epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
Share Embed Flag
Download ePaper

epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

archive.ouverte.unige.ch
from archive.ouverte.unige.ch More from this publisher
17.11.2012 Views

671 EPISTOLAE 2743—2744 672 gis eo misericordia sua impellere dignabitur. Deinde non defuturos insignes Nicodemos qui sese opportune apud eos exserant, imo qui adventum et legationem ipsis hanc congratulentur. D. Praefectus ad piam matrem ac principem nostram 10 ) per eos hac de causa scripsit, quam nunc esse Lutetiae existimamus. Si quid huiusmodi, quod illos rescire expédiât nostis aut aliquid consilii habetis, commonefieri satis mature poterunt, quum lente festinent, et fortassis aliquot dies insument in conveniendo primum reginam et principem nostram: quarum consilio et opera. regem seorsim alloqui queant. Iusserunt quoque, si fratres nostri e Germania brevi redierint, per celerem nuncium sibi significari principum deliberationem et quidquid eos rescire expediet. Heri quoque appulit nuncius DD. Bernensium cum Uteris 11 ) quas D. Hans Vis reseravit et collegis ac mihi communicavit. Harum substantia est: Acceptis uteris vestris 5. monsis huius scriptis omnes urbis huius carceres invisimus et nullos reperimus religionis gratia detentos. Quod si in vestri gratiam aliquid possumus lubentissime id praestabimus etc. In eo quod primo die literas a nuncio recipere detrectarunt, fraudis alicuiua legatis et nobis obtruditur suspicio. Quamobrem ipsum Simonem Iteretum audire voluerunt. Praefectus Bodriacensis, qui adhuc est Lutetiae, hue scripsit, fidèles captivos illic per decadas comburi. l8 ) Dominus Satanam increpet et Antichristum conficiat, quo plene Deo omnes adhaereant. Hodie convenit me Petrus ille Baguetus ya ) qui tibi olim servus inutilis et impudicus fuit, cui Onesimi resipiscentiam proposui etc. Quod si cor sermoni externoque pudori conveniat non videtur omnino deploratus. Is, inquam, qui tibi fuit crudelis, te sibi misericordem esse obsecrat, ut indumenta et sarcinas suas sibi reddi pro lua caritate cures: alioqui nudus et ad summam redactus inopiam textoriam artem quam professus est persequi non potent. Dixit se Viretum nostrum habuisse patronum apud te. Nil possum testari de homine. Tu pro tua agito prudentia: quid in hac re et aliis agendum sit unctio docebit te. Vale, mi pater in Domino colendissime. Dominus te ecclesiae suae servet diutissime et laboribus tuis benedicat. Saluta, si placet, fratrem et fratres symmystas, D. Varennium cognatum meum, cum nepte, familia, D. Nor- mandio, D. Fabro meo, uxore, fratre huius et àmicis omnibus. Neocomi 17. Sept. 14 ) 1557. Tuus totus Christoph. Faber. Excusa me apud cognatum quod ad eum nunc scribendi non detur mihi 8patium. Praefectus, Mirabilis, Fatonus, Matumius et j.wwatua te plurimum salutant. Parum abfuit quin haec Mosern sequuta sit. Sit nomen Domini benedictum. 14) Sic quidem Codex sed lapsu calami autoris, ut ex pluribus. epistolae ipsius loeis facile coUiges. Cura dubiutn reponendus October. 10) Marquise de Sothelin. 2744.1) Bretschneiderus perhibet inscriptionem negligenter 11) ex Divione potius quam Lutetia missis. scriptam esse seil ut amanuensi describenda traderetur epis- 12) Très combusti fuerant a. d. V. Col. Oct. (N. 2733) tola. Talis negligentiae vestigia nos quidem non deprehen- duo alii a. d. VI. Nonas, iterum duo iuvenes Studiosi a. d. dimus. X. Gal. Nov. (Hist. eecl. I. 129 ss. Martyrs fol. 473" v.) 2) N. 2599. Vide tarnen not. 10. 13) Uxoris Ant. Galvini moeehus. 3) Vide N. 2431. 2458. 2703. 4) maligne Br. 2744» CALVINUS UTENHOVIO. Respondet ad epistolam quondam qua de rébus Pdlonicis plura ille tradiderat, maxime suam opmionem de Êege, de Lasco aliisque exponit. (Ex autographo Cod. Goth. 404, fol. 19. Bdidit Bretechneider p.'46.) Nobili et praestantissimo viro Ioanni TJtenhovio fratri" et amico vere colendo. •) S. Quod tarn prolixe et diligenter me de statu ecclesiae Polonicae facere certiorem gravàtus non es, 2 ) eximie vir et colende frater, pro hoc tuo officio et sedulitate quas possum ago gratias. Et hoc quoque boni accessit ad ilia spei principia quod regio diplomate permissa iÄsmanino fuit libertas manendi 3 ) et exsilium suspensum. Hinc oolligo, régi crevisse fiduciam ut animosius audeat hostium insolentiam compescere. Dolenda certe atque etiam pudenda erat ilia mollities, quod suam autoritatem ita addixerat improbis, ut quem privatim amabat in illoruin gratiam publice e sua ditione expelleret. Nunc specimen minime ambiguum dédit ex quo palam appareat, non quidem mitigatum fuisse eius aniinum ut homini indigne 4 ) oppresso parceret, sed

