epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE
515 EPIBTOLAE 2649—2651 516 habet ulluni, earn consilio regere non potes. Etenim quid agas? Non audiunt isti homines ullas rationes, obfirmarunt mentes suas, ac hoc veluti principium xerum suarum posuerunt, Schuermeros neque audiendos, neque ferendos. Eius sententiae sunt plerique omnes. Si qui supersunt moderatiores pauculi illi abripiuntur simul cum illis, vel enim ne mutire quidem audent, vel in apertum se discrimen «oniicere nolunt. Videntur enim pro hostibus haberi publicis qui vel verbulum pro nobis dixerint. Si cum huiusmodi hominibus centies venias in colloquium, et non omnia illorum simpliciter approbaveris, damnaberis pro haeretico. Ab aequis et moderatis colloquiis non refugio aut abhorreo: interim scio, nihil nos effecturos ullis cum huiusmodi hominum colloquiis. Marpurgense colloquium, Isenacen8e, *) vel Wittenbergicum colloquium 2 ) quid sperem dudum docuit. Docent quotidiana horum hominum scripta tarn privata quam publica. Eo insania eorum erupit, ut videantur irreconciliabiles, neque ullum restet remedium quam manus Domini. Aliqua saltern est spes in moderatione principum, quamquam ne hos quidem reverebuntur isti. Ideoque si quid statuisti respondere ad scriptum Magdeburgense, 3 ) perge, ne différas. 4 ) Priores isti praeyenerunt te. Nemo inique feret responsionem moderatam. Non indigne feront principes, neque turbabit ea legitimum colloquium. Nisi vero aliquid a nobis respondeatur, gloriabuntur illi se causam habere iustam, nostra argumenta tarn perspicue et evidenter esse confutata, ut nihil nobis quod opponamus supersit. Oonfirmabuntur ergo multi in errore et infirmiores etiam deflectent in errorem. Vellem tarnen personis eorum praeteritis duntaxat causam respiceres, et primo confutares illorum argumenta, quae pro sua corporali adferunt praesentia, deinde nostra argumenta tuereris atque ostenderes respon- 8ione8 istorum sophisticas esse, nostra argumenta perstare arma. Sed quid tibi hic ipse praescribo, qui ipse longe melius quid deceat et quid utile sit, vides? Proinde tuae pietati et prndentiae haec relinquo. Dominus instruat te spiritu suo sancto, ut quae instituis cédant ad gloriam Dei et ecclesiae aedificationem. Respondi libello Iacobi Andreae 5 ) brevibus, et curavi mihi describi duo exempla, alteram mitto 2649.1) Inter Menium et Strigélium Aug. 1556. (2V. 2620, not. 5.) 2) An eonventum a- 1536 innuit? 3) Confessio fidei de eucharistiae sacramento in qua roiuistri ecolesiarum Saxoniae de libro Oalvini respondent. Magd. 1557. 4) Urget responsum quod prodiit sub tituîo Ultimae •admonitionis. 5) N. 2630, not. 17. Bullingeri responsio typis non exscripta est. illustrissimo principi Lantgravio, alteram comiti Georgia aWirtemberg, a quo primum accepi. Apud illos profiteor, in nobis non futuram ullam moram,- , si detur locus moderato colloquio, neque nos abhorrere a conciliatione, si qua inveniri queat, nihil a scripturis discrepante. Si autem fratres nostri urserint ut simpliciter ipsorum sententiam ampleotamur (id quod fecerunt hactenus) non posse nos déserta veritate perspicua recipere a veritate aliéna. Legati rqipublicae nostrae nunc in comitiis Badensibus, Bernensium, Basiliensium et Schaffhusianorum legatis mox ab initio vocatis in memoriam reducent, quae princeps Wirtembergicus D. FareJlo et Bezae discedentibus dixerit. a ) Sibi ergo videri non utile tantum, sed necessarium, ut literae scribantur mature, dum adhuc Francofordiae sunt principes, quibu8 reddantur certiores de bona voluntate ecolesiarum Helveticarum erga principes earumque ecclesias. Quid autem facturae sint urbes reliquae, non facile dixero. Oremus Dominum, ut ülud animis ipsorum insérât, quod pertinere novit ad gloriam suam et ecclesiae aedificationem. Iacobus Andreae unus est ex moderatioribus, et quantum ex tuis literis intelligo,. tibi notus et familiaris. 