epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

archive.ouverte.unige.ch
from archive.ouverte.unige.ch More from this publisher
17.11.2012 Views

603 EPISTOLAE 2700—2702 604 Ducenti fere captivi tenentur ab hostibns qui dira omnia ipsis minantur. Inter eos insignes plerique turn viri turn mulieres, quorum tarnen nee stirpis nee dignitatis ulla ratio habetur. Nee enim xoqtjpoîbf* 2 ) precibus ullis flecti se sinit: adeo ipsum exsecranda Thais ') et Galerites 4 ) fascinarunt. Nam iis solis credit et committit. In tanta dissipatione quid istic promovere possim videte. Passim ego plus quam speraram innotui, ac percrebüit novum quondam ducem illinc missum esse, a cuius multibus nova haec tragoedia permota est. Quomodo omnia acciderint turn ex aliis turn ex me aliquando oertius intelligetis. Tanta sunt pericula huius belli nt ego hic diutius consistere non possim.,, Quare si me aliqua in re civitati nostrae prodesse existimafcis, istiric me eripite. Qua conditione missus aim ignorant commilitones mei, 5 ) quia vestras literas non accéperunt. Putant me ' omnino ipsis addictum ac devotum esse, et quam vis ab initio id fieri non posse affirmarim, fidem tarnen mihi habere nolunt. Gaudeo et Deo Opt. Max. gratias habeo quod in his turbis hic adfui. Etenim, si nihil aliud profeci, saltern multis perversis et exitiosis consiliis obstiti, quae non offensionem solum maximam, sed graviores nostris clades extremamque perniciem attulissent. Quamobrem vos rogo atque obsecro ut, quantocius fieri poterit, literas ad ipsos detis, •) ne quid temere aggrediantur sanisque consiliis pareant. Si tardius a vobis literae mittantur, vereor ne parum prosint. Difficile enim est multorum impetum cohibere. Caetera alias, quum mihi vobiscum libère communicare licebit. Yos omnes in Domino salvere cupio, inprimisque Passelvum nostrum, parentem meum, ad quern ego nuper literas vobis communes dedi. Dominus vos spiritu suo regat atque incolumes gregi suo servet. Valete. E castris 7°. die Septembris 1557. Vestri observantissimus NDGLSP. *) forent retirez des fosses et orotons les pins infects pour leur faire place; le boire et le manger estoit refusé à beaucoup d'entré eux iusqnes à bien longtemps et inhibition faite de donner entree à personne. Mais à cause dn grand nombre les geôliers avoyent esté contraints d'en mettre plusieurs en un meame lieu, tellement qu'il s'en trouvoit tousiours quelqu'un plus fortifié que ses compagnons qui lew donnoit courage. De tons oostes pseaumes se ehantorent et retentissoit tout le Chastelet des louanges de Dieu 2) Henrietta II. 3) Diana de Pouters. 4) Cardinalis Bertrandi garde des sceaux. • 5) An GaUasius olim Lutetiae studiis oyer am dederat? An symmystas commilitones voeat? 6) vide N. 2715. 7) Nie. Des Galasius. 2701. CALYINUS MELANCHTHONI. Occasione itineris ittvenis cqiusdam Saxonis e QàMia redeuntis, quem ei commendat, nonnulla de bétto in patria swa saeviente offert, simul vota facit pro pace Worrnatiae concüianda. (Ex apographo Cod. Paris. Collect. Dupuy 102, fol. 25, satis reoenti.) D. Philippo Melancthoni. Nuper intra paucos dies ad te bis scripsi, l ) nee vero nova iam materia erat, nisi quod hunc optimum adolescentem 2 ) sine mea commendatione nolui ad te dimittere, praesertim quum iam magni benefioii loco a me peteret. Utinam multos Saxonia produceret similes. Dedit operam legibus in Gallia, ubi sacros piorum conventus qui illic non sine maximo vitae discrimine clam aguntur frequentavit. Reversus vixit apud nos circiter quatuor menses, et ea ostendit pietatis modestiae integritatis signa ut bonorum omnium amore dignum arbitrer. Hoc si tibi persuadeo non est quod pluribus tecum agam, quia facilis ad te pro solita humanitate acutus patebit homini tuae doctrinae cupidissimp. Si quid serio agatur, subsistere Wormatiae dëcrevit, 8 ) saltern ad duos vel très menses, donee exitus colloquii vestri melius aliquid pariât. Sperant enim adhuc multi boni viri, postquam desperata fuerit pacificatio cum professis hostibus, nonnullos proceres, qui hactenus a nobis alienissimi fuerunt, sedandis intestinis discordiis libenter operam daturos. Cuius consilii non dubito quirl futurus sis strenuus adiutor. De eoclesiae nostrae statu plura ex nuncii sermone intelliges quam audeam Uteris complecti. Qiiamnam cladem 4 ) exercitu profligate rex Galliae acoeperit, pridem vobis notum est. Longe tarnen plus damni attulit quae paulo post sequuta est urbis munitissimae expugnatio (S. Quintinum appellant). Illinc non est integrum diei unius iter Noviodunum, £ ) isque * media regio plana et exposita hostium direptioni. Quod si verus est rumor, iam bis ero patriae meae superstes. Begem negant valde esse perculsum, sive magnitudine animi, sive tardi- 2701.1) N. 2677, altera non exstat. 2) NuUilkibitamus quin de Zulegero dicat, in quern haec omnia optime quadrant. V. infra N. 2721. 3) Quod facere non potuit quum subito in patriam Ioachimsthal revocatus fuerit. 4) Trope S. Quintinum d- 10. Aug. 5) Primum scripserat librarius: Neocomum. Urbs patria Calvini iam a. 1552 ineendio bellico deleta fuerat.