673 1557 OCTOB. 674 non amplius constrictum et manoipatum teneri. Antequam vero tarn libère sensum animi professus esset, D. a Lasco humaniter ab eo fuisse exceptum gaudeo. s ) Utinam ad privata colloquia atque familiäres sermones saepius admitteretur. Sed quod sanis consiliis sanotisque monitionibus difficilis ad eum accessus patet, hoc vitium, ut spero, tandem corriget tempus. Si confeeto bello 6 ) serio ad reformandas suas ecclesias incubuerit, locum procul dubio quem pro sua pietate doctrina experientia dexteritate meretur D. a Lasco apud ipsum et cunctos proceres obtinebit. Mea quidem commendatio hoc tempore non inutilis modo sed ridicula quoque esset. Sed an postremae literae, quas ferebat Lismaninus, ad eum 7 ) pervenerint, adhuc mihi est incertum. Itaque donee mihi compertum fuerit non repudiari ab ipso meam operam, a scribendo supersedeo. Apud illustr. principem Palatinum Vilnensem libenter fungar his partibus. In Uteris etiam communibus quas scribefe decrevi 8 ) idem studeo praestare. Denique per me non stabit quominus autoritate qua dignus est apud suos polleat. Cuius rei iam hyeme praeterita documentum non obscurum dédisse videor. Quum ille quern oblique désignas multa apud me verba faceret 9 ) deintestino dissidio, respondi, ita mihi perspectam esse pietatem D. a Lasco ut certo persuasus essem, fideüter et strenue ipsum laborare in amplificando Christi regno. Ubi laudayi et doctrinam et Studium: confessus sum, fieri quidem posse ut austeritate nimia nonnihil peccasset: quia tarnen procul abessem, non ferre iudicium de rebus incognitis. Quod ad nuncupandum Duci opus aliquod spectat, iam exierat commentarius in Psalmos, 10 ) antequam venirent tuae literae, nee brevi continget similis facultas. Etsi enim Isaiam nunc retexo, manebit tarnen labor meus dicatus optimi regis memoriae. **) Vale, eximie vir et frater mihi plurimum honorande. Salutant te collegae mei et prae aliis 5) Of. N. 2652. 6) Livonico. 7)Ad quem? Si quid videmus, non ad Lascum cut etiam post abitum Lismanini Calvinus scripsit (N. 2465) sed ad Begem {N. 2362), quae etiam Bretschneideri sententia est. Imo dubius haerere via poterit aliquis. 8) Vide sequentem: unde etiam huius natales definiri quewnt. 9) feoerit Br. — Agere videtur de Vergerio. 10) m. Iulio. Mireris sane epistolam m. Februario scriptum post quinque demur» menses Genevan* pervenisse, et fartasse potius de aliqua epistola deperdita cogitate velis. Quid quod de nuncupando Duci libro in ilia Utenhovii nihil legitur. Etiam caetera in hane minus bene quadrare videntur. 11) Prodiit ed. II. a. 1559 eaque dicata fuit ut prior Eduardo VI., sed nova addita est dedicatio Elisabetae inscripta. Cahini opera. Vol XVI. Eemondus. Nam optimum virum a S. Andrea 13 ) Dominus ad se recepit. Frater quoque meus et amici complures tibi fausta omnia precantur. Dominus tibi semper adsit, te spiritu suo gubernet omniqne benedictione prosequatur. Genevae. 2745» CALVINUS POLONIS. Praemissis nonnuUis de rébus eorum ecclesiasticis, de Lismanino et Lasco, suo et coUegarum nomme quo pacto Augustana et Waîdensium confessio citra damnum puritatis doctrinae concUiari possint et débeant déclarât. i (Describimug exemplar per Amatinensem Bnllingeri exaratnm in Arch. Tnrio. Pint. VI. Vol. 106, olim Bpp. II. 689 eum hao inscriptione : De confessione Waldensium et Augustana Gene-, venses. Exstat quoque in Archivis fratrnm in Herrenhut MSS. Tom. X. p. 78, et ap. Simlernm- Vol. 90. Idem aliud praebet Hala per H. R. Pauli ad Io. Oonr. Fiisslinum missum cum hao inscriptione: Exemplar epistolae ad nobiles et generosos Dominos qui purain evangelii doctrinam sequuntur in Polonia et ecclesiarum ministros. Beza dempto capite et calce edidit Genev. p. 186, Laus. p. 401, Hanov. p. 449, Ohouet p. 252, Amst. p. 115.) S. Quas mihi vestro nomine et mandato, generosi et nobiles Domini fratresque observance, mense Iunio soripserat fidelis apud vos minister Christi et symmysta mihi colendus Felix Cruciger, *) nunc demum Stanislaus 2 ) mihi reddidit. Etsi autem maxime optassem citius perlatas esse, mutatio tarnen quae postea contigit optima fuit morae compensatio. Nam quia vobis redditus est optimus frater noster Lismaninus, s ) quamvis me anxium teneret 12) Br. scribit: v. s. Anderam. Haagius IX. 76 fatetur se ignorare quando obierit. In Commentants Senatus legitur ad Gal. lui. Oalvinum rogasse ut aliquis in locum defuncti sufficeretur. 2745.1) non exstat epistola. 2) N. 2730. 2731. 3) N. 2703. Decretum quo in exsilium actus est Bete quidem non abolere ausus est propter episcopos Lismanino infestissimos (Lubien. 74. 93 sq.), permisit tarnen ut in Polonia apud amicos lateret. — In Actis Senalus Genev. ad 14. Oct. seribitur: Lettres des Chrestiens de leglise de Pologne. Hz advertissent comme Lismaninus est proscript dont ilz sont marrys, se reoommandana aux frères de ceste église. Arreste qn'on les communique a M. Calvin. Haec aliter sonant ac nostra epistola. Etiam quae Gindely habet p. 403 de epistolis Laset et Lismanini contra Waldensium confessionem scriptis, deque responsis variis Helvetiorum quibus nonnulli huius confessionis arliculi impugnati dieuntur cum hac nostra epistola non bene conveniunt. 43