7 ) Sed utinam germanicum eius libellum 8 ) possis intelligere, videres quanta confidentia Lutheranismum doceat. Illud, quod mireris, urget imprimis, impios etiam participare vero Christi corpore. Dicit merum esse figmentum bumanum, si quis imaginetur coelum esse locum certum. Dicit manifestissime filium hominis et ubique esse et implere omnia. Si haec faoit homo placidus et moderatus, quid exspectes aut speresde aliis? Neque hi omnes ullos coetus, ulla colloquia sibi dari petunt, sed simpliciter inculcant principibus et populo, hanc esse veritatem indubitatam, quam Lutherus docuit, hanc esse defendendam, contrariant exscindendam, neque colloquio neque libris nostris locum cedendum. Haec certa sunt. Nemo unquàm Albero 9 ) te gravius accusavit. Tractavit non tantum causam coenae, sed et baptismi et infantium sine baptismo decedentium. Oaeterum si diligenter (quod te facturum nihil dubito) responderis ad argumentum Magdeburgensium, confutatus erit in causa eucharistiae et Erasmus AJberus. De vÏ8ione PauUi 10 ) idem tecum sentio, et iam 6) Quid hoc fuerit non liquet, nisi diateris eum illos hortdtum fuisse ut Helvetii literas ad principes Francofordiam scriberent. 7) Saepius de lac. Andreae verba facta sunt in hoe thesauro, verum de commercio epistolico nihildum legimu». Vide tarnen ad Cal. Aug. 8) Primitiae erant autöris literariae (Adami 304) quas lo. Mappus a. 1559 latinas fecit. Francf. 8°. 9) N. 2630, not. 15. 10) Haec ad deperditam 2Tostri epistolam alludere viden-
517 1557 IUN. • 518 scripseram ad Lantgravium eadem. Haec ad tuas literas pauois respondere volui. Tu me ama et symmystas omnes pariter, qui te salvere iubent. Vale optime. Tiguri 20. Iunii 1557. Salvi sint fratres et symmystae omnes. Bullingerus tuus. D. Ionvillaeo die, me exclusum brevitate temporis et meis negotiis nunc scribere ad ipsum non potuisse: salvus sit. ") 3650. PERRUCELLUS CAL VINO. Agit de conventu principum Francofordiensi, maxime quantum ipsos Gallos quorundam mihistrorum praesentia sotticitos fecerit de. sua tranquillitate. (Ex autographo Cod. Gen. 114, fol. 133.) Clarissimo viro D. Iohanni Calvino ecclesiae Genevensis pastori vigilantissimo domino suo omni observantia colendo. S. P. Accepi tuas literas, 1 ) clarissime domine, quae nos ac simul is qui eas attulit ingenti laetitia affecerunt. Non enim dubitamus quin iis ad quos mittitur gratus atque exspectatus sit venturus. Nam quum per ea quae tu de eo scripsisti, turn etiam quantum nos in homine perspicimus, magnam spem concepimus fore ut et illis sit futurus utilis et fructum ingentem sit editurus. Mittimus cum eo qui has dabit quatuordecim coronatos cum dimidio quorum sex iam exposuisti et bcto cum dimidio es pro equo expositurus. Quod ad ecclesiae nostrae -statum attinet publica in ea nunc pax viget 2 ) atque tranquillitas, tametsi veteris contentionis semina ex quorundam animis prorsus evelli nondum queant: petimus igitur, utDeum simul nobisoum precere quo id, quid- quid est, mali tandem penitus evanescat. Oonvenerunt hue aliquot Q-ermaniae principes qui etiamnum. adsunt ea de causa ut controversia inter Lantgravium et Oomitem a Nassau dirimatur. 