epistolarum tam ab 10. cal vino quam ad eum - Archive ouverte UNIGE

487 1557 MART. 438
2613.
VDLLEGAGrNON CAL VINO.
Historia/m novae suae coloniae m Francia antarctica,
quam vocat, plurtbus enarrat. *)
(Antographon exstat in God. Genev. 110, fol. 86, apographon
ibid. fol. 84, ex quo lacunas autographi snpplemus.)
Exprimi non posse puto quo me afFecerint gaudio
tuae literae, 2 ) et qui ad me una venere fratres.
s moribus et disciplina penitus a nobis discrepantes,.
sine religione, honoris, virtutis, recti aut iniusti ulla.
notitia, ut me subiret dubitatio an in bestias humana
specie praeditas incidissemus. Oontra haec incommoda
erat summo studio et .celeritate nobis prospiciendum
et oomparandum remedium, dum naves ad
reditum instruebantur, ne eo subsidio destitutes indigenae,
rerum nostrarum capti cupiditate, nos imparatos
opprimèrent et interficerent. Hue quoqu.e
accedebat Lusitanorum infida vioinitas, qui [etst]
quam incolimus regionem tueri non potuerunt hue
tarnen [nos] esse intromissos ferunt aegerrime et in-
) Hue me redactum invenerunt, ut mihi sano odio prosequjwMiwr]. Earn ob rem uno tem­
magistrates gerendus esset et munüs ecclesiasticum pore haec omnia se nobis agenda proponebant. Re-
subeundum. Quae mihi res maximam anxietatem ceptui nostro locus deligendus, expurgandus et com-
obtulerat. Ozias abhae vitae ratione me avertebat: planandus, munitiones oircumducendae, propugna-
sed praestandum erat ne operarii nostri quos mercula excitanda, tecta ad impedimentorum custodiam
cede traduxeram gentis adducti consuetudine eius exstruenda, materia conquirenda, et adverso jcolte
se vitiis contaminarent, aut religionis desuetudine in lociB impeditissimis, humeris ob bestiarum penuriam
aitooraow devolverentur. Quam mihi sollicitudinem comportanda. Praeterea quod indigenae in diem vi­
adeinit fratrum adyentus. Adiecit hoc etiam cornvant et agriculturae non studeant nullo certo loco
modi quod si qua ex causa posthac erit nobis labo- eibaria congesta reperiebamus, sed erat victus nOB-.
randum aut periculum incurrendum, non deerunt ter e lonquinquo carptim petendus. Qua ex re
qui sint mihi solatio et me consilio iuvent. Cuius manum nostram, quantulacunque esset, distineri
rei fecultàtem abstulerat periculi nostri suspicio. oportebat et minui. His adducti difficultatibus qui
Qui enim fratres mecum e Francia traiecerant, re- meae amicitiae causa sequuti fuerant rebus nostris
rùm nostrarum iniquitate permoti alius alia causa diffisi, ut supra demonstravimus, pedem retulerunt.
illata Aegyptum repetiverant. Qui fuerunt reliqui Ego quoque nonnihil commotus sum. Sed quum
homines egentes mercede conducti quos pro tempore mecum reputarem amicis affirmasse, me hac ratione
nancisci potueram, *) eorum haec erat conditio ut e Francia movere ut quam curam prius rebus hu-
ab eis mihi potius esset metuendum quam petendum manis impenderam eius studii comperta vanitate
solatium. Haec autem huius rei causa est. Ubi regno Christi excolendo adhiberem, iudicavi me in
appulimus simul omnis generis se nobis opposuere voces et hominum reprehensionem incursurum et
r difficultates, ut vix inirem rationem quid potissimum nomini meo iniuriam faoturum, si labor aut peri­
esset agendum. Regio erat incultissima, nulla erant culi opinio a coepto me deterreret. Praeterea quum
tecta, rei frumentariae nulla copia. Sed aderant Christi negotium gerendum esset, credidi huncmihi
homines feri, ab omni cnltu et humanitate alieni, non defuturnm sed ad felicem exitum perduoturum.
Ergo me confirmavi vimque omnem ingenii intendi
in rationem eins rei perficiendae quam summa vitae
meae devotione susceperam. Hac autem via id asse-
2612.1) Vide J. de Lery N. 2609 laudatum, Boyle, ViUeg. qui me posse existimavi, si vitae integi'itate hoc
N. 50.
2) deperditae. H. ecclés. I. 159: Villegagnon se con­ meum propositum comprobarem, et quam operariotrefit
à merveilles faisant enregistrer an greffe de son royaume rum manum traduxeram ab infidelium consortio et
imaginaire les letres qu'il »voit receues de Geneve, afin, di- familiaritate averterem. In earn sententiam animo
8oit-il, de suivre de poinet en poinot les sainots et droiots meo inclinato non Bine Dei Providentia factum esse
advertissemens qui y estaient contenus : ce que mesmes il de- visum est ut in haec negotia involveremur, sed id
olaira par letres expresses envoyées à Genève en datte dn
dernier de Février [Mars] 1557, avec infinis remercimens dn accidisse ne otio corrupti libidini et lasciviae ope­
bien qu'il confessoit'en avoir recen. Mais- tost après le masrant daremus. Praeterea succurrit nihil esse tarn
que fut levé ....
arduum quin conando superari possij. Proinde ab
3) Petrus Sicher et Guiï. Chartier, gui appuhrunt animi fortitudine petendum esse auxilium et conti-
sons la conduite de Philippe de Corgnilleray dit du Pont.
Adfuit alius etiam minister lo. de Lery supra laudatus. nenti labore familiam exercondam: huic nostro stu­
4) Par le congé du Roy ledit Sr. (de V.) alla visiter dio Dei beneficientiam non defuturam. Itaque in
les prisons de Paris pour veoir les personnes qui y estaient in8ulam duobus millibus passuum a continenti remo-
qui seroient de service pour l'affaire a quoy il les vonloit emtam transmisimus, ibique domicilio nostro locum
ployer : et tous peux qu'il trouva esdites prisons qui n'estaient delegi, ut adempta fugae iacu[Uate manum nostram
pas trop viels ni caducques . . . requist aux juges de lui délivrer
pour les mener audit voyage. (Mem. de Cl. Baton, in] officio continerem, et quod feminae sin[e viris
collection des docum. inéd. sur l'hist. de France 1857, p. 38.)
28*