epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
679 EPISTOLAE 2745—2748 680 mine plurimaui salutem yobis adscribi una cum fraternae beneyolentiae testimonio. Quod vobis non respondit non factum est incuria, sed quia maior pars latinam linguam ignorât, alii vero non sunt ad scribendum exercitati. Pastures et ministri ecclesiae Genevensis qui aderant, fratres vestri studiosissimi et vere vobis coniunctissimi, Ioannes Calvinus. Claudius Badvelus. Franciscus Burgoinus. Remondus Calvetus. Michael Oopus. Ioannes Macarius. Lodovicus Enocus. Nicolaus Colladonius. Claudius Fontanus. Petrus ab Arabodosa. 10 ) 2746. BULLINGERUß LISMANINO. Confessionem Waldensium in articulo de Coena neutiquam apprdbari posse docet. (Simlerus insérait thesauri sui Vol. $0 a Füsslino acceptant. Alibi non invenimns.) Reverendo viro eruditione et virtute] praestanti D. Francisco Lismanino nunc agenti in Polonia, domino suo colendissimo et fratri carissimo. — Quid sentiamus de confessione Waldensium dudum quum apud nos esses tibi diximus. Nos illam per omnia commendare non possumus. Censuram ergo requiris. — — ; — — — Quid vero hunc laborem nobis vis imponere ut de novo argumenta et rationes repetamus quas iam toties protulimus? Certe symmystarum nullus hoc laboris suscipere voluit. Unus D. Petrus Martyr inspexit locum de eucharistia et mox reddidit et dixit sibi non probari per omnia quae illic dicuntur de coena Domini. Ego certe, dum inspexi paulo diligentius, vidi autores illius oonfessionis id quod verum est vidisse nee tarnen expedite et clare effari voluisse. Cur autem ita libuerit non video. Suspicor aliquid. Negare videntur corporalem praesen- 10) In codiee quatuor ultima nomina deformata. tiam, interim negant per tropum explicari licere verba Domini: hoc est corpus meum. Contendunt simpliciter intelligendam loquutionem. Quod si obtinuerint vicerunt sane papistae qui dicunt panem esse corpus Christi. Dicunt Christum habere duplicem modum essendi, unum personalem et corporalem quo non sit in terris sed in coelo, alteram spiritualem,. qui sola fide capiatur et ubique praesentissimus sit. Quem et operandi modum vooant. Quod si simpliciter et veré et ita ut dicitur intelligunt, non video cur debuerint tarn anxie urgere literalem horum Domini verborum: hoc est corpus meum, sententiam. Si enim corporaliter non adest sed spiritualiter, spiritualiter itaque adest et percipitur a fideli anima ad vitam. Quo modo nemo dixerit nobis tradi inane signum. Loquantur ergo sic et quidem diserte. Ita sane nos sentimus et loquimur abhorrentes a medio nescio quo modo qui nee carnalis nee spiritualis, sed mixtum quid sit ex carne et spiritu. Augustana confessio approbata est a papistis, sicuti testatur Apologia confessionis. Quid autem probant papistae? an alienum a sua sententia? Non puto. Prudenter quidem dissimularunt a Lutheranis negari transsubstantiationem; satis enim ipsis fuit quod realem praesentiam confess! sunt Noluerunt de vocabulo contendere, quum cernèrent ipsis Lutheranis probe convenire cum papiBtis in re; utrique enim confitentur corpus Christi substantialiter adesse et manducari a fidelibus et infidelibus. Prudenter, inquam, noluerunt papistae contendere de praepositione trans quum vidèrent illos dare quod maius est: substantialiter. Displicet ergo nobis ilia confessio, quia displicet papismus in hoc articulo. Quod quidam boni viri conantur commode interpretari illam confessionem, omni fructu, vereor, carebit. Nolunt enim Lutherani ullam admittere expositionem. Apologiam citant, cui si accédât recessus comitiorum imperialium habitorum 1530 apparebit manifestissime quia fuerit tunc et sit etiam nunc confessionis Augustanae intellectus, non alius quam papisticus : ipsum corpus Christi substantialiter adesse et ab omnibus percipientibus manducari. Tametsi ergo millies nobis proponantur huiusmodi confessiones et -loquutiones, non recipiemus aut probabimus illasunquam, quia scimus sic intellectas pugnare cum fide, cum omni vetustate et cum sacris Uteris. Nisi itaque qui nunc Wbrmatiae colloquuntur Melanchthon, Brentius et caeteri explicatius et plenius sese exposuerint, et aliud in hao causa se sentire quam papistae sentiunt declaraverint, nunquam pii illam confessionem recipere poterunt. Tiguri d. 25. Octob. 1557. Bullingerus tuus.