8 ) Venerunt autem cum ipsis ministri aliquot *) qui negotium nobis facessere ac in disputationem nos pertrahere conantur, oui rei nos hactenus assentiri noluimus istud praetendentes nos nihil agere posse nee velle aut debere, nisi tu et alii dooti viri convenerint. Atque in hanc sententiam nos libellum supplicem magistratui huius urbis obtulimus : s ) sed nihildum nobis responsum est, nee quid responsi habituri simus novimus. Interim tarnen nos praeparare non desinimus, ne quo pacto fiat ùt nos imparätos minusve instructos offendant. Speramus tarnen id quod petiimus nos consequuturos. Quod ut fiat Dominum' precamur ac ut tu idem uobiscum facias ex animo petimus. Bene et féliciter vale, clarissime vir. Deus te diu ecclesiae suae servet. Amen. Mecum ex animo te et symmystas tuos salutat dominus et frater meus Guillelmus Holbraqus. Prancoforti 20. Iunii. 6 ) Tuae praestantiae addictissimüs Franciscus Perrucellus. 2651. LE SÉNAT DE GENÈVE AUX AMBASSADEURS. Affaire du renouvellement du traité de combourgeoisie avec Berne '). (Archives de Genève. Lettres de la Seigneurie 1557. — Minute corrigée de la main de Calvin. Nous imprimons en italique les passages autographes de celui-ci.) Instructions et charge donne par nous sindicques et conseil de Geneve a noz bien aymez frères no s 3) De his v. N. 2643, not h et 6. 4) Marbachius, Andreae, Stolo et DiUerus Heidelbergenses, lsenmannus Stuttgardiensis, Flinsbachius et Schautur. Quisnam Me Paullus fuerit tu videos. De apostolo pin- burgus . Bipontini, Matihaeus et Durnauerus Palatini, Kar- nino non cogiiandum. An de Vergerio? quem tarnen alibi gius Onoîdinus, Pistorius, Byperius et duo alii ffassi, in hoe nomine nunquam appellatum legimus. summa 31 a suo quisque principe adducti. (Salig III. 258.) 11) Haec epistola quum a Calvino cum Farello comtnu- 5) Non exstat in Frkf. Eel. Handl. — Melanchthonis nicata fuerit hie ad calcem nonnuUa adiecit quae tibi infra ep. pro peregrinis ad senatum data prid. Idus lui. laudat sub N. 2660 exhibebimus. , Fresenius p. .125. 2650.1) deperditas. - 6) De anno ambigi non potes, post ea quae de conventu, 2) Meliore ergo in statu res erant quam ipse prae- principum dicta sunt. viderat (N. 2588). 2651.1) Comp. N. 2605. 2606. 2635. 2645. 33*
- Page 219 and 220: 413 1557 FEBRUAR • 414 erit. Tale
- Page 221 and 222: 417 1557 FEBRUAR. * 419 apud Ioanne
- Page 223 and 224: 4:21 1557 MART. 422 quidem ipsi me
- Page 225 and 226: 425 1557 MART. 426 ouvraige, et si*
- Page 227 and 228: 42!) 1557 MART. 430 principiis et n
- Page 229 and 230: 433 1557 MART. 434 3609. RICHERIUS
- Page 231 and 232: 487 1557 MART. 438 2613. VDLLEGAGrN
- Page 233 and 234: 441 1557 APRIL. 442 autem haec mutu
- Page 235 and 236: 445 1557 APRIL. 446 Clarissimo viro
- Page 237 and 238: U9 1557 APRIL. 450 si me et alios p
- Page 239 and 240: 453 1557 APRIL. 454 testimoniis con
- Page 241 and 242: 457 1557 APRIL. • 458 obscuretur
- Page 243 and 244: 461 1557 APRIL. 462 très exponantu
- Page 245 and 246: 465 1557 MAL . 466 post tarnen elap
- Page 247 and 248: 469 /1557 MAI. ' 470 simus sit et m
- Page 249 and 250: , 473 1557 MAI. * 474 Per substanti
- Page 251 and 252: 477 1557 MAI. 478 nime agnoscimus.
