epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

577 1557 AUGUST. 578
dum sim ita confinnatus ut diuturnae soriptionis
laborem poBsim sustinere, partim quod mihi persuaserim,
vos non iniquo animo passuros, ut dum
valetudini meae servio, binis quidem sed unius et
euisdem argumenti literis unico responso satisfaciam.
Id ego vero conabor, quam paucissimis
verbis fieri poterit, praestare; Sic igitur de me
habete, patres mihi in Domino observandissimi.
Quicunqae de me rumor sit sparsus ab iis qui meam
illam et D. Farelli confessionem sinistre sunt interprétai,
nunquam tarnen mihi persuadere potui, vos
de mea fide dubitare. Si tarnen ita est, spero fore
ut ista vobis satisfaoiant, quae ex nostris in N. T.
annotationibus nuper edjtis exseribere non piguit
ut vobis adeundi ipsius exemplaris laborem eximam.
Matth. c. 26. v. 26. Est, lorC, metonymice,
ita tarnen ut sciamus una cum signo a credentibus
vere percipi spiritual! modo id quod externo symbolo
repraesentatur, totum seil. Christum cum suis
donis. Neque tarnen vel transsubstantiatio, vel localis
quam vocant coniunetio vel transfusio aut commistio
cogitanda sed signi et rei coniunetio symbolica
et sacramentalis : quum illa neque consistere
possint cum veritate humanitatis Christi neque ad
salutem sint necessaria. Neque enim ut Christi
participes fiamus, oum oportet e coelo deducere, sed
potius Spiritus saneti virtute et fide in coelum
ascendere et illic eum complecti, ut cum eo consideamus
in coelestibus. In summa, vere nos coniungi
et unum fieri cum toto Christo Deo et homine
necesse est ut salvi simus : quod non alio quam
spirituali modo fit, per fidem, quae quidem fides in
nobis creatur et confirmatur per spiritum sanctum
idque praedicatione verbi Dei, et adiunetis praedicationi
symbolis quibus omnes nostrisensus excitantur
et percelluntur, ut vere mittamur in Christi
ipsius possessionem. 2 )
Ibidem vers. 28 in haec verba: „hoc est sanguis
meus."' Vulgata et Erasmus: hic est sanguis meus,
referentes seil, pronomen tovxo ad aîfia, id est, sanguinem.
Atqui constat ex Luc. 22. v. 20 referendum
esse ad «or^qtov, id est, poculum metonymice
tarnen ita at continens pro contento aeeipiatur, vulgata
et trita omnibus Unguis consuetudine loquendi.
Clamabunt autem (sat scio) nonnulli, saorilegam
esse meam audaciam. Sed clament atque etiam
crêpent, si übet : ita loquitur Lucas ut ambigi non
possit, quin Christus poculum indicarit, quum haec
diceret, ut velint nolint cogantur tropum agnoscere
in pronomine demonstrativo.
Item Luc. 22. v. 20 in haec verba: „hocpoculum."
Duplex est hoc loco metonymia, quam agnoscere
coguntur etiam ii qui in hac formula non
2) fol. 39 v.
Calvini opera. Vol. XVI.
desinunt to jfipw urgere ut quod semel tuendum
susoeperunt modis omnibus defendant. Primum
enim ponitur continens (ut • grammatici loquuntur)
pro contento, poculum videlicet pro vino, quod in
poculo oontinetur. Deinde vinum dioitur esse ipsum
foedus, quum sit duntaxat foederis", aut eius potius
quo foedus sancitur, nimirum »sanguinis Domini,
symbolum ac tessera: vera illa quidem ac minime
inanis, sed tarnen ab eo distinguenda quod ipsa res
repraesentat. Non est igitur quod e coelo Christum
eliciamus, vel Christi corpus immehsum et invisibile
comminisoamur, ut propriam significationem verbi
Est conservemus. Est autem haec metonymia non
modo in s. literis frequens, ut est ab eruditissimis
hominibus toties inoulcatum, sed etiam ab ipso Homero
usurpata. Sic enim ille ubi mentionem foederis
inter Graecos et Troianos multis caeremoniis sanciti
libro Hiados y s ) •' '
KÇQVXIÇ ô' à va attxv &tmv tpéqov oQxta moid,
"Aovê ôvm xaX olvov ivyoova. etc.
In quibus versiculis nemo non videt (liceat enim
nobis profana cum sacris hactenus componere) agnis
et vino, quae foederis duntaxat symbola erant,
tribui ipsam foederis appellationem : simili prorsus
dicendi genere, quo hie usus Lucas poculum vocavit
Novum Testamentum. 4 )
Item Actor, cap. I. v. 11 in haec verba: „ita
veniet." In tribus vetustis codicibus scriptum erat
OVTOÇ per epanalepsin, quae quidem lectio magnam
habet emphasin et omnem cavillandi occasionem iis
praecidit, qui, ut sui illius Iovis Blicii corporalem
praesentiam adversus apertum hoc angelorum testimonium
tueantur, haerent in ista particula ovrcoç.
Quotidie enim, aiunt, imo vero singulis momentis
descendit, .sed aliter quam ascendit, invisibiliter
seil, xal àntQWQâjiraç. Bgregium certe cavillum!
At nos potius fide in coelum ascendamus, ut Christum
illic re vera amplectamur, quam ut ilium e coelo
ante summum ilium diem deduoamus et in terrestribus
elementis haereamus. 6 )
Item Actor. III. v. 21 in haec verba: „coelo
capi," id est contineri. Nam, ut alibi diximus, apud
Hebraeos unp verbo posito saepe inteUigitur consequens,
ut quum iÇel&tïv pro Venire ponitur, et
similia multa quae nos suis locis annotavimus. Quod
autem passivum dicendi genus potius, quamactivum
usurpaverimus, factum est a nobis ut amphiboliaomnis
vitaretur. Nam operae pretium est in ecclesia Dei
exstare perspicuum hoc testimonium adversus istos
qui pro eo, quod fide ascendendum est nobis in coelos.
3) v. 245 seq. — Apud Baumium legitur; Hiados V.
et Berne error immerito tribuitur.
4) fol. 102 v.
5) fol. 135 v.
37