681 1557 OCTOB. 682 3747, VIRETUS LISMANINO. Eiusdem argumenti ac praecedens. (De hac idem valet quod de praecedenti.) Glarissimo viro D. Francisco Lismanino praestantissimo Christi servo ac plurimum venerando. Superest ut de Waldensium apologia aliquid respondeam in qua tuae epistolae parte brevior ero, quia perlecto exemplar! responsionis Genevatium ministrorum, quae ad nos missa est, non video quid ego amplius adiicere possem. Quod illud attinet caput de quo potissimum controvertitur, si caeteri fratres mei omnes in urbe fuissent, et si nobis omnibus paulo plus otii et temporis datum fuisset, fortassis communibus Uteris prolixius respondissemus. Quod quia nunc non factum est, fiet alias commodius. — — — — Ego non in quaestione tantum de eucharistia sed in aliis etiam quibusdam maiorem desidero lucem qua omnis tollatur ambiguitas, contentionum mater. Sunt enim pleraque obsouriora et involutiora quam ut planior et certior sensus mihi erui posse videatur. Quae etsi commode interpretari * possunt ad fidei sensum et analogiam, sunt tarnen eiusmodi, ut ab adversariis etiam in contrariam trahi possint sententiam. Âlia sunt quae desiderarem. paulo puriora et longius a papismo semota. Quod ad illos adtinet, qui usque adeo addicti sunt, alii Augustanae, alii Waldensium confessioni, ut libenter suspicio * certas in ecolesia exstare confessionum formas ad retinendam doctorum unitatem et confessionem, ita illos satis probare non possum, qui pro illis dimicant velut pro ans et focis, perinde ac si funditus evertatur religio, si quis vel apicem mutaverit. Quid enim hoc aliud est, quam hominum scripta sacris aequare? Quanto gravius peccant qui nullam volunt commodam ferre aut admittere interpretationem, quique illis plus attribuunt formulis quam ipsi earum autores vellent. — Lausannae 26. Octob. 1557 Tuus Petrus Viretus. 2748, BÜLLINGERUS OALVINO. Commendat Zachariam Ursinum. Improbat dermo Berne confessionem. Transscribit epistolam Melanchthonis de condemnatione Helvetiorum a Lutheranis Wbrmatiae postülata et iam omnem spem concordiae obtinendae abiiciendamperhtbet. (Ex autographe) Arohiv. Turio. Pint. VI. Vol. 129, olim Bpp. Tom. 30, fol. 352. — Simler Vol. 90.) Clarissimo viro D. Ioanni Calvino Genevensis ecclesiae pastori domino suo colendissimo et fratri carissimo. ' Genff. S. D. Hodie literas tuas acoipio, colendissime mi Calvine, simul etiam hie Zacharias 1 ) Vratislaviensis indicat, se eras mane abiturum. Oogor itaque brevibus ad tuas 8 ) respondere. Audies aliquando non suspicionem vanam fuisse quam conceperamus ex deposita fratrum apud Prinoipes con- ^fessione. s ) Metuimus enim illa àdversarios nostros aliquando liberius usuros quam velimüs. Quid scripserit D. Qualtherus nescio, neque cum ipso ea de re contuli. Et quod antea scripsi id nunc repeto, nobis ministri8 non lioere non consulte magistratu in ullum colloquium consentire. Oportebit eam rem prius cum eo conferre. Nam is quoque inseiis nobis nihil prorsus agit in ecclesiae et religionis negotiis. Pro Uteris Philippi communicatis maximas ago gratias, quas et nunc remitto. Gommunico vioissim quod aeeepi ab ipso hodie: 4 ) „Reverende vir et carissime frater. Quum non perfecissent nostri collegae ut condemnationem vestrarum ecclesiarum comprobaremus, seiunxerunt se a nobis et eam privatim exhibuerunt r
