esse quid sentiant. Saltern non dissimularunt earn se doctrinam amplecti, a qua visi vobis antehac fuerant nonnihil deflexisse, et quod timuistis, ne Brentio, MerpacMo et similibus obstricti forent, discussum est. Imo intelligent Uli, cum Gallicis omnibus ecclesiis sibi non esse consensum. Etsi autem pertinaoiter adhuc fovent suos errores, sunt tarnen quidam mansuefacti, ut spes sit, si ad amicum colloquium semel ventum fuerit, flecti posse. Quamquam hac fiduoia non adducor, ut remedium esse existimem, si nos invitent: sed alias quoque rationes, quas tibi exposui, sequor. Quod excipis, absque consensu magistrates nihil vobis licere : mené adeo et temerarium et humanitatis expertem esse putas, ut eos contemnam quibuscum sacro vinculo et insolubili divinitus coniuncti sumus, ut communibus studiis idem simul agamus? Sed non puto tam serviliter nos constrictos teneri, quin disputare familiariter lioeat, quid maxime expédiât in commune eoolesiae bonum. Quod scripsi, iterum repeto, si refugimus, nihil obiici posse coloris, meo quidem iudicio, quominus turpis et inhonesta haec tergiversatio sit. Si tibi forte aliud videtur, mihi dolet in causa communi ita sententias nostras discrepare. Sed neque claris- 27SS. 1) Beza ergo Turicum in reditu non aäierat Literat veto, quas hie Noster BuUingero pollieetur, demum octo diebus post scriptas infra sua loco habebis. 2) Cf. N. 2737. 3) N. 2736.

693 1557NOVEMB. 69Î simus senatus vester, ut spero, conventum, si ob- advenerunt. Tune aberam, accersitus a piis et nolatus fuerit, respuet, neque per vos stabit, quobilibus viris ad fines Bèlgarum: ubi quid egerim minus ad tollendum infelix hoc dissidium et paci- aliquando tibi rationem reddam. Illino reversus, fioationem quaerendam voluntarios se ostendant, qui quum legates in aulam profectos esse intelligerem, cupiant ecclesiam tranquillam videre. Yale, orna- eos e vestigio sum sequutus. Itaque paulo momento tissime vir et mihi plurimum observande frater. fere aulicuB sum faotus, nisi quod liberius paulo et Symmystis omnibus plurimam salutem. Dominus apertius more maiorum omnia tractavi. Oonveni vos omnes sua virtute sustiueat, praesidio tueatur homines antequam regem salutassent. Omnem ope- et spiritu gubernet. Genevae 15. Novembris 1557. ram, stadium et diligentiam polliciti sunt.. Nihil tarnen praeter verba obtinuerunt, *) et scriptum Ioannes Oalvinus tuus. quoddam quod ne verbis quidem, quae largiora fuerant, respondit. In summa, res suas agere, sua De foedere iam aliquid Bernae sibi habere iussi sunt, ao rogati ne posthac aliéna confeotum esse arbitrer. curent. Institi summopere ne re infecta discederent, atque ostendi, post eoruin abibum longe deteriorem quam antea fore piorum conditionem, nisi regem magis urgerent: frustra vero tantum laborem itineris magno sumptu ab iis fuisse susceptum, nisi allevationem aliquam nobis adferrent. Quod sponte ipsos factures iam antea existimabam, id in gratiam 2756» nostram se non recusaturos esse dixerunt. Postridie igitur obtulerunt supplicem libellum, in quo GALLASIÜS OALVINO. quid contineretur nondum rescivi. Varii feruntur de eo rumores. Quid in eo scriptum sit ante très Narrât quid legati Lutetiam missi ut pro piis dies, ut spero, sciam. Nam mihi eius exemplar intercédèrent in curia regia obtinuerint, vel potius bonus quidam vir se recuperaturum promisit. Yerum quo pacto, quum sibi verba dari vidissent, infecta re antequam huic libello responderetur legati, veluti discesserint. Quern nimis praecipitem discessum caure desperata, discesserunt. Quod certe maximam sam ipsam peiorem redditurum esse praevidet, ipse curam animo meo ingessit. Yidebam enim magis vero quantocius fieri poterit Genevam redire cupit, alio ac magis exacerbatum iri hostium animos quod in- scüicet ministro in suum locum stuffecto. • iecto aculeo irati abiissent. Nam interpretati sunt omnia nostrorum impulsu atque instigatu peraota (Ex autographo Cod. Genev. 109, fol. 80.) esse. Neo me fefellit opinio. Quis eos evocasset perquisitum est diligenter. Eius rei clam nönnullis A mon très honnore Seigneur Monsr. D'Espeville. mandata cura, ac speoulatores constituti qui omnia sedulo observarent. Accersiti praesides. iudices ac regii advocati, ut in hanc causam, quam neglexisse videbantur, maiore et studio et cura incumberent. Procancellarius ad eos urgendos veluti magister adhibitus est, qui iam strenue officio fungi coepit. Quam in partem legatorum abitionem adeo praecipitem interpretari deberem, diu mecum dubitavi: quia sane leptius ac frigidius paulo quam deceret 8. Gravi sollicitudine me turn literae tuae ') tum huius nuncii adventus liberarunt Nihil enim praeter inoertos rumores audiebamus de vestro statu, neo quidquam vicissim de nostro putabamus ad vos in tanta itinerum difficultate perferri posse. Nunc vero et vos certiores redditos esse de rebus nostris, et utrinque tandem redditas esse liter as, et quid ' apud vos agatur nostros intellexisse admodum laetor. Sub finem Octobris alias adhuc literas tabellario cuidam, quern Ferrerius hue miserat, ad te dedi. 2 ) Ab eo tempore in nostros saevitum non est. Oalendis Novembr. quatuor civitatum legati s ) 2756.1) deperditae. 2) Etiam haee desideratur. Ultima OaUasii nobis fuit N- 2714. Ferrerius ille ipse vir nobilis Cenomanensis fuisse videtur quern Hist. ecu. I. 99 Sr. de la Ferrière nominat, mti Lutetiae degebat et in cuius aedibus (au pré aux Clercs) Jo. le Maçon ait La Riviere a. 1555 coettts piorum instituerai. 3) N. 2743, not. 4. 4) Martyrs 479; Les cantone evangeliques dee Suisses esmeus de pitié et soaohans que o'estoit poor la mesme doptrine qui eBt annoncée en leurs églises qu'ils estoyent prisonniers envoyèrent leurs ambassadeurs devers le Boy pour faire remonstrances et supplications pour eux. Au mesme instant arrivèrent aussi lettres de la part du Comte Palatin eleoteur tendantes à mesme fin : tellement que le Boy sollicité de ceste sorte et voyant le besoin qu'il ayoit du seoours des estrahgers accorda qu'on prooedast plus doucement en la cause de ces prisonniers. Aussi le feu cessa pour quelque temps et on commença à procéder par eslargissemens ete. cf. Hist. eecL I. 132. Vides principum intercessionem propter rationes politicas maiorem effectum hàbuisse quum Helvetiorum- 44*