605 1557 SEPTEMB. * eöÖ täte fiat. GuysianUs, 6 ) qui celeriter revocatus fuerat, precibus commendare, quod non dubito et praesen- nescio qua de causa moratur. Timendum ne victem fecisse, teque ultro facturum étiam non rogatores liberum reditum permittant. Maritimam intum, cuius gratia te etiam atquë étiam rogo. terea Apuliae oram ferunt a classe Turcica vastari. Quid conetur Satanas contra ecclesiam omnia Bed quia frater Guysiani, qui ex ordine Rhodiorum satis testantur. Sed invocemus Dominum plena in est, quatuor gallericas oppressit, coniectura pro- ipsum fide et omnia féliciter cedent. Protector et babilis est reliquos Gallis fore infensos. Suspecta servator noster est Deus, qui pro nobis est: quis quoque defectio est Poulani cuiusdam qui unus ex poterit contra nos? Tu in horas singulisque mo- regiis praefectis erat in mari Ligustico. ') mentis quum experiaris non modo in te, verum Haec tanquam otiosus ad te Bcribo ut vicissim etiam instant multis (quot enim admiranda valde aliquid eliciam. Vale, clarissime vir et mihi sem­ singulis momentis vides et audis), velitque Dominus per ex animo observande. Dominus tibi adsit, te te testera esse non verbo tantum praesentibus, verum regat, tueatur et confirmet usque in finem. Genevae scriptis quoque posteris. quid opus habes, ut quis, 5. Idus Septembr. 1557. te moneat nor urn? Roborandi per te sunt ömnes qui per Iudas, defectionem suorum, per Scribas, Ioannes Calvinus tuus. per Pharisaeos, per Pilatos et Herodes et improbitatem plebis et militum divexantur. Habes quae scribit pius ille Anto. Quadratus, 2702. EARELLUS CAL VINO. Praeter alia quaedatn öbiter et satis obscure prolata, de > itmere marchionissae de Bothelin per Genevan, Beeae vocatione Parisiensi, coUoquioque loquitur Wormatiensi, quo Calvmum we cupit ipso comité. (Ex autographo Cod. Genev. 115, fol. 133, coll. o. Cod. 116, foL ô8, Epp. Bern. VI. p. 678 et Simleri Vol. 90.) A Monsieur Calvin. S. Longe magis optabamus te hue venire quam matrem principis ') istuc ad te : tarnen gratias Domino agimus quod eo 4dduota fuerit, ut mutarit sententiam et istac transient teque audierit. Quod ut sine dispensatione Dei factum non est, ita fructu non carebit. Iussus fui ab ea, dum bine sorveret principem [ef] se quoque tuis et istius ecclesiae 2 ) quae ubi legeris et ad Viretum miseris, iubeto mihi reddi, nam vix licuit mihi legere festinanter, non sine culpa huius, qui abitionem suam mihi non indicavit, nisi dum ad iter se parat. De Besä valde sum in dubio talem et tantum Vfareto' adimere, *) et collegium eo privare aliis* qui vir um exoptant, unde tantus fruetus patet, ut nihil sit quod apud nos agit, quum praeterea Dominus virum ad id movere videatur, non video quid* Deo résistera possimus. Ego quid possim? Hic nihil, alibi.minus, tarnen quod visum fuerit Domino, paratus sum facere. Vires ipse suppeditet. Quam semper optavi te ad conventum Wormatiensem venire et lubens tibi comes ero, et in via adnitemur Blaurerum nobis adiungere, ut tandem tam pestilens dissidium prorsus tollatur vel plene sopiatur. Quamvis gravissima te detineant, non video qua ratione possis non ultro et etiam non vocatus te ingerere, ut comportas vel tuo tantum nomine cum Ulis, nunc quum cogentur principes, qui sponte eo propendebant: quid potes cessare, quin acourras? Si tu nolis, eo, si possum me conferam. *) Utinam Bezam habere possim. Dona hoc mihi, meo Christo et suae ecclesiae, et hic non tam omnia expendas quae te remorari possunt. Audendum pro tam sanoto opère. Diligentius perquisivi de responso tuo ad Westphahtm, sed nemo ex iis, qui adferunt istinc hue libroB, nee alius dixit se habere quin et Lausannae perquisivi, sed nusquam inventum est. Sed ooncio 6) Henricus ex Italia redux, ubi gaüicis et pontifieaiibus copiis praefuerat, iam exercitui in Ptcardia praefectus eat. (De Thou II. 530.) 7) Poulin, boron de la Qarde, général des galères du Bot. 2702.1) De Jacobaea de Rökan marchionissa de Bothelin cf. supra N. 2645. 2647. 2653. 2659. 2660. Le due de LongueviUe (fUius eius) fut fait prisonnier par les Espagnols à la bataille de St. Quentin. Bonstetten, le gouverneur de Neuchatel en ayant informé lös seigneurs de Berne oeux-oi écrivirent à la marquise le 22. Août une lettre de condoléance. Et comme elle avait dessein de retourner en France pour travailler à faire rendre la liberté à son fils, ils lui conseillèrent de ne pas passer par la Bourgogne paroeque cette route était trop dangereuse. (Buchat VI. 222.) 2) N. 2637. 2654. 2655. 3) Besam tune importa enisce Parisiemes tibi empetebant {Baum L 329.) 4) Scilicet vana ape deluaus et aibi successura haud diffidens quae tot alii frustra ientaverant. Rêvera in Germanium se coniulit sed alia de causa, vel si mavis alio praétexiu, seil, ut principibus pios Parisienses commendaret.