- Page 301 and 302: 577 1557 AUGUST. 578 dum sim ita co
- Page 303 and 304: 581 1557 AUGUST. 582 habuimus, ut n
- Page 305 and 306: 585 1557 AUGUST. ' 586 fide pereipi
- Page 307 and 308: 589 1557 AUGUST. ' 599 (Reperies in
- Page 309 and 310: 593 1557 AUGUST. • 594 mea fieret
- Page 311 and 312: 597 1557 SEPTEMB. . 598 nitati tuae
- Page 313 and 314: 601 1557 SEPTEMB. * 602 causa scrip
- Page 315 and 316: 605 1557 SEPTEMB. * eöÖ täte fia
- Page 317 and 318: 609 1557 SEPTEMB. 610» (Hz autogra
- Page 319 and 320: 613 1557 SEPTEMB. 614 municet, quam
- Page 321 and 322: 617 1557 SBPTEMB. ' 618 tsönsilio
- Page 323 and 324: 621 1557 SEPTEMB. • 622 niai prom
- Page 325 and 326: 625 1557 SEPTEMB. 626 2712. FARELLU
- Page 327 and 328: 629 1557 SEPTEMB. 630 2715. ne lais
- Page 329 and 330: 633 1557 SBPTEMB. 634 tains et orgu
- Page 331 and 332: 637 1557 SEPTFMB. • . 638 cap. 47
- Page 333 and 334: 641 1557 SEPTEMB. 642 veniat, at no
- Page 335 and 336: 645 1557 SEPTEMB. ' . ' 64« german
- Page 337 and 338: 649 1557 SEPTEMB.-OCTOB. 650 •872
- Page 339 and 340: 653 1557 OOTOB. 654; Càkmus et Tig
- Page 341 and 342: 657 1557 OOTOB. 658, fieri oladibas
- Page 343 and 344: 661 1557 OOTOB. (662 cumgestatione,
- Page 345 and 346: 665 1557 OCTOB. 666 quorum non minu
- Page 347 and 348: 669 1557 OCTOB. 670 cunt, tibi fas
- Page 349 and 350: 673 1557 OCTOB. 674 non amplius con
- Page 351: 677 155,7 OOTOB. * 678 quae tarnen
- Page 355 and 356: 685 1557 OOTOB. 686 lui, eoque magi
- Page 357 and 358: 689 1557 NOVBMB. 69Ô sunt varia et
- Page 359 and 360: 693 1557NOVEMB. 69Î simus senatus
- Page 361 and 362: 697 1557 NOVEMB. 698 mala fide, vul
- Page 363 and 364: 701 1557 NOVEMB. 702 Eximio Christo
- Page 365 and 366: 705 1557 NOVEMB. . 706 Haec ille in
- Page 367 and 368: 709 1557 NOVEMB. 710 quasi voce sua
- Page 369 and 370: 713 1557 NOYEMB. 714 caroere, in qu
- Page 371 and 372: 717 1557 Clarissimo viro D. Heinryc
- Page 373 and 374: 721 1557 DEOEMB. ' 722 propter inso
- Page 375 and 376: 725 1557 DECEMB. 726 (Ez apographo
- Page 377 and 378: 729 1557 DEOEMB. 730 stance telleme
- Page 379 and 380: 733 1557 DBOEMB. • 734 Mesmee jl
- Page 381 and 382: 737 1557 DEOEMB. 738 cultatibus et
- Page 383 and 384: 741 1557 DEOEMB. 742 noverunt, our
- Page 385 and 386: 745 1557 DECEMB. 746 guine, si opus
- Page 387: 749 1557 s. d. 750 suggestions Sata
681 1557 OCTOB. 682<br />
3747,<br />
VIRETUS LISMANINO.<br />
Eiusdem argumenti ac praecedens.<br />
(De hac idem valet quod de praecedenti.)<br />
Glarissimo viro D. Francisco Lismanino praestantissimo<br />
Christi servo ac plurimum venerando.<br />
Superest ut de Waldensium apologia aliquid respondeam<br />
in qua tuae epistolae parte brevior ero,<br />
quia perlecto exemplar! responsionis Genevatium<br />
ministrorum, quae <strong>ad</strong> nos missa est, non video<br />
quid ego amplius <strong>ad</strong>iicere possem. Quod illud attinet<br />
caput de quo potissimum controvertitur, si caeteri<br />
fratres mei omnes in urbe fuissent, et si nobis<br />
omnibus paulo plus otii et temporis datum fuisset,<br />
fortassis communibus Uteris prolixius respondissemus.<br />
Quod quia nunc non factum est, fiet alias<br />
commodius. — — — — Ego non in quaestione<br />