«91 EPISTOLAB 2754—2756 692<br />

ripuit. Nempe haec sunt Domini iudioia in utramque<br />

partem. Rogemus D<strong>eum</strong> ut <strong>ab</strong>errantes revoeet,<br />

infirmos confirmet, firmos reddat firmiores.<br />

De nostro Caspare ita censet D. Cahinus, nobiscum<br />

non posse ilium sine gravi totius eoolesiae<br />

offensa diutins hie haerere, tarn strenue l<strong>ab</strong>orantibus<br />

ipsius collegis et <strong>ad</strong>eo périclitante grege ipsi<br />

commisso. Quaeeunque impedimenta se ingérant<br />

uno hoc verbo superet: Qui respicit a tergo non<br />

est me dignus. Uxori est obligatus, fateor, sed<br />

vaieant omnia quae nos a Christo <strong>ab</strong>strahunt. Seio<br />

difficillima haec esse, sed eo gloriosior est victoria.<br />

Hoc tarnen <strong>ad</strong>dit D. Calvmus, post<strong>quam</strong> eo venerit<br />

et ecclesiae omnia a nobis turn dicta, turn facta<br />

exposuerit, posse ilium expositis suis difficultatibus<br />

<strong>ab</strong> ecolesia veniam petere, ut alius ei substituatur.<br />

Omnino autem curandum Uli est ut <strong>quam</strong> brevissimam<br />

moram interponat et istinc recta proficiscatur.<br />

Adsit ei Dominus in-opere tarn sancto et servum<br />

suum <strong>ab</strong> inimicis omnibus custodiat. De mea<br />

voluntate novit quid sim apud <strong>eum</strong> ex animo testatus.<br />

Per me, ut spero, non st<strong>ab</strong>it, quominus<br />

etiam, si opus sit, per Dei gratiam istio immoler.<br />

Sed videant diligenter quid magis expedit.<br />

Haec ego <strong>ad</strong> te raptim. Genevae certo sper<strong>ab</strong>ant<br />