671 EPISTOLAE 2743—2744 672<br />

gis eo misericordia sua impellere dign<strong>ab</strong>itur. Deinde<br />

non defuturos insignes Nicodemos qui sese opportune<br />

apud eos exserant, imo qui <strong>ad</strong>ventum et legationem<br />

ipsis hanc congratulentur. D. Praefectus<br />

<strong>ad</strong> piam matrem ac principem nostram 10 ) per eos<br />

hac de causa scripsit, <strong>quam</strong> nunc esse Lutetiae existimamus.<br />

Si quid huiusmodi, quod illos rescire<br />

expédiât nostis aut aliquid consilii h<strong>ab</strong>etis, commonefieri<br />

satis mature poterunt, quum lente festinent,<br />

et fortassis aliquot dies insument in conveniendo<br />

primum reginam et principem nostram:<br />

quarum consilio et opera. regem seorsim alloqui<br />

queant. Iusserunt quoque, si fratres nostri e Germania<br />

brevi redierint, per celerem nuncium sibi<br />

significari principum deliberationem et quidquid<br />

eos rescire expediet. Heri quoque appulit nuncius<br />

DD. Bernensium cum Uteris 11 ) quas D. Hans Vis<br />

reseravit et collegis ac mihi communicavit. Harum<br />

substantia est: Acceptis uteris vestris 5. monsis<br />

huius scriptis omnes urbis huius carceres invisimus<br />

et nullos reperimus religionis gratia detentos. Quod<br />

si in vestri gratiam aliquid possumus lubentissime<br />

id praest<strong>ab</strong>imus etc. In eo quod primo die literas<br />

a nuncio recipere detrectarunt, fraudis alicuiua legatis<br />

et nobis obtruditur suspicio. Quamobrem ipsum<br />

Simonem Iteretum audire voluerunt. Praefectus<br />

Bodriacensis, qui <strong>ad</strong>huc est Lutetiae, hue scripsit,<br />

fidèles captivos illic per dec<strong>ad</strong>as comburi. l8 )<br />

Dominus Satanam increpet et Antichristum conficiat,<br />

quo plene Deo omnes <strong>ad</strong>haereant.<br />

Hodie convenit me Petrus ille Baguetus ya ) qui<br />

tibi olim servus inutilis et impudicus fuit, cui Onesimi<br />

resipiscentiam proposui etc. Quod si cor sermoni<br />

externoque pudori conveniat non videtur omnino<br />

deploratus. Is, in<strong>quam</strong>, qui tibi fuit crudelis,<br />

te sibi misericordem esse obsecrat, ut indumenta<br />

et sarcinas suas sibi reddi pro lua caritate cures:<br />

alioqui nudus et <strong>ad</strong> summam redactus inopiam textoriam<br />

artem <strong>quam</strong> professus est persequi non potent.<br />

Dixit se Viretum nostrum h<strong>ab</strong>uisse patronum<br />

apud te. Nil possum testari de homine. Tu pro<br />

tua agito prudentia: quid in hac re et aliis agendum<br />

sit unctio docebit te. Vale, mi pater in Domino<br />

colendissime. Dominus te ecclesiae suae servet<br />

diutissime et l<strong>ab</strong>oribus tuis benedicat. Saluta,<br />

si placet, fratrem et fratres symmystas, D. Varennium<br />