tantum de eucharistia sed in aliis etiam quibusdam<br />
maiorem desidero lucem qua omnis tollatur ambiguitas,<br />
contentionum mater. Sunt enim pleraque<br />
obsouriora et involutiora <strong>quam</strong> ut planior et certior<br />
sensus mihi erui posse videatur. Quae etsi commode<br />
interpretari * possunt <strong>ad</strong> fidei sensum et analogiam,<br />
sunt tarnen eiusmodi, ut <strong>ab</strong> <strong>ad</strong>versariis<br />
etiam in contrariam trahi possint sententiam. Âlia<br />
sunt quae desiderarem. paulo puriora et longius a<br />
papismo semota. Quod <strong>ad</strong> illos <strong>ad</strong>tinet, qui usque<br />
<strong>ad</strong>eo <strong>ad</strong>dicti sunt, alii Augustanae, alii Waldensium<br />
confessioni, ut libenter suspicio * certas in ecolesia<br />
exstare confessionum formas <strong>ad</strong> retinendam<br />
doctorum unitatem et confessionem, ita illos satis<br />
probare non possum, qui pro illis dimicant velut<br />
pro ans et focis, perinde ac si funditus evertatur<br />
religio, si quis vel apicem mutaverit. Quid enim hoc<br />
aliud est, <strong>quam</strong> hominum scripta sacris aequare?<br />
Quanto gravius peccant qui nullam volunt commodam<br />
ferre aut <strong>ad</strong>mittere interpretationem, quique<br />
illis plus attribuunt formulis <strong>quam</strong> ipsi earum autores<br />
vellent. — Lausannae 26.<br />
Octob. 1557<br />
Tuus Petrus Viretus.<br />
2748,<br />
BÜLLINGERUS OALVINO.<br />
Commendat Zachariam Ursinum. Improbat dermo<br />
Berne confessionem. Transscribit epistolam Melanchthonis<br />
de condemnatione Helvetiorum a Lutheranis<br />
Wbrmatiae postülata et iam omnem spem concordiae<br />
obtinendae <strong>ab</strong>iiciendamperhtbet.<br />
(Ex autographe) Arohiv. Turio. Pint. VI. Vol. 129, olim Bpp.<br />
Tom. 30, fol. 352. — Simler Vol. 90.)<br />
Clarissimo viro D. Ioanni Cal<strong>vino</strong> Genevensis<br />
ecclesiae pastori domino suo colendissimo et fratri<br />
carissimo. '<br />
Genff.<br />
S. D. Hodie literas tuas acoipio, colendissime<br />
mi Calvine, simul etiam hie Zacharias 1 ) Vratislaviensis<br />
indicat, se eras mane <strong>ab</strong>iturum. Oogor itaque<br />
brevibus <strong>ad</strong> tuas 8 ) respondere. Audies aliquando<br />
non suspicionem vanam fuisse <strong>quam</strong> conceperamus<br />
ex deposita fratrum apud Prinoipes con-<br />
^fessione. s ) Metuimus enim illa àdversarios nostros<br />
aliquando liberius usuros <strong>quam</strong> velimüs. Quid scripserit<br />
D. Qualtherus nescio, neque cum ipso ea de<br />
re contuli. Et quod antea scripsi id nunc repeto,<br />
nobis ministri8 non lioere non consulte magistratu<br />
in ullum colloquium consentire. Oportebit<br />
eam rem prius cum eo conferre. Nam is quoque<br />
inseiis nobis nihil prorsus agit in ecclesiae et religionis<br />
negotiis.<br />
Pro Uteris Philippi communicatis maximas ago<br />
gratias, quas et nunc remitto. Gommunico vioissim<br />
quod aeeepi <strong>ab</strong> ipso hodie: 4 ) „Reverende vir et<br />
carissime frater. Quum non perfecissent nostri<br />
collegae ut condemnationem vestrarum ecclesiarum<br />
comprobaremus, seiunxerunt se a nobis et eam<br />
privatim exhibuerunt r
Change language