mox coiturum foedus cum nostris, quum civitate<br />

exirem. 8 ) Bene vale, et nostro nomine collegas<br />

omnes diligenter saluta. Casparem nostrum, si<br />

non corpore, at animo certe et precibus comit<strong>ab</strong>or,<br />

quern etiam summopere rogo ut peculiariter ecclesiae<br />

Uli toti me commendet. Si quid audisti ex<br />

Mompelgardo, vel posthac audies, cura ut resciscamus<br />

tempestive. Iterum vale. Lausannae 11. Novembris,<br />

2755.<br />

OALVINUS BULLINGERO,<br />

Ex Berne Uteris quid Wormatiae actum et effectum<br />

sit intelledurum <strong>eum</strong> dicit. Ipse usque m ea<br />

persisüt qpinione, posse per colloquium pacetn contiliari:<br />

qua de causa, si occasio fer at, manus dare<br />

quibus ecclesiae solus curae est non recusare debere.<br />

(Autographon exstat in Aroh. Turio. Pint. VI. Vol. 166, olim<br />

Epp. Tom. 24, fol. 37. — Alia exemplaria h<strong>ab</strong>es in Cod.<br />

Genev. 108, foL 81, ia Epp. Bern. VI. 702 et Vu. 91, et ap.<br />

Simler. Vol 90. Versio angl. IIL 377.)<br />

Clarissimo viro et fratri mihi observando D. Henricho<br />

BuUingero, ecclesiae Tigurinae fido pastori.<br />

Th. Beza, alius<br />

tibi in Domino <strong>ad</strong>dictissimus.<br />

In Vvreti nostri causa nihildum est peractum. 9 S. Ex Beeae nostri Uteris ') intelliges, <strong>quam</strong><br />

propensi fuerint Principes <strong>ad</strong> legates deprecandi<br />

causa mittendos: et <strong>quam</strong> liberaliter operam suam<br />

obtulerint. Paulo plus difficultatis fuit in ordinis<br />

nostri hominibus. Displicent Ulis scilicet nocturni<br />

coetus:<br />

)<br />

Advertissez Mr. Oaspar que Pélissier n'a esté a<br />

Geneve et n'en a Ion ouy parler, qui a esté une<br />

.grande faulte et seroyt bon d'y pourveoir par le<br />

meilleur moyen. Davantage l'un de ceulx dont<br />

il ma laissé memoire est pieoa departy, l'autre<br />

s'arreste encores par deçà.<br />

8) M. Octobre vergente, quum Bernâtes de foedere renovando<br />

méliores conditiones offerte parati viderentur, nova<br />

legaiio a. d. vii. Cal. Nov. Bernam missa est.<br />

9) Vide praecedentem.<br />

8 ) ac si oppressis tarn dura tyrannide fratribus<br />

liberum foret horas sibi commodas eligere.<br />

Quaesita etiam confessio fuit, s ) in qua videbis fratres<br />

nostros ingenue professos esse quid sentiant.<br />

Saltern non dissimularunt earn se doctrinam amplecti,<br />

a qua visi vobis antehac fuerant nonnihil<br />

deflexisse, et quod timuistis, ne Brentio, MerpacMo<br />

et similibus obstricti forent, discussum est. Imo<br />

intelligent Uli, cum Gallicis omnibus ecclesiis sibi<br />

non esse consensum. Etsi autem pertinaoiter <strong>ad</strong>huc<br />

fovent suos errores, sunt tarnen quidam mansuefacti,<br />

ut spes sit, si <strong>ad</strong> amicum colloquium semel<br />

ventum fuerit, flecti posse. Quam<strong>quam</strong> hac fiduoia<br />

non <strong>ad</strong>ducor, ut remedium esse existimem, si nos<br />

invitent: sed alias quoque rationes, quas tibi exposui,<br />

sequor. Quod excipis, <strong>ab</strong>sque consensu magistrates<br />

nihil vobis licere : mené <strong>ad</strong>eo et temerarium<br />

et humanitatis expertem esse putas, ut eos contemnam<br />

quibuscum sacro vinculo et insolubili divinitus<br />

coniuncti sumus, ut communibus studiis idem<br />

simul agamus? Sed non puto <strong>tam</strong> serviliter nos<br />

constrictos teneri, quin disputare familiariter lioeat,<br />

quid maxime expédiât in commune eoolesiae bonum.<br />

Quod scripsi, iterum repeto, si refugimus, nihil<br />

obiici posse coloris, meo quidem iudicio, quominus<br />

turpis et inhonesta haec tergiversatio sit. Si tibi<br />

forte aliud videtur, mihi dolet in causa communi<br />

ita sententias nostras discrepare. Sed neque claris-<br />

27SS. 1) Beza ergo Turicum in reditu non aäierat Literat<br />

veto, quas hie Noster BuUingero pollieetur, demum octo diebus<br />

post scriptas infra sua loco h<strong>ab</strong>ebis.<br />

2) Cf. N. 2737.<br />

3) N. 2736.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!