cognatum m<strong>eum</strong>, cum nepte, familia, D. Nor-<br />

mandio, D. F<strong>ab</strong>ro meo, uxore, fratre huius et àmicis<br />

omnibus. Neocomi 17. Sept. 14 ) 1557.<br />

Tuus totus Christoph. F<strong>ab</strong>er.<br />

Excusa me apud cognatum quod<br />

<strong>ad</strong> <strong>eum</strong> nunc scribendi non detur<br />

mihi 8patium. Praefectus, Mir<strong>ab</strong>ilis,<br />

Fatonus, Matumius et j.wwatua<br />

te plurimum salutant. Parum <strong>ab</strong>fuit<br />

quin haec Mosern sequuta sit.<br />

Sit nomen Domini benedictum.<br />

14) Sic quidem Codex sed lapsu <strong>cal</strong>ami autoris, ut ex<br />

pluribus. epistolae ipsius loeis facile coUiges. Cura dubiutn<br />

reponendus October.<br />

10) Marquise de Sothelin.<br />

2744.1) Bretschneiderus perhibet inscriptionem negligenter<br />

11) ex Divione potius <strong>quam</strong> Lutetia missis.<br />

scrip<strong>tam</strong> esse seil ut amanuensi describenda tr<strong>ad</strong>eretur epis-<br />

12) Très combusti fuerant a. d. V. Col. Oct. (N. 2733) tola. Talis negligentiae vestigia nos quidem non deprehen-<br />

duo alii a. d. VI. Nonas, iterum duo iuvenes Studiosi a. d. dimus.<br />

X. Gal. Nov. (Hist. eecl. I. 129 ss. Martyrs fol. 473" v.) 2) N. 2599. Vide tarnen not. <strong>10.</strong><br />

13) Uxoris Ant. Galvini moeehus.<br />

3) Vide N. 2431. 2458. 2703.<br />

4) maligne Br.<br />

2744»<br />

CALVINUS UTENHOVIO.<br />

Respondet <strong>ad</strong> epistolam quondam qua de rébus<br />

Pdlonicis plura ille tr<strong>ad</strong>iderat, maxime suam opmionem<br />

de Êege, de Lasco aliisque exponit.<br />

(Ex autographo Cod. Goth. 404, fol. 19. Bdidit Bretechneider<br />

p.'46.)<br />

Nobili et praestantissimo viro Ioanni TJtenhovio fratri"<br />

et amico vere colendo. •)<br />

S. Quod tarn prolixe et diligenter me de statu<br />

ecclesiae Polonicae facere certiorem gravàtus non<br />

es, 2 ) eximie vir et colende frater, pro hoc tuo officio<br />

et sedulitate quas possum ago gratias. Et hoc<br />

quoque boni accessit <strong>ad</strong> ilia spei principia quod regio<br />

diplomate permissa iÄsmanino fuit libertas manendi<br />

3 ) et exsilium suspensum. Hinc oolligo, régi<br />

crevisse fiduciam ut animosius audeat hostium insolentiam<br />

compescere. Dolenda certe atque etiam<br />

pudenda erat ilia mollities, quod suam autoritatem<br />

ita <strong>ad</strong>dixerat improbis, ut quem privatim am<strong>ab</strong>at<br />

in illoruin gratiam publice e sua ditione expelleret.<br />

Nunc specimen minime ambiguum dédit ex quo palam<br />

appareat, non quidem mitigatum fuisse eius<br />

aniinum ut homini indigne 4 ) oppresso parceret, sed

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!