epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

483 EPISTOLAE 2630—2631 484
-ut religionis negotium non sit neque legitime tractatum
neque absolutum. Pendet itaque concertatio
et causa universa adhuc. Quanquam interim verbo
Dei quotidie acoedunt innumeri. Ita mihi refert
medicus quidam 9 ) qui pridie hue a Oraoovia venit.
Eortassis vult Dominus non per regum edieta sed
per infirmam praedicationem colligere et firmare
sibi ecclesiam.
01arissimu8 vir D. Andreas Hyperius 10 ) Marpurgensis
sub finem mensis Aprilis datis ad me literis
testatur colloquium Wormatiae habendum fore
24. Augusti. Supremum huius praesidem futurum
Regem Ferdinandum aut eius locum tenentem episcopum
Spirensem: assessores colloquio deputatos
ducem Saxoniae electorem, ducem Wiriembergensem,
unum ex electoribus episcopis et archiepiscopum
Salisburgensem. Oolloquutores Melanckton, Schneppffius,
Pistorius, Machabaeus Holsatus, Brentius,
Onolzbachius. Ex parte adversa Iulius Pflug, Sydonius,
Delphinus, Gropperus, Pfefferus Lovaniensis,
Petrus Canisius Iesuita. Notarii depntati sunt
Eberus et G-oeppingensis, item praepositus et secretarius
Moguntinus. ") Adiunxerunt colloquentibus
supernumerarios utrinque plures et auditores quoque.
Habebitur item deliberatio quid cum seoretariis
fiat. Addit ille Melanchtonem venturum Heydelbergam
ad reformandam scholam. 12 ) Vocatum
enim esse a, Palatino. Addit et hoc: per Universum
Belgicum mire flagrare persequntionis ignem. Id
ipsum ad me perscribitur ex Augusta Vindelicorum :
omnes omnium civitatum carceres refertos esse fidelibus:
G-andavi, Brugis, Antverpiae et in aliis celebrioribus
urbibus caedi nonnullos, atque hos magna
constantia oppetere mortem. Hyperius idem ille
non splendide sibi pollicetur de illo colloquio Vangiano,
eo quod praepotentes non pauci eupiant sibi
religionem aliquam ex evangelio et papismo parari
qualis olim obtrusa fuerat aut inducta Galatis ex
evangelio et lege etc.
Quid vero tibi videtur, reverende frater et
amice? Vidistine quid nobis rursus pepererit nostra
Aphrica? Saxoniam dicere volui. Existimabas tu
pauculos esse qui crassam illam corporeae praesentiae
opinionem sequerentur. Yolebas sensum tolerabilem
reddere confessionis Augustanae. Ac in
hac causa sequutus est te et Lascanus 13 ) noster.
Suasimus nos ne huic pelago vos crederetis etc.
JsTunc turmatim excurrunt omnes, arma ferunt,
9) Simlerus in margins Schneebergeri nomen suppeditat.
10) Gf. Aäami Vitas theol. 187. Mangold in Hereogii
JEnc. VI. 356.
11) Onoldinus Karg, Ooeppingensis Andreae, Mogun-
12) Âdfuit m. Oetobri. (Schmidt p. 617.)
13) Jo. a Lasco.
omnes in nos insurgunt, omnes Westphalismum
propugnant. M ) Negant omnes confessionem Augustanam
ilium habere sensum. Qua in re, pace
tua dixerim, plus ipsis accedo quam Philippo, quem
scio se non ita declaraturum quin illi victores triumphent.
Sed quid tum postea? Confessio Augustana
non est evangelium. Superat autem omnes
alios Saxones insaniendo et vituperando D. Erasmus
Alberus. Scripsit hie librum copiosum lingua germanica
in Carlstadium, Zwinglium, Oecolampadium,
te, Lasco, me, et in nostras ecclesias. Hactenus in
hoc certamine nihil vidi scriptum intemperantius,
imo furio8ius. 15 ) Atque adeo tuum fuerit curare
ut habeas: latinum quod te attinet reddi cures, et
quod facto opus sit consultes.
Mihi quod singulariter agam imposuit Lantgravius
senior 16 ) partim, partim. Georgius comes Montbelgardi.
Quaerit Hessus: si corpus Christi sedeat
aut versetur in coelis^ neque redeat in terras ante
iudicium, quomodo ergo ad Damascum Paulo apparuerit?
Ac veram carnis visionem fuisse colliquere
ex 1. Cor. 15. cap. Desidero de hoc loco etiam
tuum, mi domine et frater, audire iudicium. Satis
mature responderis si intra mensem proximum ad
me scripseri8. Comes Georgius misit libellum germanicum
concionatoris Groeppingensis Iacobi Andreae
doctoris Wirtembergensis, quem de . coena
scripsit ad Palatinum. ,7 ) Praefatus est in ipsum
Brentius ac testatur, unicum huno libellum omnibus
piis satisfaoere posse. Oupit princeps ut mature de
to to libro meum ipsi perscribam judicium. Ac suspicor
ilium hoc libro nonnihil esse commotum.
Tractat quaestiones in Universum très: I. Quid sua
substantia sit coena? II. Quid in coena percipiat
14) Confessio fidei de eucharistiae Sacramento in qna
ministri ecclesiarnm Saxoniae astrnnnt corporis et sanguinis
I. C. praesentiam et de libro Calvini respondent. Magd. 1557.
15) JScce litulum libri cuius ipsi possidemus editionem
a. 1565 factam. Autor iam a. 1553 mortuus erat: Wider die
verfluchte Lere der Garistader vnd alle fnrnemste Henbter
der Sacramentirer, Eottengeister, Widertenffer, Sacramentlesterer,
Bheschender, Mnsioaverechter, Bildstürm er, Feiertagfeinde
vnd Verwüster aller gnten Ordnung. Erasmus Alberns
Dootor vnd Snperintendens zn Newenbrandenbnrg im Land
zn Mecklenburg. Q-edr. zu NBr. — In fine leges haec: Anfänglich
habe ich 29 Ketzerzeichen wider Galvinum vnd Lasoo
gesetzt. Darnach 121 wider die Widerteuffer. Vnd zuletzt
321 wider Carlstadt, Zwingein, Öecolampaden, Lasco, Calvinum,
Sohwenckfeld, Bullinger etc. In Summa 471 vnd ist
keines vnter denselben das nicht des Hellischen fewers werd
sey etc.
16) Philippus ô nàvv,
17) Kurtzer u. einfältiger Bericht von des Herren Nachtmahl
und wie sich ein einfältiger Ohrist in die langwierige
Zwiespalt so sich darüber erhoben schicken soll. Tüb. 1557.
(Hartm. u. Jaeger, Brents H. 369 et infra N. 2674.) Ad
nomen Andreae Bullingerus in margine scripserat: Est in
magna gratia prineipis Wirtembergensis et Brentii hie dootor
Iac. Andreae. Sed haec verba deleta sunt.