605 1557 SEPTEMB. * eöÖ<br />

täte fiat. GuysianUs, 6 ) qui celeriter revocatus fuerat, precibus commendare, quod non dubito et praesen-<br />

nescio qua de causa moratur. Timendum ne victem fecisse, teque ultro facturum étiam non rogatores<br />

liberum reditum permittant. Maritimam intum, cuius gratia te etiam atquë étiam rogo.<br />

terea Apuliae oram ferunt a classe Turcica vastari. Quid conetur Satanas contra ecclesiam omnia<br />

Bed quia frater Guysiani, qui ex ordine Rhodiorum satis testantur. Sed invocemus Dominum plena in<br />

est, quatuor gallericas oppressit, coniectura pro- ipsum fide et omnia féliciter cedent. Protector et<br />

b<strong>ab</strong>ilis est reliquos Gallis fore infensos. Suspecta servator noster est Deus, qui pro nobis est: quis<br />

quoque defectio est Poulani cuiusdam qui unus ex poterit contra nos? Tu in horas singulisque mo-<br />

regiis praefectis erat in mari Ligustico. ')<br />

mentis quum experiaris non modo in te, verum<br />

Haec tan<strong>quam</strong> otiosus <strong>ad</strong> te Bcribo ut vicissim etiam instant multis (quot enim <strong>ad</strong>miranda valde<br />

aliquid eliciam. Vale, clarissime vir et mihi sem­ singulis momentis vides et audis), velitque Dominus<br />

per ex animo observande. Dominus tibi <strong>ad</strong>sit, te te testera esse non verbo tantum praesentibus, verum<br />

regat, tueatur et confirmet usque in finem. Genevae scriptis quoque posteris. quid opus h<strong>ab</strong>es, ut quis,<br />

5. Idus Septembr. 1557.<br />

te moneat nor urn? Roborandi per te sunt ömnes<br />

qui per Iudas, defectionem suorum, per Scribas,<br />

Ioannes Calvinus tuus. per Pharisaeos, per Pilatos et Herodes et improbitatem<br />

plebis et militum divexantur.<br />

H<strong>ab</strong>es quae scribit pius ille Anto. Qu<strong>ad</strong>ratus,<br />