- Page 253 and 254: 481 1557 MAI. * 482 tus sancti virt
- Page 255 and 256: 485 1557 MAL • 486 impius? HI. Qu
- Page 257 and 258: 489 1557 MAI. ' 490 meum fugeret. 8
- Page 259 and 260: 493 1557 MAL " 494 eusfc este avec
- Page 261 and 262: 497 1557 MAT. 498 Postremo addidit
- Page 263 and 264: 501 1557 MAL—IÜN. 502 sus. Porro
- Page 265 and 266: 505 1557 IÜN. 506 a vobis visum et
- Page 267 and 268: 509 1557 IUN. 510 sus sum) cum illi
- Page 269: 513 1557 IUN. " Ö14 rant, quum ver
- Page 273 and 274: 521 1557 IUN. ' 522 et doléances d
- Page 275 and 276: 525 1557 IUN. • 526 ribus ac prof
- Page 277 and 278: »29 1557 IHN. 530 severet. Yale et
- Page 279 and 280: 533 1557 H feotus sit causam tenes.
- Page 281 and 282: 537 1557 IUL. 538 8. Fidem tuam lib
- Page 283 and 284: 541 1557 IUL. 542 reetene an secus,
- Page 285 and 286: 545 1557 IUL. * 546 tarn perspicuit
- Page 287 and 288: 549 1557 ITJL. 550 Dominum, rétrib
- Page 289 and 290: 553 1557 AUGUST. 554 S. Literae tua
- Page 291 and 292: 557 1557 AUGUST. 558 difficile erat
- Page 293 and 294: 561 1557 AUGUST. ßß? reserve les
- Page 295 and 296: 565 1557 AUGUST.. 566 rependant vic
- Page 297 and 298: 569 1557 AUGUST. 570 vous rameine e
- Page 299 and 300: 573 1557 AUGUST. * 574 vectigal hoc
- Page 301 and 302: 577 1557 AUGUST. 578 dum sim ita co
- Page 303 and 304: 581 1557 AUGUST. 582 habuimus, ut n
- Page 305 and 306: 585 1557 AUGUST. ' 586 fide pereipi
- Page 307 and 308: 589 1557 AUGUST. ' 599 (Reperies in
- Page 309 and 310: 593 1557 AUGUST. • 594 mea fieret
- Page 311 and 312: 597 1557 SEPTEMB. . 598 nitati tuae
- Page 313 and 314: 601 1557 SEPTEMB. * 602 causa scrip
- Page 315 and 316: 605 1557 SEPTEMB. * eöÖ täte fia
- Page 317 and 318: 609 1557 SEPTEMB. 610» (Hz autogra
- Page 319 and 320: 613 1557 SEPTEMB. 614 municet, quam
517 1557 IUN. • 518<br />
scripseram <strong>ad</strong> Lantgravium e<strong>ad</strong>em. Haec <strong>ad</strong> tuas<br />
literas pauois respondere volui. Tu me ama et symmystas<br />
omnes pariter, qui te salvere iubent. Vale<br />
optime. Tiguri 20. Iunii 1557. Salvi sint fratres<br />
et symmystae omnes.<br />
Bullingerus tuus.<br />
D. Ionvillaeo die, me exclusum brevitate temporis<br />
et meis negotiis nunc scribere <strong>ad</strong> ipsum non<br />
potuisse: salvus sit. ")<br />
3650.<br />
PERRUCELLUS CAL VINO.<br />
Agit de conventu principum Francofordiensi,<br />
maxime quantum ipsos Gallos quorundam mihistrorum<br />
praesentia sotticitos fecerit de. sua tranquillitate.<br />
(Ex autographo Cod. Gen. 114, fol. 133.)<br />
Clarissimo viro D. Iohanni Cal<strong>vino</strong> ecclesiae Genevensis<br />
pastori vigilantissimo domino suo omni observantia<br />
colendo.<br />
S. P. Accepi tuas literas, 1 ) clarissime domine,<br />
quae nos ac simul is qui eas attulit ingenti laetitia<br />
affecerunt. Non enim dubi<strong>tam</strong>us quin iis <strong>ad</strong> quos<br />
mittitur gratus atque exspectatus sit venturus.<br />
Nam quum per ea quae tu de eo scripsisti, turn etiam<br />
quantum nos in homine perspicimus, magnam spem<br />
concepimus fore ut et illis sit futurus utilis et fructum<br />
ingentem sit editurus. Mittimus cum eo qui<br />
has d<strong>ab</strong>it quatuordecim coronatos cum dimidio quorum<br />
sex iam exposuisti et bcto cum dimidio es pro<br />