2702.<br />

EARELLUS CAL VINO.<br />

Praeter alia quaedatn öbiter et satis obscure prolata,<br />

de > itmere marchionissae de Bothelin per Genevan,<br />

Beeae vocatione Parisiensi, coUoquioque loquitur<br />

Wormatiensi, quo Calvmum we cupit ipso comité.<br />

(Ex autographo Cod. Genev. 115, fol. 133, coll. o. Cod. 116,<br />

foL ô8, Epp. Bern. VI. p. 678 et Simleri Vol. 90.)<br />

A Monsieur Calvin.<br />

S. Longe magis opt<strong>ab</strong>amus te hue venire <strong>quam</strong><br />

matrem principis ') istuc <strong>ad</strong> te : tarnen gratias Domino<br />

agimus quod eo 4dduota fuerit, ut mutarit<br />

sententiam et istac transient teque audierit. Quod<br />

ut sine dispensatione Dei factum non est, ita fructu<br />

non carebit. Iussus fui <strong>ab</strong> ea, dum bine sorveret<br />

principem [ef] se quoque tuis et istius ecclesiae<br />

2 )<br />

quae ubi legeris et <strong>ad</strong> Viretum miseris, iubeto mihi<br />

reddi, nam vix licuit mihi legere festinanter, non<br />

sine culpa huius, qui <strong>ab</strong>itionem suam mihi non indicavit,<br />

nisi dum <strong>ad</strong> iter se parat. De Besä valde<br />

sum in dubio talem et tantum Vfareto' <strong>ad</strong>imere, *)<br />

et collegium eo privare aliis* qui vir um exoptant,<br />

unde tantus fruetus patet, ut nihil sit quod<br />

apud nos agit, quum praeterea Dominus virum <strong>ad</strong><br />

id movere videatur, non video quid* Deo résistera<br />

possimus. Ego quid possim? Hic nihil, alibi.minus,<br />

tarnen quod visum fuerit Domino, paratus sum<br />

facere. Vires ipse suppeditet.<br />

Quam semper optavi te <strong>ad</strong> conventum Wormatiensem<br />

venire et lubens tibi comes ero, et in<br />

via <strong>ad</strong>nitemur Blaurerum nobis <strong>ad</strong>iungere, ut tandem<br />

<strong>tam</strong> pestilens dissidium prorsus tollatur vel<br />

plene sopiatur. Quamvis gravissima te detineant,<br />

non video qua ratione possis non ultro et etiam<br />

non vocatus te ingerere, ut comportas vel tuo tantum<br />

nomine cum Ulis, nunc quum cogentur principes,<br />

qui sponte eo propendebant: quid potes cessare,<br />

quin acourras? Si tu nolis, eo, si possum me<br />

conferam. *) Utinam Bezam h<strong>ab</strong>ere possim. Dona<br />

hoc mihi, meo Christo et suae ecclesiae, et hic non<br />

<strong>tam</strong> omnia expendas quae te remorari possunt.<br />

Audendum pro <strong>tam</strong> sanoto opère.<br />

Diligentius perquisivi de responso tuo <strong>ad</strong> Westphahtm,<br />

sed nemo ex iis, qui <strong>ad</strong>ferunt istinc hue<br />

libroB, nee alius dixit se h<strong>ab</strong>ere quin et Lausannae<br />

perquisivi, sed nus<strong>quam</strong> inventum est. Sed ooncio<br />

6) Henricus ex Italia redux, ubi gaüicis et pontifieaiibus<br />

copiis praefuerat, iam exercitui in Ptcardia praefectus eat.<br />

(De Thou II. 530.)<br />

7) Poulin, boron de la Qarde, général des galères<br />

du Bot.<br />

2702.1) De Jacobaea de Rökan marchionissa de Bothelin<br />

cf. supra N. 2645. 2647. 2653. 2659. 2660. Le due de LongueviUe<br />

(fUius eius) fut fait prisonnier par les Espagnols à la<br />

bataille de St. Quentin. Bonstetten, le gouverneur de Neuchatel<br />

en ayant informé lös seigneurs de Berne oeux-oi écrivirent<br />

à la marquise le 22. Août une lettre de condoléance.<br />

Et comme elle avait dessein de retourner en France pour<br />

travailler à faire rendre la liberté à son fils, ils lui conseillèrent<br />

de ne pas passer par la Bourgogne paroeque cette<br />

route était trop dangereuse. (Buchat VI. 222.)<br />

2) N. 2637. 2654. 2655.<br />

3) Besam tune importa enisce Parisiemes tibi empetebant<br />

{Baum L 329.)<br />

4) Scilicet vana ape deluaus et aibi successura haud<br />

diffidens quae tot alii frustra ientaverant. Rêvera in Germanium<br />

se coniulit sed alia de causa, vel si mavis alio praétexiu,<br />

seil, ut principibus pios Parisienses commendaret.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!