equo expositurus.<br />
Quod <strong>ad</strong> ecclesiae nostrae -statum attinet publica<br />
in ea nunc pax viget 2 ) atque tranquillitas, <strong>tam</strong>etsi<br />
veteris contentionis semina ex quorundam<br />
animis prorsus evelli nondum queant: petimus igitur,<br />
utD<strong>eum</strong> simul nobisoum precere quo id, quid-<br />
quid est, mali tandem penitus evanescat. Oonvenerunt<br />
hue aliquot Q-ermaniae principes qui etiamnum.<br />
<strong>ad</strong>sunt ea de causa ut controversia inter Lantgravium<br />
et Oomitem a Nassau dirimatur. 8 ) Venerunt<br />
autem cum ipsis ministri aliquot *) qui negotium<br />
nobis facessere ac in disputationem nos pertrahere<br />
conantur, oui rei nos hactenus assentiri noluimus<br />
istud praetendentes nos nihil agere posse nee velle<br />
aut debere, nisi tu et alii dooti viri convenerint.<br />
Atque in hanc sententiam nos libellum supplicem<br />
magistratui huius urbis obtulimus : s ) sed nihildum<br />
nobis responsum est, nee quid responsi h<strong>ab</strong>ituri simus<br />
novimus. Interim tarnen nos praeparare non desinimus,<br />
ne quo pacto fiat ùt nos imparätos minusve<br />
instructos offendant. Speramus tarnen id quod petiimus<br />
nos consequuturos. Quod ut fiat Dominum'<br />
precamur ac ut tu idem uobiscum facias ex animo<br />
petimus. Bene et féliciter vale, clarissime vir.<br />
Deus te diu ecclesiae suae servet. Amen. Mecum<br />
ex animo te et symmystas tuos salutat dominus et<br />
frater meus Guillelmus Holbraqus. Prancoforti<br />
20. Iunii. 6 )<br />
Tuae praestantiae <strong>ad</strong>dictissimüs<br />
Franciscus Perrucellus.<br />
2651.<br />
LE SÉNAT DE GENÈVE AUX<br />
AMBASSADEURS.<br />
Affaire du renouvellement du traité de combourgeoisie<br />
avec Berne ').<br />
(<strong>Archive</strong>s de Genève. Lettres de la Seigneurie 1557. — Minute<br />
corrigée de la main de Calvin. Nous imprimons en italique<br />
les passages autographes de celui-ci.)<br />
Instructions et charge donne par nous sindicques et<br />
conseil de Geneve a noz bien aymez frères no s<br />
3) De his v. N. 2643, not h et 6.<br />
4) Marbachius, Andreae, Stolo et DiUerus Heidelbergenses,<br />
lsenmannus Stuttgardiensis, Flinsbachius et Schautur.<br />
Quisnam Me Paullus fuerit tu videos. De apostolo pin- burgus . Bipontini, Matihaeus et Durnauerus Palatini, Kar-<br />
nino non cogiiandum. An de Vergerio? quem tarnen alibi gius Onoîdinus, Pistorius, Byperius et duo alii ffassi, in<br />
hoe nomine nun<strong>quam</strong> appellatum legimus.<br />
summa 31 a suo quisque principe <strong>ad</strong>ducti. (Salig III. 258.)<br />
11) Haec epistola quum a Cal<strong>vino</strong> cum Farello comtnu- 5) Non exstat in Frkf. Eel. Handl. — Melanchthonis<br />
nicata fuerit hie <strong>ad</strong> <strong>cal</strong>cem nonnuUa <strong>ad</strong>iecit quae tibi infra ep. pro peregrinis <strong>ad</strong> senatum data prid. Idus lui. laudat<br />
sub N. 2660 exhibebimus. ,<br />
Fresenius p. .125.<br />
2650.1) deperditas.<br />
- 6) De anno ambigi non potes, post ea quae de conventu,<br />
2) Meliore ergo in statu res erant <strong>quam</strong> ipse prae- principum dicta sunt.<br />
viderat (N. 2588).<br />
2651.1) Comp. N. 2605. 2606. 2635. 2645.<br />
33*